Πώς οι δημοκρατίες μπορούν να παλέψουν την αυταρχική οξεία ισχύ – Οι νέοι νόμοι δεν είναι αρκετοί

Στο παρελθόν, οι ηγέτες σημαντικών δημόσιων ιδρυμάτων (εκδότες, διοικητές πανεπιστημίων, στελέχη των μέσων ενημέρωσης) δεν χρειαζόταν να λαμβάνουν υπόψη τους την προοπτική λογοκρισίας ή της χειραγώγησης από εξωτερικές αυταρχικές δυνάμεις. Σήμερα, πρέπει να ανανεώσουν την δέσμευσή τους στις δημοκρατικές αξίες και την ελευθερία της έκφρασης.

Σε όλο τον κόσμο, οι αυταρχικές κυβερνήσεις παρεμβαίνουν στους θεσμούς των δημοκρατικών κοινωνιών με τρόπους που θα ήταν αδιανόητοι ακόμη και κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Τα πανεπιστήμια, οι ειδησεογραφικοί οργανισμοί, οι ομάδες προβληματισμού, τα κινηματογραφικά στούντιο, τα μουσεία, οι εκδοτικοί οίκοι και κάθε πτυχή της πολιτικής διαδικασίας έχουν στοχευθεί από εξωτερική επιρροή.
Αυτού του είδους η οξεία ισχύς (sharp power) είναι τόσο αποτελεσματική, διότι τα θεσμικά όργανα σε δημοκρατικό περιβάλλον είναι ανοιχτά στον εξωτερικό κόσμο και έτσι είναι ευάλωτα στην εξωτερική χειραγώγηση. Οι υπεύθυνοι για την χάραξη πολιτικής στις δημοκρατίες πρέπει να αντιμετωπίσουν την πρόκληση να αποτρέψουν την εξωτερική επιρροή, διατηρώντας ταυτόχρονα τις απαραίτητες δημοκρατικές αξίες.
ΟΙ ΝΕΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ
Η Αυστραλία προσφέρει μια καλή περίπτωση για μελέτη. Στις 28 Ιουνίου, το αυστραλιανό κοινοβούλιο ψήφισε για να εγκρίνει δύο νέα νομοσχέδια ώστε να αντιμετωπίσει την απειλή εξωτερικής πολιτικής παρέμβασης, την οποία τα νομοσχέδια ορίζουν ως προσπάθειες που είναι συγκεκαλυμμένες, διεφθαρμένες ή καταναγκαστικές. Παρόλο που η πρόσφατη προσοχή στην ανάμιξη του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΚ) ενθάρρυνε την νομοθεσία, οι νέοι νόμοι δεν ξεχωρίζουν καμία συγκεκριμένη χώρα. Το πρώτο, το νομοσχέδιο για την τροποποίηση της νομοθεσίας για την εθνική ασφάλεια, το National Security Legislation Amendment (Espionage and Foreign Interference) Bill 2018, ενημερώνει τις κατηγορίες των συμπεριφορών που συνιστούν κατασκοπεία και αυξάνει την ικανότητα του κράτους να διώκει συγκεκαλυμμένη και παραπλανητική συμπεριφορά για λογαριασμό μιας “ξένης Αρχής”, δηλαδή ξένη κυβέρνηση, πολιτική οργάνωση ή δημόσια επιχείρηση, καθώς και άτομα και οντότητες που συνδέονται με αυτά.
