«Οι ελπίδες για δραστική διευθέτηση του κυπριακού εξαρτώνται από το να έχουμε τον Κληρίδη παρά τον Μακάριο στο στάδιο ΙΙΙ», έλεγε το Φόρειν Όφις στις 16 Αυγούστου 1974.
Γράφει η Φανούλα Αργυρού
Αναφέρομαι στο άρθρο του πρώην Υπουργού Οικονομικών κ. Χάρη Γεωργιάδη του ΔΗΣΥ με τίτλο «Νέος ρεαλισμός» στην «Καθημερινή» (03/01/2021).
Ο κ. Γεωργιάδης υπερασπιζόμενος τον μ. Γλαύκο Κληρίδη για την ομιλία του στην γκαλερί «Αργώ» στη Λευκωσία στις 06/11/1974 (όχι στις 04/11/1974) και την υποστήριξή του για γεωγραφική ομοσπονδία όπως ζητούσαν οι Τούρκοι και οι Βρετανοί έγραψε: «… Η ξεκάθαρη αναφορά στην ομοσπονδία λίγες μόλις εβδομάδες μετά την κατάπαυση του πυρός ήταν πράξη πολιτικού θάρρους και ευθύνης…»
Όχι κύριε Γεωργιάδη. Δεν ήταν καθόλου «πράξη πολιτικού θάρρους και ευθύνης» αλλά ικανοποίηση Ντενκτάς και Φόρειν Όφις για τα σχέδιά τους. Γι΄ αυτό και απέσπασε τα θερμά συγχαρητήρια του αρχηγού του Φόρειν Όφις, Εργατικού Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας του Ηνωμένου Βασιλείου Τζέιμς Κάλλαχαν. O τελευταίος, αμέσως έστειλε τα θερμά του συγχαρητήρια και το θαυμασμό του στον Κληρίδη για τη τόλμη του μέσω του τότε Βρετανού Υπάτου Αρμοστού στη Λευκωσία. Ευελπιστώντας να του τα δώσει και προσωπικώς όταν θα τον ξανασυναντούσε…
Ο κύβος είχε ριφθεί από τις 16 Αυγούστου 1074 – με «άλογο» τον Γλ. Κληρίδη
Στις 16 Αυγούστου 1974 το Φόρειν Όφις με υπογραφή Alan Goodison, του αξιωματούχου υπευθύνου για το Κυπριακό που συμμετείχε και στην Γενεύη ΙΙ, αποφάσισε δύο πράγματα με τίτλο «Κύπρος: Μια Γεωγραφική Λύση».
1) «Είναι σημαντικό να αποφεύγουμε οποιανδήποτε εισήγηση ότι προτιμώντας τον γεωγραφικό διαχωρισμό μεταξύ των δύο κοινοτήτων ως την πιο βιώσιμη λύση για το κυπριακό πρόβλημα, δουλεύουμε για την διχοτόμηση του νησιού, γιατί η διχοτόμηση έχει κακό όνομα διεθνώς. Επίσης έρχεται κόντρα με τη διευθέτηση του 1960. Ως μέλη μαζί με την Κύπρο στην Κοινοπολιτεία και στα Ηνωμένα Έθνη, εισηγούμαι να χρησιμοποιούμε τον όρο ‘‘ δι-περιφερειακή ομοσπονδία’’. Να κρατήσουμε ρεζέρβα τον όρο ‘‘ομοσπονδία καντονίων’’, για την πρόταση του κ. Gunes που περιλαμβάνει περισσότερο από ένα σε κάθε κοινότητα…»
2) «…Πιστεύουμε ότι η δι-περιφερειακή ομοσπονδία στην Κύπρο, στις γραμμές που θέλει ο κ. Denktash, που καλύπτει, όμως, μια περιοχή υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση μάλλον μικρότερης του 34% της Δημοκρατίας, προσφέρει την καλύτερη λύση. Για να γίνει αυτό κατορθωτό ο τουρκικός στρατός πρέπει να σταματήσει την προέλαση του στη γραμμή Αττίλα. Στη συνέχεια, θα χρειαστούν ορισμένες μέρες για να δεχθούν οι Τούρκοι ότι πρέπει να είναι έτοιμοι για πραγματικές διαπραγματεύσεις και για τους ΄Ελληνες και Ελληνοκύπριους να συνηθίσουν τη νέα κατάσταση και να επιστρέψουν δίχως μεγάλη απώλεια αξιοπρέπειας, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων… Οι ελπίδες για δραστική διευθέτηση του κυπριακού εξαρτώνται από το να έχουμε τον Κληρίδη παρά τον Μακάριο στο στάδιο ΙΙΙ. Ο Υπουργός Εξωτερικών ήδη ενόχλησε τον Μακάριο με το να τον σπρώξει να δηλώσει τους όρους του προτού ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις στη Γενεύη. Αυτή η γραμμή ίσως να εξελιχθεί προς όφελος του Κληρίδη… Θα συνεχίσουμε να βοηθούμε τον Κληρίδη με το να διώξουμε ανεπιθύμητες ελληνικές επιρροές από την Κύπρο και να αποθαρρύνουμε αντίποινα εναντίον της τουρκοκυπριακής κοινότητας έξω από τη ζώνη της…»
Αφενός οι Βρετανοί ήταν έντονα απασχολημένοι με τις προσπάθειες προώθησης της δι-περιφερειακής ομοσπονδίας (βλέπε Δι-κοινοτική, Δι-ζωνική Ομοσπονδία) για να βοηθήσουν τον άνθρωπό τους Γλαύκο Κληρίδη, και αφετέρου ο R. Denktash επέμενε σε δημόσια δήλωση εκ μέρους της ελληνοκυπριακής πλευράς, για αποδοχή της δι-περιφερειακής (διζωνικής) ομοσπονδίας.
Τελικά στις 6 Νοεμβρίου 1974, ο Κληρίδης σε ομιλία του στη γκαλερί «Αργώ» στη Λευκωσία, ικανοποίησε αμφότερους Ντενκτάς και Φόρειν Όφις όταν δημόσια υποστήριξε την τουρκική προϋπόθεση μιας γεωγραφικής (δι-περιφερειακής) λύσης, δηλαδή, διζωνικής. Ο Callaghan μέσω του βρετανού Υπάτου Αρμοστή στη Λευκωσία του εξέφρασε τα συγχαρητήρια και τον θαυμασμό του…
(Πηγές – Τα αποδεσμευμένα επίσημα αρχεία στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο , βιβλίο γράφουσας « Διζωνική vs Δημοκρατία» 2019 Λεμεσός).
*Ερευνήτρια-δημοσιογράφος simerini.sigmalive.com