ΣΗΜΕΙΑ ΟΜΙΛΙΑΣΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΩΣ ΕΠΙΤΙΜΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ
ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
ΤΟΥ Τ.Ε.Ι. ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΜΕ ΘΕΜΑ:
ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΑΣΥΛΟ
Η ανάγκη πιστής εφαρμογής του για την αντιμετώπιση
και του Προσφυγικού ζητήματος
21.5.2016
Προηγήθηκαν, δυστυχώς, οι άφατες τραγωδίες που προκλήθηκαν από την κτηνωδία του πιο απεχθούς προσώπου του μουσουλμανικού φονταμενταλισμού «τζιχαντικής κοπής» για ν’ αντικρύσουμε κατάματα στην ΕΕ τα κενά της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής, υπό την ευρεία του όρου έννοια, πολιτικής. Στην προκείμενη περίπτωση υπενθυμίζω τα εξής:
I. Έστω και με μεγάλη καθυστέρηση, τον Οκτώβριο του 2008, επί Γαλλικής Προεδρίας, θεσπίσθηκε το «Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για την Μετανάστευση και το Άσυλο». Το «αέτωμα» του Συμφώνου τούτου στηρίζεται σε πέντε θεσμικούς κίονες, οι οποίοι συνδέονται αναποσπάστως μεταξύ τους:
Α. Ο πρώτος κίονας αφορά από την μια πλευρά την οργάνωση της νόμιμης μετανάστευσης λαμβάνοντας υπόψη τις προτεραιότητες, τις ανάγκες και τις δυνατότητες υποδοχής κάθε κράτους-μέλους. Και, από την άλλη πλευρά, την ενθάρρυνση της ενσωμάτωσης των νόμιμων μεταναστών μέσω των κατάλληλων κοινωνικών και οικονομικών πολιτικών, φυσικά με την συμβολή της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αφού μόνο μέσω αυτής μπορούν να θεσμοθετηθούν τα κατάλληλα κοινά μέσα και να κατανεμηθούν οι στοιχειωδώς απαιτούμενοι προς τούτο πόροι.
Β. Ο δεύτερος κίονας αφορά την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης. Πρώτη και βασική προτεραιότητα προς αυτή την κατεύθυνση είναι η εξασφάλιση της λειτουργίας των μηχανισμών εκείνων, δια των οποίων καθίσταται δυνατή η ομαλή και ασφαλής επιστροφή παράνομων μεταναστών στην χώρα καταγωγής τους ή σε χώρα διέλευσης, χωρίς να θίγονται η αξία και τα θεμελιώδη δικαιώματα του Ανθρώπου.
Γ. Ο τρίτος κίονας αφορά την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των συνοριακών ελέγχων. Μ’ έμφαση στους ελέγχους που διενεργούνται στα θαλάσσια σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των επιμέρους κρατών-μελών, με κινητήριο μοχλό τον οργανισμό FRONTEX. Και τούτο διότι τα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι τα σύνορα των κρατών-μελών, όπως οριοθετούνται κυριάρχως απ’ αυτά.
Δ. Ο τέταρτος κίονας αφορά την συγκρότηση της Ευρώπης ως χώρου ασύλου, εντός του οποίου εφαρμόζονται στο ακέραιο οι παραδοσιακές ευρωπαϊκές αρχές του Ανθρωπισμού και της προάσπισης της Δημοκρατίας, μ’ έμφαση στον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων του Ανθρώπου, κατά το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο.
Ε. Και ο πέμπτος κίονας αφορά την δημιουργία διαύλων και μέσων ολοκληρωμένης σύμπραξης με τις χώρες καταγωγής και διέλευσης προκειμένου να ευνοείται, σε σταθερή βάση, η συνέργεια –άρα και η αλληλεπίδραση- μεταξύ μετανάστευσης και ανάπτυξης. Διότι είναι ευνόητο πως χωρίς την αναπτυξιακή προοπτική των χωρών καταγωγής και διέλευσης, η διαχείριση της μετανάστευσης συνιστά μια μορφή ουτοπίας.
II. Δυστυχώς, οι προαναφερόμενοι πέντε κίονες της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής δεν εφαρμόσθηκαν καταλλήλως στην πράξη ως την στιγμή κατά την οποία το οξύτατο Προσφυγικό ζήτημα, μεσούντος του 2015, «σήμανε ευρωπαϊκό συναγερμό» και οδήγησε στην σύναψη της Συμφωνίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας, η εφαρμογή της οποίας μέλει να καταδειχθεί στην πράξη. Συγκεκριμένα:
Α. Ως προς τον πρώτο κίονα μάλλον δεν λήφθηκε, κατά την διαμόρφωση της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής στο πλαίσιο εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για την Μετανάστευση και το Άσυλο, σοβαρά υπόψη η πραγματική δυνατότητα υποδοχής μεταναστών από την πλευρά του κάθε κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μ’ αποτέλεσμα το αντίστοιχο βάρος υποδοχής να πέσει μονομερώς στον ευρωπαϊκό νότο. Ενώ η ενθάρρυνση της ενσωμάτωσης προσέκρουσε στο κατά τ’ ανωτέρω εμπόδιο της «έλλειψης πόρων» ως προς την οργάνωση κι εφαρμογή των κατάλληλων και αποτελεσματικών πολιτικών.
