Δημήτρης Μάρτος
Από τότε που ο τραπεζίτης Μάρκος Ρενιέρης διατύπωσε το μανιφέστο ενός νόθου –επαρχιώτικου και καιροσκοπικού γεωπολιτισμού: «η Ελλάς είναι Δύση… γιατί αυτό μας συμφέρει να είμαστε» (1842), έχουν πολλαπλασιαστεί οι οπαδοί του «ανήκειν». Καθημερινά γράφονται κείμενα* που δεν κάνουν διάκριση της Δύσης με την Ευρώπη, που ταυτίζουν το δυτικισμό με τον ευρωπαϊσμό και, τελικά, εξασθενούν τις γεωπολιτισμικές δυνατότητες της Ελλάδας.
Ενώ, οι ίδιοι οι Δυτικοί δεν συμπεριλαμβάνουν την Ελλάδα στον κόσμο τους, οι εγχώριοι Δυτικιστές πλειοδοτούν υπέρ μια Δυτικής νοηματοδότησης της Ευρώπης. Τη Δύση την αποτελούν λατινικές καθολικές και προτεσταντικές χώρες, ενώ, ο ελληνικός ορθόδοξος Ανατολικός κόσμος αποτελεί αυτόνομη πολιτισμική οντότητα. Τα κοινά πολιτισμικά υποστρώματα: ελληνική αρχαιότητα, Ρώμη, χριστιανισμός, έχουν συντεθεί διαφορετικά στις δύο ευρωπαϊκές κουλτούρες, κυρίως λόγω του ότι η Δυτική καθολική λατινική μπολιάστηκε από βαρβαρικούς θεσμούς (Οστρογότθων, Βησιγότθων κά), τις σταυροφορίες και την αποικιοκρατία, ενώ, η Ανατολική ορθόδοξη ελληνική δεν υποκατέστησε την πολιτική εξουσία των Βυζαντινών με βαρβαρικούς θεσμούς, ούτε εκπαιδεύτηκε σε σταυροφορικές και αποικιοκρατικές εκστρατείες κ.λπ.
Εκπαιδευμένοι στο δυτικομονόδρομο αποκρύβουν σκοπίμως ότι η αρχαία ελληνική φιλοσοφία και επιστήμη δεν αποτέλεσε πηγή έμπνευσης μόνο για τη Δύση, αλλά και για όλους τους μεγάλους πολιτισμούς στην Ανατολή, ακόμη και για τη δική της αυθύπαρκτη γεωπολιτισμική παρουσία. Στην πραγματικότητα, η Δύση, με τις παπικές μεταρρυθμίσεις του 11ου-12ου αιώνα, την Αναγέννηση και το Διαφωτισμό, αξιοποίησε περισσότερο τα έργα μεγάλων φιλοσόφων και επιστημόνων της Ελλάδας, της Κίνας, της Ινδίας, της Περσίας και της Αραβίας, παρουσιάζοντας τα δάνεια σαν δικές της ανακαλύψεις. Ενώ, όμως, η ανάπτυξη της σκέψης και της επιστήμης στους πολιτισμούς της Ανατολής βασίστηκε στις ανταλλαγές και τη φιλοξενία, στη Δύση βασίστηκε κυρίως στην κλοπή και την εξαπάτηση. Η Δύση έκανε την παγκόσμια γνώση να υπηρετεί τη δύναμή της, τον ιμπεριαλισμό της.
Ο Δυτικισμός δεν εμπεριέχεται στην επαναστατική παράδοση του ελληνικού λαού. Αφορά περισσότερο μια ελίτ μυημένων στο Δυτικισμό, που ανέλαβε, με το αζημίωτο, να διορθώσει τα αντανακλαστικά του. Τη διαδικασία εκδυτικισμού ονόμασαν δολίως “ευρωπαϊσμό”. Ευρωπαϊσμός, όμως, σημαίνει συμφιλίωση πολιτισμών και ομοσπονδία εθνών, όχι ιεραρχία εθνών, δυτικοποίηση, γερμανοποίηση κ.λπ. Οι Δυτικιστές δεν κατανοούν τον ελληνικό λαό ως υποκείμενο της ιστορίας αλλά ως αντικείμενο διορθώσεων και λοβοτομών. Γι’ αυτό ο “ευρωπαϊσμός” τους εκδηλώνεται ως ακατάσχετος αντι-λαϊκισμός, ο οποίος στοχεύει στο να εκμηδενίσει τα πολιτικά παράγωγα της έννοιας «λαός» και να καταστήσει τους λαούς πλήθη, δηλαδή, χειραγωγούμενες μάζες.
