Ανησυχητική η αύξηση του εθνικισμού και λαϊκισμού στα Βαλκάνια

Την άποψη ότι «ο λαϊκισμός, ο εθνικισμός και ο αλυτρωτισμός απειλούν να “επαναβαλκανοποιήσουν” τα Βαλκάνια» εκφράζει, στη συνέντευξή του στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο επίτροπος για θέματα Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων & Ιθαγένειας, Δημήτρης Αβραμόπουλος, υποστηρίζοντας ότι «έχει σημασία να μην γυρίσουμε πίσω στο σκοτεινό παρελθόν». Ο Έλληνας επίτροπος στη συνέντευξή του σημειώνει ότι «οι ηγεσίες των χωρών αυτών θα πρέπει να καταλάβουν ότι είναι απαραίτητο να σκέφτονται και να ενεργούν με ευρωπαϊκό πνεύμα» και τονίζει πως «χώρες όπως η Ελλάδα μπορούν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο οικοδομώντας γέφυρες που θα φέρουν τα Δυτικά Βαλκάνια πιο κοντά στην Ευρωπαϊκή Οικογένεια».
Ο κ. Αβραμόπουλος, ερωτηθείς για το πώς προσανατολίζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διαχειριστεί το θέμα της εφαρμογής της πολιτικής των ποσοστώσεων απέναντι στις χώρες που αρνούνται να την εφαρμόσουν, ο Έλληνας επίτροπος δηλώνει ότι «η λειτουργία του μηχανισμού των μετεγκαταστάσεων είναι επιτυχημένη» σημειώνοντας ωστόσο ότι «τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των μελών της ευρωπαϊκής οικογένειας δεν είναι “a la carte”».
Επιπλέον, επαναλαμβάνει την άποψη ότι «το σημερινό Δουβλίνο ακυρώθηκε από τις εξελίξεις» και υπογραμμίζει ότι η πρόταση που έχει υποβάλλει, ο ίδιος, για την αναθεώρηση του Δουβλίνου στοχεύει στη δημιουργία ενός νέου, δίκαιου συστήματος τόσο απέναντι στην ίδια την ΕΕ και τους πολίτες της όσο και στους πρόσφυγες αλλά και στις χώρες προέλευσης και διέλευσης.
Ο κ. Αβραμόπουλος, στη συνέντευξη του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ εξαίρει την συμβολή της καγκελαρίου Άγγελα Μέρκελ στην αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, λέγοντας ότι «η Γερμανία έχει δείξει στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο τι μπορεί να πράξει μία χώρα βασιζόμενη σε ανθρωπιστικές και δημοκρατικές αξίες» και τονίζει ότι «προσβλέπει στην ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για τον κυβερνητικό συνασπισμό το συντομότερο δυνατόν».
Τέλος, αναφερόμενος στην πιθανότητα μείωσης κονδυλίων για το προσφυγικό μετά την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ, ο Δημήτρης Αβραμόπουλος παραδέχεται ότι «η αποχώρηση της Βρετανίας δημιουργεί νέα δεδομένα και για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό» και δηλώνει ότι «ως Ευρωπαϊκή Επιτροπή προετοιμάζουμε πρόταση όπου οι τομείς της μετανάστευσης, της διαχείρισης συνόρων και της ασφάλειας συγκαταλέγονται μεταξύ των κορυφαίων προκλήσεων του νέου ευρωπαϊκού προϋπολογισμού».