Το ταίρι του, το νομοσχέδιο για την διαφάνεια της ξένης επιρροής (Foreign Influence Transparency Scheme Bill 2018), απαιτεί από τους ανθρώπους που εκτελούν συγκεκριμένες δραστηριότητες εξ ονόματος μιας ξένης Αρχής να καταγράφουν την σχέση τους και να αποκαλύπτουν την φύση των δραστηριοτήτων τους. Μια προτεινόμενη τρίτη νομοθετική πράξη, το νομοσχέδιο για τη μεταρρύθμιση της εκλογικής νομοθεσίας (Electoral Legislation Amendment (Electoral Funding and Disclosure Reform) Bill 2017), θα απαγόρευε στους πολιτικούς υποψηφίους να λαμβάνουν δωρεές για τις προεκλογικές εκστρατείες από το εξωτερικό και θα δημιουργούσε ένα δημόσιο μητρώο μη κομματικών πολιτικών δρώντων, όπως είναι αυτοί που διεξάγουν πολιτικές εκστρατείες, τρίτα μέρη που διεξάγουν πολιτικές εκστρατείες και συνδεδεμένες οντότητες. Το Κοινοβούλιο δεν έχει ακόμη ενεργήσει σχετικά με το νομοσχέδιο λόγω ανησυχιών ότι τα εργατικά σωματεία και οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί ενδέχεται να αντιμετωπίσουν επαχθείς απαιτήσεις καταγραφής και υποβολής εκθέσεων, αλλά δημιούργησε σημαντική δημόσια συζήτηση και παρότρυνε ορισμένες τοπικές κυβερνήσεις να αυξήσουν τις απαιτήσεις δημοσιοποίησης των πολιτικών δωρεών.
Η κοινωνία των πολιτών και τα μέσα ενημέρωσης της Αυστραλίας έχουν διαδραματίσει ζωτικό ρόλο στην συζήτηση για την παρέμβαση των αυταρχικών και άλλες επιβλαβείς μορφές επιρροής. Έχουν τεκμηριώσει τις αυταρχικές δραστηριότητες, τις δημοσιοποίησαν στο κοινό και συζήτησαν έντονα την προτεινόμενη νομοθεσία. Κατά τους τελευταίους μήνες, τα πανεπιστήμια της Αυστραλίας, τα σχολεία, οι μελετητές επί της Κίνας και άλλες ομάδες της κοινωνίας των πολιτών εξέφρασαν τα διαφορετικά επίπεδα ανησυχίας, κριτικής και υποστήριξης σχετικά με τους νόμους. Αυστραλιανά και διεθνή μέσα ενημέρωσης έχουν καλύψει εκτενώς τα διάφορα προσχέδια της νομοθεσίας. Οι διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν επίσης παρέμβει.
Το θέμα έχει διχάσει την ακαδημαϊκή κοινότητα της Αυστραλίας. Δύο ομάδες ακαδημαϊκών εξέδωσαν χωριστές δημόσιες επιστολές, η μια εκφράζοντας ανησυχία σχετικά με τον τόνο και την ακρίβεια της δημόσιας συζήτησης, ενώ η άλλη καταγράφοντας την υποστήριξη την συζήτηση ως “πολύτιμη και αναγκαία”. Ορισμένοι στην κοινωνία των πολιτών, καθώς και μερικοί αντιπολιτευόμενοι πολιτικοί, ανησυχούσαν ότι οι νόμοι θα καθόριζαν την πολιτική παρέμβαση με μεγάλη ευρύτητα, επηρεάζοντας έτσι τις ελευθερίες έκφρασης και διασύνδεσης.
Ως αποτέλεσμα, οι δύο νόμοι που ψηφίστηκαν τον Ιούνιο ενσωμάτωσαν πάνω από 200 τροπολογίες με στόχο την διασφάλιση των πολιτικών και πολιτικών ελευθεριών. Αν και οι τροποποιήσεις δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την οποιαδήποτε πιθανή ανησυχία, οι νέοι νόμοι θα επιτρέψουν στην Αυστραλία να ξεκινήσει να λαμβάνει νόμιμα μέτρα κατά των ξένων παρεμβολών, διατηρώντας ταυτόχρονα την δυνατότητα επίλυσης νομικών προβλημάτων που θα ανακύπτουν.
