Μνημοτεχνική -Η χαμένη τέχνη της εξέλιξης

Ο έλεγχος και η ανάπτυξη της μνήμης αποτέλεσαν, εδώ και χιλιάδες χρόνια, μια ιδιαίτερη πρόκληση για τον άνθρωπο. Από πολύ νωρίς ο άνθρωπος κατάλαβε ότι ο δρόμος της εξέλιξης περνά αναγκαστικά από τη βελτίωση της μνήμης. Ας μην ξεχνάμε ότι ο μεγάλος φιλόσοφος Πλάτωνας δίδασκε ότι η ρίζα της φιλοσοφίας είναι η ανάμνηση. Το πρόβλημα της χαμηλής πνευματικότητας του ανθρώπου, σύμφωνα μ’ αυτόν, εστιάζεται στην έλλειψη εξασκημένης μνήμης. Όλοι οι άνθρωποι κατέχουν, έλεγε, μέσα τους τη Γνώση, απλά την έχουν ξεχάσει.

Το να αναπτύξουμε τη μνήμη μας, ουσιαστικά σημαίνει να μπορούμε να χρησιμοποιούμε και να εκμεταλλευόμαστε τις εμπειρίες της ζωής, ώστε να διδασκόμαστε απ’ αυτήν τα μαθήματα που χρειαζόμαστε κάθε φορά. Ο μη συνειδητοποιημένος άνθρωπος είναι αυτός που εξαιτίας της έλλειψης μνήμης δεν μπορεί να προσδιορίσει μια εσωτερική ταυτότητα, έναν άξονα ζωής πάνω στον οποίο θα βαδίσει.
Όταν κάποιος δεν έχει καλή μνήμη, δεν μπορεί να συνδέσει τον εαυτό του με το παρελθόν και επομένως με το μέλλον. Άρα δεν μπορεί να ζήσει ούτε το παρόν, που μετατρέπεται σε θολό τοπίο χωρίς προοπτική και όνειρα.
Πώς αναπτύσσουμε τη μνήμη
Η συνείδηση του ανθρώπου έχει τέσσερα βασικά εργαλεία, με τα οποία εργάζεται προκειμένου να συλλέξει εμπειρίες, να τις επεξεργαστεί και να διευρύνει την εμβέλειά της. Αυτές οι ιδιότητες-εργαλεία είναι: Η προσοχή, η συγκέντρωση, η μνήμη και η φαντασία.
Κάποιοι σύντομοι ορισμοί για τις ιδιότητες αυτές είναι οι παρακάτω:
Προσοχή:
είναι η εστίαση, η κατεύθυνση και διοχέτευση του νου πάνω σ’ ένα ή περισσότερα αντικείμενα, με τρόπο ώστε να αντιλαμβάνεται, στο μικρότερο δυνατό χρόνο, το μεγαλύτερο δυνατό χώρο.
Συγκέντρωση:
είναι η συμπύκνωση όσων αποκτήσαμε με την προσοχή. Δηλαδή, η εστίαση του νου στο μικρότερο δυνατό χώρο, για όσο το δυνατό μεγαλύτερο χρόνο.
Μνήμη:
είναι η ψυχολογική ικανότητα της συνείδησης που μας επιτρέπει να ανακαλέσουμε προηγούμενες ψυχικές καταστάσεις ή αντικείμενα, να τις αναγνωρίσουμε ως δικές μας και να τις τοποθετήσουμε σε μια ορισμένη χωροχρονική στιγμή του παρελθόντος. Είναι η αποθήκη των μέσων μας (γνώσεων, εμπειριών κλπ.)
Δημιουργική φαντασία:
είναι η ικανότητα αντίληψης ιδεών που προέρχονται από ανώτερα επίπεδα και η πρακτική εφαρμογή τους. Είναι η ικανότητα ανασύνθεσης των εικόνων που υπάρχουν ήδη στη μνήμη μας, προκειμένου να δημιουργήσουμε αυτό που θέλουμε να πετύχουμε ή να φτάσουμε.
Από τις ιδιότητες αυτές οι δύο πρώτες (Προσοχή και Συγκέντρωση) μας χρησιμεύουν στην πρόσληψη πληροφοριών. Όσο πιο ανεπτυγμένες και εξασκημένες είναι, τόσο περισσότερα μπορούμε να θυμόμαστε. Γι’ αυτό, η εξάσκηση και η ανάπτυξή τους αποτελούν το θεμέλιο της ανάπτυξης της μνήμης.
Η εξάσκηση της προσοχής μπορεί να γίνει με πολλές μικρές ασκήσεις, αρκεί να είναι σε καθημερινή βάση. Συνηθίστε τον εαυτό σας να παρατηρεί και να «καταγράφει» κάποια χαρακτηριστικά την ώρα που δεν κάνετε κάτι άλλο, όπως, για παράδειγμα, καθώς πηγαίνετε στη δουλειά σας να καταγράψετε πόσα άσπρα αυτοκίνητα συναντήσατε ή πόσοι άνθρωποι φορούσαν μαύρο παντελόνι κλπ. Επίσης είναι πολύ χρήσιμο, κάθε φορά που μπαίνετε σε ένα χώρο, να παρατηρείτε τα χαρακτηριστικά του, π.χ. το χρώμα των τοίχων, τον αριθμό των ανθρώπων κλπ.