Μπορεί η ηγεμονική-νομιμοποιητική ιδεολογία, αυτή του Δυτικισμού, να επιδιώκει να καταστήσει την Ελλάδα μια προβλήτα, ένα προγεφύρωμα της Δύσης στην επέκτασή της προς την Ανατολή, αλλά η λαϊκή-αντιστασιακή και διαχρονική ταυτότητα του Έλληνα σχηματίστηκε ως έγνοια-αγώνες για την ανασυγκρότηση του δικού του γεωπολιτισμικού σύμπαντος. Η οριενταλιστική διάκριση Δύση / Ανατολή αποκρύβει ένα παγκόσμιο έλλειμμα, αυτό που ο Γάλλος γεωγράφος, Φερνάντ Μπρωντέλ αποκάλεσε ελληνικό σύμπαν και εκλιπαρούσε για την ανασύστασή του, επειδή διέκρινε την ανάγκη ενός πολιτισμού – γέφυρας ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή.
Οι Δυτικιστές έχουν δημιουργήσει το διχοτομικό στερεότυπο Δύση=καλό / Ανατολή=κακό, ακριβώς γιατί δεν κατανοούν τον κόσμο με βάση την εγχώρια απελευθερωτική παράδοση, αυτήν του ελληνοβαλκανικού Διαφωτισμού και του Δικέφαλου Αετού. Αγνοούν ότι η Ανατολή στους ελληνικούς κόσμους δεν έχει σχέση με την Ανατολή των σταυροφόρων και των αποικιοκρατών, ότι είναι η «καθ’ ημάς Ανατολή», λογική και σοφή. Αγνοούν ότι ανάμεσα στη βόρειο Συρία και τη Βαγδάτη είχε συντεθεί ένας γόνιμος ελληνοαραβικός πολιτισμός, απαξιωμένος, όμως, λόγω της κυριαρχίας στο εκπαιδευτικό μας σύστημα του Δυτικισμού. Καλλιεργούν ψευδεπίγραφες διχοτομίες: λογικό / συναισθηματικό, πρόοδος / καθυστέρηση, Δυτικό / Ανατολικό. Αποσιωπούν ότι ο ρ/καθολικισμός και ο ισλαμισμός σφυρηλατήθηκαν ως θρησκείες πολέμου, ενώ, η Ορθοδοξία σφυρηλατήθηκε ως θρησκεία ειρήνης.
Εντελώς αυθαίρετα ταυτίζουν τη δυτικοποίηση με «αστικό εκσυγχρονισμό»*. Αποκρύβουν ότι ιστορικά αυτή προκάλεσε αναχρονισμούς, ακύρωσε, δηλαδή, μια αυτόχθονη εκσυγχρονιστική διαδικασία που είχε ξεκινήσει το 18ο αιώνα, με το Βαλκάνιο Ορθόδοξο Πραματευτή και τον ελληνοβαλκανικό Διαφωτισμό. Ότι οι Βαυαροί – Δυτικοευρωπαίοι οικοδόμησαν το ελληνικό κράτος, από το 1833, με ανορθολογισμό. έστησαν, πχ, δασαρχεία εκεί που δεν υπήρχαν δάση, με υπερβολικά γραφειοκρατικά οργανογράμματα, για να βολέψουν τους δικούς τους. επέλεξαν την πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους με καθαρά ιδεοληπτικά κριτήρια, για να αποδομήσουν τις ντόπιες οικονομικές, πολιτικές και ιδεολογικές δομές που είχαν νεωτεριστική αναφορά κ.λπ. Αποσιωπούν ότι το μοντέρνο και προοδευτικό δεν κυοφορούνταν από τη νέα αποικιοκρατική εξουσία που εγκαταστάθηκε κάτω από την Ακρόπολη και είχε χαρακτηριστικά αυλοκολακείας, πελατειασμού, κρατισμού και παρασιτισμού.
Να θυμίσω ότι η δυτικοευρωπαϊκή αποικιοκρατία δεν ευνόησε την ανάπτυξη εγχώριας επιχειρηματικής τάξης, αφού φοβόταν τον ανταγωνισμό της· ευνόησε περισσότερο την κρατική γραφειοκρατία, το όργανο επικυριαρχίας της στους κόσμους του ελληνισμού. Γι’ αυτό, όσο η Ελλάδα θα βολοδέρνει στην “Ευρωζώνη των 19” δεν πρόκειται να ορθοποδήσει, επειδή δεν μπορεί να ωριμάσει μια εθνική αστική τάξη, ούτε και μια εθνική γραφειοκρατία, επόμενα, ούτε και μια λογική ταξική πάλη, γιατί όλα αυτά ρυθμίζονται από τις συμβάσεις και τα χρεόγραφα της δυτικοφροσύνης της. Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι πρωτίστως ο ιμπεριαλισμός και μετά ο ντόπιος καπιταλισμός. Τα “μνημόνια” δεν αποδεκατίζουν μόνο την εργατική και τη μεσαία τάξη αλλά και τη ντόπια κεφαλαιοκρατία, το ντόπιο αστισμό.