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του επιτρόπου για θέματα Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων & Ιθαγένειας, Δημήτρη Αβραμόπουλου, στην Ευτυχία Αδηλίνη για το Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Ερ. Κύριε Επίτροπε, εκ της θέσεώς σας έχετε τον πρώτο λόγο στη διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης. Πώς προσανατολίζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διαχειριστεί το θέμα της εφαρμογής της πολιτικής των ποσοστώσεων απέναντι στις χώρες που αρνούνται να την εφαρμόσουν; Μπορούν να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα για τις χώρες αυτές;
Απ. Η λειτουργία του μηχανισμού των μετεγκαταστάσεων είναι αναμφίβολα επιτυχημένη. Περισσότεροι από 30.000 άνθρωποι, δηλαδή το 93% των επιλέξιμων ατόμων που δικαιούνται διεθνούς προστασίας, έχουν ήδη μετεγκατασταθεί από την Ελλάδα και την Ιταλία. Η επιτυχία αυτή είναι συλλογική, ευρωπαϊκή. Και θα ήθελα να τονίσω ότι όσα έχουμε πετύχει στη διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης δεν είναι επιτυχίες μεμονωμένων κρατών μελών, είναι ευρωπαϊκές επιτυχίες. Σας θυμίζω πως όλα τα κράτη μέλη είχαν συμφωνήσει, το 2015, να θεσπίσουν και να εφαρμόσουν τον μηχανισμό αυτό, στη βάση της αρχής της αλληλεγγύης. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να σας πω ότι δεν μου αρέσει να χρησιμοποιώ τον όρο “ποσοστώσεις”. Η αρχή αυτή είναι νομικά δεσμευτική, όχι μόνο ηθικά. Ορισμένες κυβερνήσεις, απευθυνόμενες κυρίως στο εσωτερικό ακροατήριό τους, άλλαξαν τη στάση τους. Όμως, τα δικαιώματα και υποχρεώσεις των μελών της ευρωπαϊκής οικογένειας δεν είναι «a la carte». Αφού πρώτα εξαντλήσαμε κάθε περιθώριο διαλόγου, χρειάστηκε να κάνουμε ένα επιπλέον βήμα προχωρώντας στη διαδικασία επί παραβάσει για τις χώρες που αρνούνται να συμμορφωθούν με τις νομικές τους υποχρεώσεις.
Ερ. Έχετε μιλήσει πολλές φόρες για την ανάγκη αλλαγής της συνθήκης του Δουβλίνου. Τι πρέπει να προτάξουν, κατά τη γνώμη σας, σε μια τέτοια περίπτωση χώρες της πρώτης γραμμής όπως η Ελλάδα και η Ιταλία;
Απ. Αυτό συνδέεται με την προηγούμενή σας ερώτηση. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με την υιοθέτηση και εφαρμογή ad hoc μέτρων για να ανταποκρινόμαστε στις εκάστοτε προκλήσεις. Χρειαζόμαστε ένα πραγματικά κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου, δίκαιο και αποτελεσματικό, εργαλείο ικανό για την αντιμετώπιση μελλοντικών προκλήσεων. Αποδείχθηκε από τις εξελίξεις ότι το υφιστάμενο Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου και ο Κανονισμός του Δουβλίνου ειδικότερα δεν ανταποκρίνονται πλέον στις νέες συνθήκες και ανάγκες. Όπως έχω πει, το σημερινό Δουβλίνο ακυρώθηκε από τις εξελίξεις. Χώρες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, έχουν αναλάβει ένα δυσανάλογο βάρος. Η πρόταση που έχω υποβάλει για την αναθεώρηση του Δουβλίνου στοχεύει στη δημιουργία ενός νέου δίκαιου συστήματος τόσο απέναντι στην ίδια την ΕΕ και τους πολίτες της, όσο και στους πρόσφυγες, αλλά και στις χώρες προέλευσης και διέλευσης. Έχει έρθει η ώρα να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις και να βρεθεί λύση για το Δουβλίνο, στο πλαίσιο της ευρύτερης συμφωνίας για τη δημιουργία ενός Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου, μέχρι τον Ιούνιο του 2018. Στο Συμβούλιο Υπουργών στη Σόφια, πριν από δυο ημέρες, κάλεσα τους υπουργούς Εσωτερικών των κρατών-μελών να συμβάλλουν αποφασιστικά στην εξεύρεση λύσης με πνεύμα αμοιβαίας κατανόησης και αλληλεγγύης. Κατανοώ ότι όλοι προερχόμαστε από διαφορετικές αφετηρίες αλλά στον πνεύμα των ευρωπαϊκών αρχών και συνθηκών πρέπει να καταλήξουμε σε μια λύση βασισμένη στην αρχή της αλληλεγγύης και του επιμερισμού των ευθυνών.