Η συγκέντρωση επίσης θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε μεγάλο βαθμό με μια απλή άσκηση εστίασης του βλέμματος σε κάποιο μικρό φωτεινό σημείο για λίγα λεπτά την ημέρα. Η αξία των ασκήσεων αυτών βασίζεται στην επανάληψη, αφού μόνο έτσι μπορούμε να ελπίζουμε σε κάτι πραγματικά αποτελεσματικό.
Η μνήμη, ως τρίτη κατά σειρά ιδιότητα, εργάζεται και χρησιμοποιεί εικόνες. Επομένως, όσο πιο καθαρή και δυνατή είναι μια εικόνα που δημιουργούμε τόσο ευκολότερα μπορούμε να την ανασύρουμε από την αποθήκη της μνήμης.
Ένα από τα σημαντικά μυστικά της καλής μνήμης είναι να προσπαθούμε σε κάθε εμπειρία που λαμβάνουμε να χρησιμοποιούμε όλες τις αισθήσεις. Για παράδειγμα, είναι πολύ διαφορετικό να παρατηρήσουμε από μακριά ένα τριαντάφυλλο, από το να το πλησιάσουμε, να το μυρίσουμε και να το αγγίξουμε. Αν χρησιμοποιήσουμε 3 αισθήσεις και όχι μία, θα το θυμόμαστε πολύ περισσότερο.
Δημιουργία και συσχετισμός των εικόνων
Τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι αδυνατούν να θυμηθούν κάτι που έχουν ακούσει, επειδή δεν το μετέτρεψαν σε εικόνα. Γεμίζουν το μυαλό τους με πολλές πληροφορίες, οι οποίες όμως ξεχνιούνται λίγη ώρα μετά. Είναι πρωταρχικής σημασίας η μετατροπή των πληροφοριών που δεχόμαστε σε εικόνες. Οι εικόνες αυτές δεν χρειάζεται να είναι πάντα «λογικές».
Μπορούμε να μετατρέψουμε σε εικόνα οτιδήποτε, ακόμα και μια χρονολογία του παρελθόντος. Για παράδειγμα, ένας μαθητής χρειάζεται να μάθει πότε έγινε η μάχη των Θερμοπυλών. Είναι πολύ πιο εύκολο να δημιουργήσει με την φαντασία του μια εικόνα με μεγάλα ανάγλυφα γράμματα σε χρώμα κόκκινο, που θα γράφουν 380 π.Χ. ή να δημιουργήσει στο νου του μια φωτεινή πινακίδα όπου θα αναβοσβήνει συνεχώς τον αριθμό 380! Αν το κάνει αυτό, πολύ δύσκολα θα το ξεχάσει πια!
Το επόμενο στάδιο, αφού δημιουργηθούν οι εικόνες, είναι να συσχετισθούν. Μπορείτε και πάλι να ακολουθήσετε λογικούς ή μη λογικούς συσχετισμούς. Οι μη λογικοί συσχετισμοί είναι πολύ χρήσιμοι, γιατί εμπεριέχουν το στοιχείο της έκπληξης, και αυτό ακριβώς το στοιχείο είναι που εντυπώνεται καλύτερα στη μνήμη μας.
Εν τέλει, για να θυμηθούμε μια σειρά πραγμάτων, μπορούμε να επινοήσουμε μια ιστορία με εικόνες και κίνηση. Με την ίδια τεχνική των εικόνων μπορούμε να θυμηθούμε αριθμούς, ημερομηνίες, ραντεβού, ακόμη και δύσκολα κείμενα που χρειάζεται να απομνημονεύσουμε για να δώσουμε εξετάσεις.
Δεν υπάρχει κανένας περιορισμός στις δυνατότητες της μνήμης μας. Οι δυνατότητες που έχουμε στο να θυμόμαστε πράγματα είναι πρακτικά απεριόριστες, και αυτό έχει αποδειχθεί από πολλούς απλούς ανθρώπους που μπορούσαν να θυμούνται τεράστια κείμενα, χιλιάδες τηλέφωνα και πληροφορίες. Αυτό που χρειάζεται είναι απλά καλή και συχνή εξάσκηση.
Δυστυχώς, στη σημερινή εποχή, ο βαθμός ελέγχου της μνήμης βρίσκεται σε πολύ χαμηλό επίπεδο κι αυτό μας κάνει όχι μόνο αναποτελεσματικούς, αλλά και αδύναμους να βαδίσουμε γρήγορα τα σκαλοπάτια της εξέλιξης.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1)Βελτιώστε τη μνήμη σας, Jonathan Hancock, εκδ. «Σαββάλας»
2)Σημειώσεις Ψυχολογίας της Νέας Ακρόπολης
3)Η μέθοδος Σίλβα, Jose Silva, εκδ. «Κριτονού»
4)Βελτιώστε τη μνήμη σας, Λαπ Ντάνιελ, εκδ. «Δίοδος»
[nea-acropoli-athens.gr]