Οι Δυτικιστές θεωρούν το φασισμό και το σταλινισμό, τα δύο κακά παιδιά του ιδανικού τους γεωπολιτισμού, παράγωγα «χαλαρής σχέσης»* με τον κλασικό ελληνισμό. Μήπως όμως η «χαλαρή σχέση» είναι δομικό στοιχείο του Δυτικού πολιτισμού; Μήπως ο φασισμός-ναζισμός, ως προέκταση της θεωρίας του φυσικού δικαίου και ο κομμουνισμός-σταλινισμός, ως θεωρία της τεχνητής παρέμβασης, είναι μεταστάσεις της ίδιας της Δυτικής παράδοσης; Οι ναζιστές αναγνώρισαν στους Γερμανούς την “Άρια” και “ηθική” φυλή, προϊόν της διδασκαλίας μιας σειράς στοχαστών και φιλοσόφων, οι οποίοι οικοδόμησαν το ναζιστικό φαινόμενο με βάση τη ρωμαιοκαθολική και βαρβαρική παράδοση, των σταυροφόρων και των αποικιοκρατών. Από την άλλη, η ιδιότυπη θρησκοληψία περί “απελευθερώτριας” εργατικής τάξης στηριζόταν στην επιτήδεια ανάλυση ότι μόνον η Δύση μπορούσε να παράγει το επαναστατικό υποκείμενο της απελευθέρωσης. Επόμενα, η εκδυτικοποίηση ήταν το αναγκαίο στάδιο προς τη δημιουργία του. Η Δύση εξήγαγε κατεψυγμένες ιδεολογίες: φασισμό, φιλελευθερισμό, κομμουνισμό, αναρχισμό κ.λπ, για να ηγεμονεύσει στους άλλους λαούς, δημιουργώντας τους εξαρτημένα αντανακλαστικά.
Ακόμη και ο ελληνικός μαρξισμός και η Αριστερά έχουν τις βάσεις στο δυτικισμό και όχι στις εγχώριες εθνικοαπελευθερωτικές παραδόσεις. Εκτός από εξαιρέσεις, δεν προσδιόρισαν τη στάση τους ανεξάρτητα από τις ανάγκες της Σοβιετίας και τον ιμπεριαλισμό του μαρξισμού. Γιατί, και ο μαρξισμός ενοχοποιείται για ιμπεριαλιστικές απόψεις, ιδιαίτερα, στο κορυφαίο πολιτικό κείμενό του, το κομμουνιστικό μανιφέστο. Δεν κατάφερε ν’ απεγκλωβιστεί από τις ψευτοεπιστημονικές, οριενταλιστικές έως και ρατσιστικές ταξινομήσεις του χεγγελιανισμού (πολιτισμένα / απολίτιστα έθνη, ιστορικά / μη ιστορικά κ.λπ). Γι’ αυτό δεν κατάφερε ν’ αποτρέψει το προλεταριάτο να γίνει μια συνιστώσα του Δυτικού ιμπεριαλισμού. Η αντικαπιταλιστική κουλτούρα της Δυτικής Αριστεράς δεν μεταφράζεται αυτομάτως και σε αντιμπεριαλιστική. Γι’ αυτό σήμερα δεν αναφερόμαστε σε κάποιο φορέα συλλογικό της Δύσης, σε κάποια ένωση εργατών, επιστημόνων ή οικολόγων που να τοποθετήθηκε θετικά στην ελληνική τραγωδία, αναφερόμαστε μόνο σε πρόσωπα.
Το όραμα των Δυτικιστών για το τέλος των εθνών συγκαλύπτει την επιδίωξή τους για το τέλος των αδύναμων εθνι(κι)σμών και την επικράτηση των ισχυρών. Ενώ, η Γαλλία, Αγγλία, Γερμανία κ.λπ ανασυγκροτούν τον εθνι(κι)σμό τους ως εργαλείο των ιμπεριαλιστικών τους στοχεύσεων, στον αντίποδά τους καταρρέουν οι αδύναμοι εθνι(κι)σμοί, όπως πχ. των Βαλκανίων. Την εποχή μας τη χαρακτηρίζει η εκτροπή από έναν κόσμο πολυεθνικό σ’ έναν κόσμο ολιγοεθνικό. Το μεταπολεμικό όραμα των λαών, για μια παγκόσμια ομοσπονδία εθνών-κρατών, εκφυλίζεται σε μια ολιγοεθνική προοπτική, όπου τα ισχυρά έθνη-κράτη θ’ απορροφήσουν τα αδύναμα. Οι Δυτικιστές, ως σύγχρονοι Εφιάλτες των εθνών, θεωρούν αυτήν την εξέλιξη αναπόφευκτη και φιλοδοξούν να επιταχύνουν την απορρόφηση.
