netakias
Η παρούσα κρίση χρέους ή της ρευστότητας των τραπεζών είναι ένα σύμπτωμα όχι μόνο της νεοφιλελεύθερης ψευδαίσθησης περί της αυτόματης ρυθμιστικής δυνατότητας των αγορών αλλά και της βαθύτερης αποδιοργάνωσης της διεθνούς οικονομικής ισορροπίας που θέτει υπό αμφισβήτηση την έννοια της προόδου. Με άλλα λόγια η συσσώρευση έχει φθάσει στα όριά της και το αίτημα για μία πρόοδο συνδεδεμένη με τον απόλυτο αναπτυξιακό καταναγκασμό δεν μπορεί πια να ικανοποιηθεί. Αυτή η κρίση της «ανάπτυξης» απογυμνώνει τον φιλελευθερισμό από τις ωφελιμιστικές του προδιαγραφές(αέναο κυνήγι του υψηλότερου ποσοστού κέρδους) και οδηγεί σε μία γενικευμένη κρίση νομιμοποίησης που διαπερνά όλες τις χώρες και όλα τα καθεστώτα. Το χάος της κοσμο-οικονομίας καταδεικνύει ήδη την υπέρβαση των ορίων. Η απάντηση σ’ αυτή τη γενικευμένη εντροπία είναι μία αντι-εντροπία, δηλαδή μία σειρά από αντισυστημικές δράσεις για την ανατροπή των ευρωκεντρικών νεοφιλελεύθερων συλλογιστικών και την παύση της εκμετάλλευσης του Νότου από τον Βορρά, γεγονός που οδήγησε στη σημερινή συστημική κρίση.
Τελικά, αν ζούμε σήμερα μία χρεοκοπία, αυτή είναι η χρεοκοπία του νεοφιλελευθερισμού, της εκμετάλλευσης των περιφερειακών χωρών από τις κεντρικές και της ιδεολογίας του καταναλωτισμού. Το plan A ως απάντηση σ’ αυτό το φαλιμέντο είναι η προετοιμασία της «κουλτούρας του νέου καπιταλισμού»(Ρ. Σένετ), που κομίζει στον εργασιακό βίο το τέλος της ισόβιας απασχόλησης και την εισαγωγή της «στρατιωτικής ρύθμισης»(Μπίσμαρκ) στην κοινωνική ζωή. Σύμφωνα με αυτή, οι εργαζόμενοι θα πηγαίνουν από δουλειά σε δουλειά, αλλάζοντας συνεχώς επαγγέλματα, ενώ δεν θα έχουν θεσμικές οργανώσεις(αλλά μόνο ατομικές συμβάσεις). Έτσι από τις πληθυσμιακές ομαδώσεις θα ελλείπει η αλληλεγγύη και η εμπιστοσύνη, δεν θα υπάρχει καμία ενιαία αίσθηση ταυτότητας, καμία δυνατότητα βιοαφήγησης, κανένα μακροπρόθεσμο Εγώ, κανένας εαυτός, καμία συλλογικότητα. Αυτό το οργουελικό πολιτισμικό και ανθρωπολογικό μοντέλο θέλουν να επιβάλλουν στην Ελλάδα(πειραματόζωο), σε μία χώρα με εντελώς αντίρροπα πολιτιστικά χαρακτηριστικά και υψηλό δείκτη απειθαρχίας και θερμού ταπεραμέντου. Θα επιτύχουν; Αν επιτύχουν, τότε το πρότυπο θα χρησιμοποιηθεί και σε άλλες κοινωνίες. Χρέος μας να αχρηστέψουμε το εγχείρημα αυτό. Η λυσιτελής λύση, όμως, μπορεί να υπάρξει μόνο σε διεθνές επίπεδο. Αλλά δυστυχώς το έθνος-κράτος παραμένει το μόνο πεδίο όπου είναι δυνατή η πολιτική δράση, ενώ η οικονομική δράση κινείται σε παγκόσμιο επίπεδο. Ως εκ τούτου θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι μία εξανάσταση ή θα είναι διεθνής ή θα είναι εκ προοιμίου αναποτελεσματική.