Ερ. Η παράνομη μετανάστευση έχει ωθήσει κάποιες χώρες να μιλούν για αλλαγή και της συνθήκης Σένγκεν, ακόμη και με ταυτόχρονη απομάκρυνση κάποιων κρατών. Υπάρχει περίπτωση κάτι τέτοιο να εγκριθεί;
Απ. Αυτή η ερώτηση μουύ τίθεται συχνά. Θα είμαι για άλλη μια φορά ξεκάθαρος. Προσωπικός μου στόχος και στόχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι η διαφύλαξη και ενίσχυση του χώρου Σένγκεν. Η ελεύθερη μετακίνηση των Ευρωπαίων πολιτών χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα αποτελεί την ουσία της Σένγκεν. Πρόκειται για το κορυφαίο επίτευγμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, για μια θεμελιώδη ευρωπαϊκή ελευθερία, που οι πολίτες μας δεν θέλουν να δουν να περιορίζεται. Οι έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα ήταν προσωρινοί και αποτελούν εξαίρεση. Γιατί μια πιθανή κατάρρευση του χώρου Σένγκεν θα σημάνει και το τέλος της Ευρώπης, όπως την γνωρίζουμε σήμερα. Έχουμε πάρει πολλές πρωτοβουλίες για την αποτελεσματικότερη προστασία των κοινών ευρωπαϊκών εξωτερικών συνόρων, αλλά και μέτρα για να προσαρμοστούν οι υφιστάμενοι κανόνες στις σύγχρονες ανάγκες και απειλές. Πιστεύω ότι πρέπει να ενισχύσουμε όσο μπορούμε τη συνεργασία και τον συντονισμό όλων των κρατών μελών καθώς και τον ρόλο της Ευρωπαϊκής Συνοριοακτοφυλακής για τη συνοριακή διαχείριση. Ισχυρά εξωτερικά σύνορα είναι βασικός παράγοντες στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της μετανάστευσης και της ασφάλειας και, ταυτόχρονα, συμβάλλουν στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης και την ομαλή λειτουργία του χώρου Σένγκεν».
Ερ. Κρίσιμο ρόλο στην επίλυση της μεταναστευτικής κρίσης παίζει αναμφίβολα η Άγκυρα η οποία υποστηρίζει, όμως, ότι δεν έχει ακόμη λάβει τα κονδύλια που έχει δεσμευτεί η ΕΕ να της χορηγήσει. Τι σκοπεύετε να κάνετε;
Απ. H συμβολή της Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας στον περιορισμό των μεταναστευτικών ροών στην διαδρομή της Ανατολικής Μεσογείου έχει υπάρξει καθοριστική. Η συνεργασία αυτή λειτουργεί και πρέπει να συνεχισθεί από όλες τις πλευρές. Σε ό,τι αφορά το ζήτημα της χρηματοδότησης στο οποίο αναφέρεσθε, μέχρι τα τέλη του περασμένου Δεκεμβρίου είχαν συμβασιοποιηθεί συνολικά 72 προγράμματα ύψους 3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων περισσότερα από 1.85 δισ. έχουν εκταμιευθεί. Αυτό αποδεικνύει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση ανταποκρίνεται πλήρως στις δεσμεύσεις της. Και όπως θα ξέρετε, τα χρήματα αυτά κατευθύνονται απευθείας για την ανθρωπιστική στήριξη των Σύρων προσφύγων και των κοινοτήτων υποδοχής τους. Υπάρχουν πολλά προγράμματα παροχής άμεσης ανθρωπιστικής βοήθειας, υγειονομικής περίθαλψης και εκπαίδευσης. Η ΕΕ έχει δεσμευθεί, όπως γνωρίζετε, να προχωρήσει στη διάθεση και μιας δεύτερης ισόποσης δόσης.
Ερ. Η Γερμανίδα καγκελάριος έπαιξε αναμφίβολα ιδιαίτερα θετικό ρόλο στη διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης. Σήμερα ακούγονται όμως φωνές στη Γερμανία -ακόμη και από τον πρόεδρο της Βουλής Βόλφγκανγκ Σόιμπλε- κατά της πολιτικής της ποσόστωσης των προσφύγων
Απ. Η συμβολή της καγκελαρίου Άγγελα Μέρκελ υπήρξε, πράγματι, πολύ σημαντική για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Η ηγετική στάση της, όλο αυτό το διάστημα, απέναντι στις φωνές του λαϊκισμού, εμπνέεται από τις ευρωπαϊκές αξίες της αλληλεγγύης και της υπευθυνότητας. Η Γερμανία έχει δείξει στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο τι μπορεί να πράξει μια χώρα βασιζόμενη σε ανθρωπιστικές και δημοκρατικές αξίες. Προσβλέπω στην ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για τον κυβερνητικό συνασπισμό το συντομότερο δυνατό.