ΣΤΗΝ ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗ
Ωστόσο, η εμπειρία της Αυστραλίας δείχνει επίσης ότι οι δημοκρατίες δεν μπορούν να βασίζονται αποκλειστικά σε κυβερνητικά μέτρα για την αντιμετώπιση μιας τόσο περίπλοκης πρόκλησης. Ο κόσμος βρίσκεται ακόμα σε πρώιμο στάδιο αντιμετώπισης της οξείας ισχύος. Για πολλά χρόνια, η Αυστραλία και ουσιαστικά κάθε άλλη δημοκρατία δεν αναγνώριζαν το αυξανόμενο πρόβλημα ούτε αναλάμβαναν την πρωτοβουλία να το αντιμετωπίσουν. Για πολύ καιρό οι παρατηρητές στις δημοκρατίες ερμήνευαν την αυταρχική επιρροή μέσω ενός ξεπερασμένου φακού, ακόμα και καθώς η Κίνα και η Ρωσία ενσωματώνονταν στις δημοκρατικές κοινωνίες ως μέρος της ευρύτερης διεθνιστικής στροφής των αυταρχικών καθεστώτων. Όπως σημειώσαμε στο Foreign Affairs τον περασμένο Νοέμβριο, η Κίνα, ειδικότερα, έχει δημιουργήσει πλατφόρμες για εκπαιδευτικές, πολιτιστικές και άλλες μορφές επιρροής στις δημοκρατικές κοινωνίες. Τέτοιες πρωτοβουλίες τείνουν να “συνοδεύονται από μια αυταρχική αποφασιστικότητα να μονοπωλούν ιδέες, να καταστέλλουν εναλλακτικές αφηγήσεις και να εκμεταλλεύονται συνεργατικούς θεσμούς”.
Επειδή η οξεία ισχύς μπορεί να επηρεάσει τους δημοκρατικούς θεσμούς τόσο έξυπνα και με τόσο πολλούς διαφορετικούς τρόπους, η κατανόηση του πώς λειτουργεί είναι μια δύσκολη δουλειά. Για παράδειγμα, οι αρχές της Κίνας μπορούν να συγκαλύψουν κρατικά ή κομματικά σχέδια ως σαν να είναι ιδιωτικές εταιρείες μέσων μαζικής ενημέρωσης ή ενώσεις λαϊκής βάσης. Το ΚΚΚ μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει προγράμματα ακαδημαϊκών ανταλλαγών και άλλες μορφές θεσμικής συνεργασίας για την διάδοση της προπαγάνδας του. Η ανάλυσή μας σχετικά με τις διάφορες πρωτοβουλίες επιρροής του Πεκίνου δείχνει ότι το ΚΚΚ επιδιώκει να προλάβει, να εξουδετερώσει ή να ελαχιστοποιήσει τις προκλήσεις για την εικόνα του ίδιου του καθεστώτος. Η κινεζική κυβέρνηση συχνά απεικονίζει την χώρα ως μια καλόπιστη επιρροή, αλλά αποθαρρύνει συστηματικά τον οποιονδήποτε από το να αμφισβητήσει την στάση ή τις θέσεις της, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους και τις οργανώσεις να αυτολογοκριθούν, ακόμη και όταν η κινεζική κυβέρνηση δεν μπορεί να τους λογοκρίνει άμεσα.
Οι δημοκρατίες χρειάζονται καλύτερους τρόπους ανταπόκρισης. Στο παρελθόν, οι ηγέτες σημαντικών δημόσιων ιδρυμάτων -εκδότες, διοικητές πανεπιστημίων, στελέχη των μέσων ενημέρωσης- δεν χρειαζόταν να λαμβάνουν υπόψη τους την προοπτική λογοκρισίας ή της χειραγώγησης από εξωτερικές αυταρχικές δυνάμεις. Σήμερα, πρέπει να ανανεώσουν την δέσμευσή τους στις δημοκρατικές αξίες και την ελευθερία της έκφρασης. Τα ιδρύματα που διοικούν πρέπει να θεσπίσουν κοινά πρότυπα και μέτρα διαφάνειας για να μειώσουν την έκθεσή τους στην οξεία ισχύ και να διαφυλάξουν την ακεραιότητά τους Τα πανεπιστήμια, ειδικά τα δημόσια, θα μπορούσαν να δεσμευτούν να δημοσιεύσουν τυχόν συμβάσεις που έχουν συνάψει με ξένες κυβερνήσεις ή οντότητες που συνδέονται με ξένες κυβερνήσεις. Οι ομάδες του ιδιωτικού τομέα θα μπορούσαν να υιοθετήσουν εθελοντικούς κώδικες βάσει των κατευθυντήριων αρχών του ΟΗΕ για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα (UN Guiding Principles on Business and Human Rights) ή να βοηθήσουν στην δημιουργία νέων πρωτοβουλιών με άλλα μέρη της κοινωνίας των πολιτών για να συζητήσουν τις ιδιωτικές και δημόσιες αντιδράσεις στην χειραγώγηση από αυταρχικές δυνάμεις.
