O Τριακονταετής Πόλεμος στα γερμανικά έθιμα

Μάχες, ήρωες, ιστορικά τοπωνύμια, ανθρώπινες ιστορίες. Ο Τριακονταετής Πόλεμος δεν έχει εγγραφεί έντονα στη συλλογική γερμανική μνήμη. Πτυχές του όμως έχουν αποκρυσταλλωθεί σε διάφορα τοπικά έθιμα.

Το 1631 ο Τριακονταετής πόλεμος μεταξύ Καθολικών και Προτεσταντών είχε ήδη πίσω του αρκετά χρόνια –είχε ξεκινήσει το 1618. Τη χρονιά εκείνη τα καθολικά στρατεύματα του αυτοκράτορα Φερδινάνδου Β’ έφτασαν προ των πυλών του προτεσταντικού Ρότενμπουργκ.
Η πόλη παραδόθηκε, ο δήμαρχος και οι σύμβουλοί του καταδικάστηκαν σε θάνατο. Ωστόσο ο δήμαρχος πρόλαβε να δώσει στον νικητή, τον ξακουστό στρατηγό Τίλυ ένα τρόπαιο: τέσσερα λίτρα κρασί. Ο Τίλυ από την πλευρά του πρότεινε όμως μια συμφωνία: εάν κάποιος κάτοικος της πόλης κατάφερνε να πιει τα τέσσερα λίτρα κρασί, αυτός δεν θα κατέστρεφε την πόλη. Ο δήμαρχος Γκέοργκ Νους ήπιε τα τέσσερα λίτρα και έσωσε την πόλη.
Μέχρι σήμερα το Ρότενμπουργκ γιορτάζει εκείνη τη ημέρα με ένα θεατρικό έργο που αναπαριστά τον θρύλο. Το έργο ονομάζεται «Der Meistertrunk» και ανεβαίνει στην Αυτοκρατορική Αίθουσα, ενώ οι δρόμοι της πόλης την ίδια μέρα μοιάζουν σαν να έχουν βγει από τον Μεσαίωνα.
Η θεατρική αυτή αναπαράσταση είναι ένα από τα πιο γνωστά γερμανικά έθιμα που παραπέμπουν στον Τριακονταετή Πόλεμο, ακόμη κι αν δεν ανταποκρίνεται πλήρως στην ιστορική αλήθεια. «Στην πραγματικότητα ο Τίλυ κατέκτησε την πόλη και έστησε δίκες», αναφέρει ο Άρνολντ Πέτερσεν, ο οποίος εδώ και 30 χρόνια συμμετέχει στους παραδοσιακούς εορτασμούς του Ρότεντμπουργκ και έχει εντρυφήσει στην τοπική ιστορία.
Τι έχει απομείνει σήμερα από τον Τριακονταετή Πόλεμο;
Η ιστορική ανάμνηση του πολυαίμακτρου Τριακονταετούς πολέμου που συγκλόνισε την κεντρική Ευρώπη μεταξύ 1618 και 1638 είναι ελάχιστα παρούσα στη σημερινή Γερμανία. Οι μεν Προτεστάντες για παράδειγμα τιμούσαν τον Σουηδό προτεστάντη βασιλιά Γουσταύο Αδόλφο που εισέβαλε στη Γερμανία, ως απελευθερωτή και οι δε Καθολικοί ως αιρετικό εισβολέα. Στο Μόναχο πάλι ο εκλέκτορας ηγεμόνας της Βαυαρίας Μαξιμιλιανός Ι διέταξε το 1638 την κατασκευή ενός κίονα (Mariensäule), δείγμα ευχαριστίας για το ότι η πόλη δεν καταστράφηκε από τις προτεσταντικές δυνάμεις στον Τριακονταετή Πόλεμο. Και στη δεύτερη σε μέγεθος πόλη της Βαυαρίας, τη Νυρεμβέργη, υπάρχει μια εκκλησία προς τιμήν του Γουσταύου Αδόλφου, ο οποίος είχε οχυρωθεί εκεί. Όμως η πόλη στην οποία η μνήμη του Γουσταύου ήταν τουλάχιστον για μεγάλο χρονικό διάστημα έντονη ήταν το Λύτσεν, όπου ο σουηδός βασιλιάς πέθανε το 1632. Τον δέκατο όγδοο αιώνα κορυφώθηκαν στην πόλη αυτή οι επετειακοί εορτασμοί, οι οποίοι έφτασαν στο αποκορύφωμά τους αργότερα, εν έτει 1832, με αφορμή τα 200 χρόνια από τον θάνατο του Γουσταύου Αδόλφου.

Στην Κολωνία επίσης μέχρι σήμερα επιβιώνει, κυρίως την περίοδο του καρναβαλιού, ο θρύλος του «Γιαν και της Γκριτ», που ανάγεται στη ζωή και τον έρωτα του Γιόχαν φον Βερτ, ενός υπαρκτού στρατηγού ιπποτών που έζησε μεταξύ 1591-1652. Και σε πολλές άλλες περιοχές της Γερμανίας, όπως το Βίσμαρ, το Στράλσουντ ή το κρατίδιο του Μεκλεμβούργου-Πομερανίας απαντώνται μέχρι σήμερα τοπικά έθιμα, θρύλοι και δοξασίες που έχουν τις ρίζες τους στον Τριακονταετή Πόλεμο, ο οποίος μέχρι σήμερα διχάζει τους ιστορικούς.
Γιατί όμως ο Τριακονταετής Πόλεμος βρίσκεται «κρυμμένος» μόνο σε τοπικά έθιμα, θρύλους και κάποια απομεινάρια μνημείων; «Τα γεγονότα του Τριακονταετούς Πολέμου επισκιάστηκαν από άλλους πολέμους», αναφέρει ο Χελμουτ Μέρινγκ, διευθυντής του τοπικού μουσείου του Ρότεντμπουργκ στο γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων, σημειώνοντας: «Κυρίως ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος είναι ακόμη παρών». Κι αυτό γιατί οι ιστορικές μνήμες, οι επιζήσαντες αλλά και οι εικόνες των κατεστραμμένων πόλεων έχουν ακόμη και σήμερα ζωντανή παρουσία στη δημόσια σφαίρα. Από τον Τριακονταετή Πόλεμο αυτό που έχει μείνει σήμερα είναι κυρίως ένα ιστορικό «φολκλόρ», ενώ στην πραγματικότητα ο πόλεμος εκείνος είχε μεγάλη ιστορική σημασία, καθώς οδήγησε στη γέννηση του γερμανικού εθνικισμού τον δέκατο ένατο αιώνα. Λειτούργησε επίσης ως βάση θεμελίωσης της συνένωσης της Πρωσίας με τα υπόλοιπα γερμανικά βασίλεια και δουκάτα.
[DW]