Ερ. Η αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ θα σημάνει ενδεχομένως και μείωση των κονδυλίων για το προσφυγικό;
Απ. Η αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ δημιουργεί νέα δεδομένα και για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Στο πλαίσιο των συζητήσεων που έχουμε για τον νέο Πολυετή Ευρωπαϊκό Προϋπολογισμό μετά το 2020, αναζητούνται τρόποι για να καλυφθεί το κενό που θα δημιουργηθεί από την απώλεια της συνεισφοράς της Μεγάλης Βρετανίας στα ευρωπαϊκά έσοδα. Ταυτόχρονα, στην πρόταση που προετοιμάζουμε ως Ευρωπαϊκή Επιτροπή οι τομείς της μετανάστευσης, της διαχείρισης των συνόρων και της ασφάλειας συγκαταλέγονται μεταξύ των κορυφαίων προκλήσεων του νέου Ευρωπαϊκού Προϋπολογισμού. Έχω, προσωπικά, προτείνει τη σημαντική αύξηση των πόρων που θα πρέπει να διατεθούν στους τομείς αυτούς που έχουν προφανή προστιθέμενη ευρωπαϊκή αξία και αποτελούν εξάλλου τα ζητήματα για τα οποία οι Ευρωπαίοι πολίτες περιμένουν κοινές ευρωπαϊκές λύσεις. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι προκλήσεις της μετανάστευσης και τη ασφάλειας θα συνεχίσουν να μας απασχολούν και την επόμενη δεκαετία. Όλες οι φιλόδοξες πολιτικές και τα μέτρα που υιοθετούμε και εφαρμόζουμε δεν μπορούν να υλοποιηθούν χωρίς την απαιτούμενη χρηματοδοτική στήριξη. Βέβαια, όπως γνωρίζετε, για τον Ευρωπαϊκό Προϋπολογισμό, τον τελευταίο και αποφασιστικό λόγο έχουν οι Κυβερνήσεις των κρατών-μελών, που οφείλουν να ανταποκριθούν έμπρακτα και να λάβουν φιλόδοξες αλλά ρεαλιστικές αποφάσεις για να ανταποκριθούν στις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει αλλά και στις απαιτήσεις του κοινού μας μέλλοντος.
Ερ. Είναι ώριμες οι συνθήκες για την ενσωμάτωση των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ; Ιδιαίτερα, σε μια περίοδο που η Βρετανία εγκαταλείπει την ΕΕ, μήπως είναι πιο αναγκαία μια νέα διεύρυνση της Ένωσης και με ποιες προϋποθέσεις;
Απ. Η θετική κατάληξη της διαδικασίας ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων είναι κάτι που όλοι επιθυμούμε και από το οποίο θα έχουμε αμοιβαίο συμφέρον. Η περιοχή είναι στρατηγικής σημασίας για την Ευρωπαϊκή Ένωση και αυτές οι χώρες ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Οικογένεια. Πρέπει να γίνουν ακόμα πολλά σημαντικά βήματα. Εγώ προσωπικά έχω πάρει πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της συνεργασίας και της στήριξης στο τομέα της ασφάλειας και της μετανάστευσης. Σε αυτούς τους τομείς προωθούνται και γίνονται σημαντικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες είναι αναγκαίες. Το οργανωμένο έγκλημα, η διαφθορά και οι θεσμικές αδυναμίες στην καταπολέμησή τους και στην απονομή δικαιοσύνης αποτελούν προτεραιότητες, και η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχει στήριξη για να πετύχουν οι μεταρρυθμίσεις. Αλλά πέρα και πάνω από αυτά ο λαϊκισμός, ο εθνικισμός και ο αλυτρωτισμός είναι που απειλούν να “επαναβαλκανοποιήσουν” τα Βαλκάνια. Έχει σημασία να μη γυρίσουμε πίσω στο σκοτεινό παρελθόν. Δεν σας κρύβω ότι ανησυχώ αλλά υπάρχουν και αισιόδοξες ενδείξεις. Οι ηγεσίες των χωρών αυτών θα πρέπει να καταλάβουν ότι είναι απαραίτητο να σκέφτονται και να ενεργούν με ευρωπαϊκό πνεύμα. Χώρες όπως η Ελλάδα μπορούν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο οικοδομώντας γέφυρες που θα φέρουν τα Δυτικά Βαλκάνια πιο κοντά στην ευρωπαϊκή οικογένεια.