Οι αμιγώς νεοφιλελεύθεροι παρουσιάζονται ως φιλελεύθεροι, καθώς ο νεοφιλελευθερισμός καταγγέλλεται, πλέον, απ’ όλους, πλην όμως εφαρμόζεται πολιτικά από το κυρίαρχο χρηματοπιστωτικό και πολιτικό σύμπλεγμα και υποστηρίζεται χωρίς να κατονομάζεται. Για να αντιληφθούμε περί τίνος πρόκειται, η φιλοσοφία των Μνημονίων είναι νεοφιλελεύθερη. Φιλελεύθερη οικονομία είχαμε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1930, μετά το μεγάλο κραχ, μέχρι το 1980. Αυτή τη χρονική περίοδο δημιουργήθηκε το κράτος πρόνοιας, που μεριμνούσε ώστε η ζωή των εργαζομένων να διατηρεί τους στοιχειώδεις όρους αξιοπρέπειας. Τότε είχαμε την εφαρμογή της περίφημης συνταγής του Κέυνς. Αυτή ήταν η φιλελεύθερη οικονομία. Από την εποχή της Θάτσερ και του Ρήγκαν αρχίζει η νέο-φιλελεύθερη οικονομική πολιτική όπου οι κανόνες και τα όρια του κέρδους δεν υφίστανται. Στην φιλελεύθερη πολιτική, συνεπώς, υπάρχουν όρια και κανόνες, στη νεοφιλελεύθερη όχι. Στη δεύτερη υποτίθεται ότι όλα τα ρυθμίζει η «αόρατη χείρα» της αγοράς. Όμως μεταξύ νεοφιλελευθερισμού και φιλελευθερισμού υπάρχουν οι αποχρώσεις, που διαφαίνονται καλύτερα στην πράξη. Έτσι, ο φιλελευθερισμός σε μία ισχυρή χώρα βασίζεται στον άγριο νεοφιλελευθερισμό που επιβάλλεται σε μία εξαρτώμενη χώρα. Η Γερμανία με άλλα λόγια δίνει αυξήσεις στους Γερμανούς εργάτες καθώς έχει πλεόνασμα από τις ακριβές λόγω ευρώ εξαγωγές της στις ελλειμματικές χώρες του ευρωπαϊκού νότου.
Όχι ως ένα πολιτικό σύστημα, μεταξύ άλλων, ιστορικά και κοινωνικά καθορισμένο, αλλά ως ένα φυσικό γεγονός από αμνημονεύτων χρόνων. Η αυτο-ρυθμιζόμενη αγορά γίνεται ιδεολογικά ένα είδος καθολικής κατηγορίας που ήταν παρούσα στην ανθρώπινη ιστορία από την αρχή. Πολλοί κριτικοί, ακολουθώντας κυρίως τις ανθρωπολογικές μελέτες του Marcel Mauss, τόνισαν ότι η πιο αρχαία μορφή οικονομίας μάλλον περιστρεφόταν γύρω από την υποχρέωση να δώσεις, να λαμβάνεις και να ανταποδώσεις.
Εάν ο πυρήνας του νεοφιλελευθερισμού είναι ένα φυσικό γεγονός, όπως προτείνεται από την ιδεολογία του, ήδη ενσωματωμένης βαθιά μέσα στην συλλογική ψυχή μας, ποιός μπορεί να τον αλλάξει; Μπορείτε να ζήσετε χωρίς αναπνοή, ή να σταματήσετε τη διαδοχή μέρας και νύχτας; Αυτός είναι ο λόγος που η δυτική δημοκρατία επιλέγει ανάμεσα στις πολλές μάσκες πίσω από τις οποίες είναι ουσιαστικά το ίδιο φιλελεύθερο κόμμα. Η αλλαγή δεν είναι απαγορευμένη, η αλλαγή είναι αδύνατη. Ορισμένοι θεωρούν ότι αυτό το χαρακτηριστικό είναι μια ύπουλη μορφή ενός αόρατου ολοκληρωτισμού.