Την εποχή των συγκρούσεων Δύσης και Ανατολής, που τους προκαλεί ο επεκτατισμός της Δύσης, η εγκλωβισμένη στο δυτικομονόδρομο Ελλάδα, δεν μπορεί να παίξει τον ρόλο που οφείλει στην ιστορία της, αυτόν της γεφύρωσης-συμφιλίωσής τους. Τα “μνημόνια” όχι μόνον την οδήγησαν στην εσωστρέφεια της «ειδικής σχέσης» και σε μια κατ’ επίφαση συμμετοχή στη Νομισματική Ένωση, αχρήστευσαν εντελώς και το γεωπολιτισμικό της ρόλο. Αυτός φαίνεται να έχει εκφυλιστεί σε “πειραματόζωο”, όπου δοκιμάζονται οι νέες ιμπεριαλιστικές σχέσεις. Η έκφραση του Προέδρου της Σλοβενίας Ρόμπερτ Φίκο: «δημιουργήσαμε ένα προτεκτοράτο της Ευρωζώνης» δηλώνει ότι τα “μνημόνια” είναι συμβάσεις μεταβίβασης της διαχείρισης του πλούτου, του εδάφους και της πολιτικής υπόστασης της χώρας, σε θεσμούς άμεσα ελεγχόμενους από τους Δυτικούς. Ήδη στην Ελλάδα τους οικονομικούς μηχανισμούς (υπουργεία, τράπεζες) τους έχουν αναλάβει Δυτικοί «σκιώδεις» τραπεζίτες.
Τα 98 δις, για την ενίσχυση των τραπεζών (Συμφωνία 14-8-2015), είναι το ποσό που πρέπει να μεταφερθεί από τους Έλληνες στα τραπεζικά ιδρύματα, τα οποία όμως έχουν μεταβιβαστεί στους δανειστές. Στην πραγματικότητα, οι Έλληνες πείστηκαν ότι με τα 98 δις, που θα τους αφαιρεθούν, θα έχουν προστασία από τη Δυτική αυτοκρατορία, ότι δεν θα βγουν εκτός και δεν θα κινδυνέψουν από διάφορα “τέρατα” και “σατανικούς ηγέτες” (Τζιχαντιστές, Κιμ Γιονγκ Ουν κ.λπ). Αλλά, μήπως τελικά, δεν είναι τα “τέρατα” αλλά ο ιμπεριαλισμός της Δύσης που τα δημιουργεί; Μήπως πρόκειται για επιτήδεια προπαγάνδα στα πλαίσια συντριβής εθνο-πολιτισμικών δομών που αντιστέκονται; Ποιό, τάχα, από αυτά τα “κράτη-τέρατα” άρπαξε κάποιον πόρο από ένα Δυτικό κράτος; Μήπως τη βαρβαρότητα στον κόσμο δεν πρέπει να την αναγνωρίζουμε τόσο στο πρόσωπο εκείνου του «σατανικού» Σαντάμ Χουσείν όσο στο πρόσωπο εκείνου του νάρκισσου αμερικανού προέδρου Τζώρτζ Μπους Τζούνιορ;
Η γεωπολιτισμική οπτική του ελληνικού λαού δεν μπορεί να είναι ακόμα ο εκδυτικισμός, δηλαδή, η κυριαρχία της Δύσης στην Ευρώπη και στον κόσμο, τάχα, επειδή αυτή εμπεριέχει και την αρχαία ελληνική παιδεία. Η οπτική του οφείλει να είναι οικουμενική, πολυπειρωτική, πολυδιάστατη και πολυμήχανη. Όχι μόνον γιατί η Δύση δεν εμπεριέχει τη διαχρονία του ελληνισμού, αλλά και γιατί, σ’ έναν κόσμο που αυξάνονται οι γεωπολιτισμικές συγκρούσεις, οι ελληνικές κληρονομιές δεν πρέπει να γίνονται εργαλεία ιμπεριαλισμού και διχοτομήσεων, αλλά συνθέσεων και συμφιλίωσης.
* παράδειγμα είναι το άρθρο του Θ. Ζαρέτου, 19/01/2016. Μικρή Συμβολή στην υπεράσπιση του ευρωπαϊσμού, http://metarithmisi.gr/author/user249/
Δημήτρης Μάρτος: Αρχιτέκτων-συγγραφέας
Βέροια,
e-mail: [email protected]