Εάν δεν υπάρξει ένας συνολικότερος σχεδιασμός της αγοράς, είναι υπαρκτός ο κίνδυνος η νέα λιγνιτική μονάδα της Πτολεμαΐδας να έχει την «τύχη» της μονάδας Μελίτη 1 στη Φλώρινα.
ΧΡΥΣΑ ΛΙΑΓΓΟΥ
Υπέρ των εισαγωγών και όχι της προσδοκώμενης αύξησης της χρήσης του εγχώριου λιγνίτη λειτούργησε η μερική –και όχι η συνολική– άρση των στρεβλώσεων στην αγορά ηλεκτρισμού.
Η εξέλιξη, όπως αποτυπώνεται στα αποτελέσματα της ΔΕΗ για το 2014 αλλά και στα επίσημα στοιχεία του ΛΑΓΗΕ για το πρώτο τρίμηνο του 2015, καταδεικνύει ένα συνολικότερο πρόβλημα λειτουργίας της αγοράς, που καθημερινά καθιστά ανενεργές επενδύσεις πολλών εκατ. ευρώ, υπονομεύοντας τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια του ηλεκτρικού συστήματος της χώρας.
Οι μελλοντικές επενδύσεις
Αβέβαιη καθίσταται η βιωσιμότητα μελλοντικών επενδύσεων, όπως αυτή της νέας λιγνιτικής μονάδας της Πτολεμαΐδας 5, προϋπολογισμού ύψους 1,4 δισ. ευρώ. Ο κίνδυνος εάν δεν υπάρξει ένας συνολικότερος σχεδιασμός της αγοράς, η νέα μονάδα της Πτολεμαΐδας να έχει την «τύχη» της μονάδας Μελίτη 1 στη Φλώρινα είναι υπαρκτός. Η Μελίτη 1 εντάχθηκε στο σύστημα το 2003 κι ενώ αποτελεί την πλέον σύγχρονη και αποδοτική λιγνιτική μονάδα της ΔΕΗ, είτε υπολειτουργεί είτε βρίσκεται πολύ συχνά εκτός λειτουργίας, καθώς μέχρι σήμερα δεν έχει επιλυθεί το πρόβλημα της τροφοδοσίας της με λιγνίτη.
Τα επίσημα, λοιπόν, στοιχεία του ΛΑΓΗΕ για την κάλυψη της ζήτησης το πρώτο τρίμηνο του 2015 δείχνουν μια πλήρη αναδιάρθρωση του μείγματος καυσίμου, που χαρακτηρίζεται από τη συνεχιζόμενη υποχώρηση της συμμετοχής του λιγνίτη και τη σημαντική αύξηση των εισαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας.
Αναλυτικότερα, η αυξημένη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας κατά 8,4% το πρώτο τρίμηνο του έτους σε σχέση με το αντίστοιχο του 2014 καλύφθηκε σε ποσοστό 24% από εισαγωγές. Η λιγνιτική παραγωγή το ίδιο διάστημα μειώθηκε σε ποσοστό 21,6%, με τη συνολική συμμετοχή του λιγνίτη στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας να υποχωρεί στο 34% από 45% τα προηγούμενα χρόνια. Η παραγωγή των μονάδων φυσικού αερίου κινήθηκε σχεδόν στα ίδια επίπεδα με αυτά των ΑΠΕ και συγκεκριμένα στο 11%, με το ποσοστό συμμετοχής των ΑΠΕ να φτάνει στο 10%. Εντυπωσιακά είναι και τα στοιχεία της ΔΕΗ για το τέταρτο τρίμηνο του 2014, που δείχνουν υποχώρηση της συμμετοχής του λιγνίτη έναντι του αντίστοιχου τριμήνου του 2013 κατά 12,2% και της παραγωγής από φυσικό αέριο κατά 49,2%, η οποία υποκαταστάθηκε από αυξημένες εισαγωγές και αυξημένη υδροηλεκτρική παραγωγή, λόγω βελτιωμένων υδρολογικών συνθηκών.
Η ΔΕΗ αποδίδει την αύξηση των εισαγωγών κυρίως στην αύξηση του μέσου όρου της Οριακής Τιμής Συστήματος, στην οποία αγοράζει ενέργεια από τρίτους σε 59,2 ευρώ η μεγαβατώρα το δ΄ τρίμηνο του 2014 έναντι 53 ευρώ η μεγαβατώρα στο αντίστοιχο τρίμηνο του 2013. Με απλά λόγια, δηλαδή, η ΔΕΗ περιόρισε την παραγωγή όχι μόνον από φυσικό αέριο η οποία είναι υψηλού κόστους λόγω τιμής καυσίμου, αλλά και τη χαμηλού κόστους λιγνιτική παραγωγή, προκειμένου να περιορίσει το λειτουργικό της κόστος. Αυτό δεν αποτελεί κάποια αθέμιτη πρακτική. Η κριτική που ασκείται στη ΔΕΗ είναι η δυνατότητά της ως Επιχείρηση που κατέχει δεσπόζουσα θέση, κυρίως μετά την κατάργηση μηχανισμών που ευνοούσαν ιδιωτικές μονάδες φυσικού αερίου, να χειραγωγεί την Οριακή Τιμή Συστήματος. Είναι η ίδια η ΔΕΗ που διαμορφώνει την Οριακή Τιμή Συστήματος σε υψηλά επίπεδα, καταγγέλλουν κύκλοι της βιομηχανίας και της αγοράς ηλεκτρισμού, υπερκοστολογώντας τον λιγνίτη και τις προσφορές των λιγνιτικών μονάδων, κυρίως τις νυχτερινές ώρες.
Τιμολόγια
Με αυτόν τον τρόπο, η ΔΕΗ εμφανίζει υψηλό λειτουργικό κόστος από τον λιγνίτη και αποκρούει αιτήματα από μεγάλους καταναλωτές για μείωση των τιμολογίων.
Ωστόσο, το όφελος της μείωσης του κόστους παραγωγής δεν μετακυλίεται έστω και εν μέρει στην κατανάλωση. Ετσι, ενώ η ΔΕΗ κατέγραψε κέρδη ύψους 91,3 εκατ. ευρώ το 2014, επιχειρήσεις και νοικοκυριά, παρά τις εξαγγελίες και του αρμόδιου υπουργού Παναγιώτη Λαφαζάνη για μειώσεις τιμολογίων, στους λογαριασμούς τους έχουν δει τις αυξήσεις από το ΕΤΜΕΑΡ –τις οποίες ο υπουργός έχει ανακαλέσει– και τις αυξήσεις από την επαναφορά του τέλους για τη ΝΕΡΙΤ. Η ΔΕΗ ανταπαντά ότι δεν μπορεί να μειώσει τα τιμολόγια όταν έχει ανείσπρακτους λογαριασμούς ύψους 2 δισ. ευρώ.