Β. Ως προς τον δεύτερο κίονα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως την εκδήλωση του Προσφυγικού ζητήματος, υποτίμησε το αυτονόητο: Ήτοι την ανάληψη σοβαρών, γενικευμένων, πρωτοβουλιών σύναψης συμφωνιών επανεισδοχής με τις χώρες καταγωγής ή διέλευσης των παράνομων μεταναστών, αφήνοντας στα επιμέρους κράτη-μέλη την σχετική ευθύνη. Μ’ αποτέλεσμα οι κανόνες του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για την Μετανάστευση και το Άσυλο να μένουν, στην ουσία, γράμμα κενό περιεχομένου.
Γ. Ως προς τον τρίτο κίονα, οι συνοριακοί έλεγχοι δεν απέκτησαν, και πάλιν ως την εμφάνιση του οξύτατου Προσφυγικού ζητήματος, τις βάσεις εκείνες, οι οποίες θα μπορούσαν να εγγυηθούν την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δέχονται τον μεγαλύτερο όγκο των παράνομων μεταναστών. Τούτο ισχύει κατά μείζονα λόγο για τους ελέγχους στα θαλάσσια σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφού ο FRONTEX, λόγω ανεπαρκούς δομής και δράσης, μάλλον είχε συμβολική παρουσία αποτροπής τόσο των παράνομων μεταναστών όσο και –αυτό δε είναι το σπουδαιότερο εν προκειμένω- των δουλεμπόρων. Οι οποίοι αποτελούν μάστιγα για την αξία του Ανθρώπου και, άρα, πραγματικό στίγμα για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Δ. Ως προς τον τέταρτο κίονα, ο μηχανισμός του ευρωπαϊκού ασύλου υπολειτουργεί, όταν μάλιστα οι φωτιές του πολέμου εξαπλώθηκαν ταχύτατα στις περιοχές της Μέσης Ανατολής. Και τούτο διότι η «λογική» της Συνθήκης «Δουβλίνο ΙΙ» «φορτώνει» όλα τα βάρη του ασύλου στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου –αφού αυτές συνιστούν, κατά κανόνα, πύλη πρώτης εισόδου των αιτούντων άσυλο- καθιστώντας έτσι την διαχείρισή του από άκρως δυσχερή ως κυριολεκτικώς αδύνατη. Μ’ ό,τι αυτό συνεπάγεται ως προς την όλη εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με τον σεβασμό της αξίας του Ανθρώπου και την εγγύηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων του. Εξ ού και σήμερα αναγνωρίζεται, γενικώς, εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης η ανάγκη αναθεώρησης της Συνθήκης «Δουβλίνο ΙΙ».
Ε. Και ως προς τον πέμπτο κίονα, η συνέργεια μεταξύ μετανάστευσης και ανάπτυξης μοιάζει με «πουκάμισο αδειανό» κατά τον σεφερικό στίχο. Διότι όπως αποδεικνύεται ευχερώς στην πράξη από το 2008 ως σήμερα –ιδίως δε μετά την δραματική επιδείνωση της οικονομικής κρίσης- δύσκολα μπορεί να διακρίνει κανείς έστω και ίχνος ευρωπαϊκής αναπτυξιακής σύμπραξης με τις χώρες καταγωγής και διέλευσης μεταναστών.
Έστω και «κατόπιν εορτής», έχοντας μπροστά μας τόσο την αντιμετώπιση του Προσφυγικού ζητήματος όσο και τον ορατό κίνδυνο γιγάντωσης της παράνομης μετανάστευσης από τις χειμαζόμενες χώρες της Αφρικής, οφείλουμε, όλοι οι Εταίροι εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης, να κατανοήσουμε την σημασία του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για την Μετανάστευση και το Άσυλο και να προσηλωθούμε στην πιστή εφαρμογή του. Εφαρμογή, η οποία μπορεί να θωρακίσει την Ευρωπαϊκή Ένωση, και μάλιστα με όρους Ανθρωπισμού, Δημοκρατίας και Πολιτισμού, από ακραία φαινόμενα που δεν ταιριάζουν στις ιδρυτικές αρχές και αξίες της.-