Το ίδιο ισχύει για τα εκλογικά συστήματα. Μέχρι πρόσφατα, οι παρατηρητές των εκλογών επικεντρώθηκαν στην τήρηση των προτύπων σε χώρες όπου οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να επιδιώξουν να νοθεύσουν την διεξαγωγή της εκλογικής διαδικασίας. Σήμερα, οι δημοκρατίες πρέπει επίσης να υπερασπίζονται τα εκλογικά τους συστήματα από εξωτερικές επιθέσεις. Τέτοια μέτρα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την διασφάλιση ότι οι κυβερνήσεις θα μοιράζονται ενημερωμένες πληροφορίες σχετικά με τις προσπάθειες hacking με τις τοπικές Αρχές και θα εξοπλίζουν τους δημοσιογράφους με τις γνώσεις που χρειάζονται για να αναφέρουν με ακρίβεια τους τύπους ξένων τακτικών παραπληροφόρησης που συνήθως κορυφώνονται πριν από τις εκλογές.
Σε πολλές δημοκρατίες που είναι ευάλωτες στην οξεία ισχύ, υπάρχει σοβαρή έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με τις επιρροές της Κίνας, της Ρωσίας και άλλων αυταρχικών κυβερνήσεων. Οι προσπάθειες αυτών των καθεστώτων για τον περιορισμό της ελεύθερης έκφρασης και την διάβρωση των δημοκρατικών θεσμών πρέπει να τεκμηριώνονται αυστηρά, προκειμένου να δημιουργηθεί μια κοινή κατανόηση της πρόκλησης. Αυτό θα απαιτήσει ανεξάρτητες πηγές εξειδίκευσης, όπως τα ακαδημαϊκά κέντρα, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τις ομάδες προβληματισμού που δεν εξαρτώνται από τις ατζέντες των αυταρχικών κυβερνήσεων και που μπορούν να κατανοήσουν τους πολιτικούς στόχους των αυταρχικών και να παρακολουθήσουν τις δραστηριότητες επιρροής τους. Αυτή η στήριξη είναι ιδιαίτερα σημαντική στις δημοκρατίες σε μέρη της Αφρικής, της Ασίας, της Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής που ίσως να είναι λιγότερο σε θέση να υπερασπιστούν από μόνα τους τα πρότυπα και τους θεσμούς τους.
Οι δημοσιογράφοι, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και οι ειδικοί θεμάτων των χωρών και των ζητημάτων πρέπει να συνεργαστούν -εντός των χωρών τους και με διεθνείς ομολόγους τους- για να αναλύσουν γεγονότα, να μοιραστούν πληροφορίες και να συνδυάσουν γνώσεις. Θα πρέπει να εξετάσουν το πώς μπορούν να συμφωνήσουν σε κοινά θεσμικά πρότυπα για να διαφυλάξουν την ακεραιότητα της δημόσιας σφαίρας στις δημοκρατίες τους.
Οι νέοι νόμοι της Αυστραλίας και εκείνοι που άλλες δημοκρατίες είναι αναγκασμένοι να συζητήσουν και να υιοθετήσουν ίσως να αποδειχθούν ουσιαστικοί για την υπεράσπιση των διαβρωτικών μορφών αυταρχικής επιρροής. Αλλά πρέπει να είναι η αρχή, όχι το τέλος, της πάλης ενάντια στην οξεία ισχύ.
Ο CHRISTOPHER WALKER είναι αντιπρόεδρος Σπουδών και Ανάλυσης στο National Endowment for Democracy (NED).
Η SHANTHI KALATHIL ελιναι διευθύντρια του International Forum for Democratic Studies στο NED.
Η JESSICA LUDWIG είναι στέλεχος ερευνών και συνεδρίων στο International Forum for Democratic Studies στο NED.
foreignaffairs