Ο κ. Θεμιστοκλής Καλπακτσόγλου, πρόεδρος του Οργανισμού Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟ TIMETV
Oι εξαγωγές προϊόντων εξακολουθούν να αποτελούν ένα ισχυρό πλεονέκτημα της ελληνικής οικονομίας. Παρά την πολιτική ρευστότητα στη χώρα, οι εξαγωγικές επιδόσεις των επιχειρήσεων εξακολουθούν να δίνουν ένα στίγμα αισιοδοξίας στην ελληνική κοινωνία. Οι εξαγωγές αντιπροσωπεύουν το 15% του ΑΕΠ, όμως οφείλουμε να πούμε ότι το ποσοστό αυτό σε σχέση με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο είναι αρκετά μικρό, αφού οι ευρωπαϊκές χώρες το περίπου 35% των προϊόντων τους.
Ποια είναι λοιπόν τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες εξαγωγείς, τι πρέπει να γίνει για να αυξήσουν τις εξαγωγικές τους επιδόσεις και να διευρύνουν την παρουσία τους στις ξένες αγορές; Απάντηση στα ερωτήματα αυτά αναζητήσαμε στη συνομιλία μας με τον κ. Θεμιστοκλή Καλπακτσόγλου, πρόεδρο του Οργανισμού Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστωτικών, ενός οργανισμού που ασχολείται με τα πιθανά προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσουν οι Έλληνες εξαγωγείς.
Κύριε Καλπακτσόγλου, δώστε μας μια εικόνα για το πώς κινήθηκαν τα πράγματα στην εξαγωγική προσπάθεια της χώρας.
Η περασμένη χρονιά δεν ήταν ιδιαίτερα επιτυχής στον τομέα των εξαγωγών, αφού δεν μπορέσαμε να πιάσουμε τις επιδόσεις των προηγούμενων ετών. Πέρυσι είχαμε μια μείωση 4% ενώ φέτος φαίνεται ότι θα κινηθούμε στα ίδια επίπεδα. Από πλευράς ΟΑΕΠ όμως – είμαστε ένα νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, που εποπτεύεται από το υπουργείο Ανάπτυξης – κινηθήκαμε με επιτυχία μέσα σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Υπάρχουν και άλλες εταιρείες στον τομέα σας;
Βεβαίως, στη χώρα μας δραστηριοποιούνται και άλλες εταιρείες, που ασφαλίζουν τις πιστώσεις που δίνουν οι Έλληνες όχι μόνο στο εξωτερικό – αυτό δηλαδή που κάνουμε και εμείς – αλλά και στο εσωτερικό. Λειτουργούμε λοιπόν μέσα σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον. Εμείς δεν είμαστε κερδοσκοπικός οργανισμός, δεν αποβλέπουμε δηλαδή στο κέρδος και ο βασικός στόχος μας είναι να βοηθήσουμε τους Έλληνες εξαγωγείς. Έχουμε χαμηλά ασφάλιστρα αλλά και προγράμματα – θα σας πω στη συνέχεια – μέσω των οποίων χρηματοδοτούμε ενισχύοντας τη ρευστότητα που είναι το υπ’ αριθμόν ένα ζητούμενο για να ενισχυθούν οι εξαγωγές.
Παρ’ όλα αυτά η χώρα μας υστερεί.
Έχετε δίκιο. Όπως είπατε, σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο μέσος όρος συμμετοχής των εξαγωγών στο ΑΕΠ είναι 35%. Αντιστοίχως στην Ελλάδα είναι μόλις 15% του ΑΕΠ. Όταν μιλάμε βεβαίως για εξωστρέφεια σε αυτήν πρέπει να συνυπολογίσουμε, πρώτον, τις εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών, δεύτερον, τη ναυτιλία και, τρίτον, τον τουρισμό. Στη ναυτιλία και στον τουρισμό υπερτερούμε πολύ έναντι των άλλων ενώ εφέτος – ειδικά στον τουρισμό – είχαμε μια πολύ καλή χρονιά. Θεωρώ ότι το 2015 θα είναι ένα ακόμη καλύτερο έτος, όπως άλλωστε δείχνουν και τα στοιχεία. Τώρα πώς μπορούν να ανέβουν αυτά, χρειάζεται κοινή προσπάθεια και αύξηση της ρευστότητας.
Οφείλουμε να πούμε ότι την τελευταία πενταετία οι εξαγωγές κινήθηκαν σε ανοδική τροχιά. Το τελευταίο διάστημα βεβαίως υπάρχει μια κόπωση…
Είναι όπως το λέτε. Έχουν γίνει πολλά πράγματα με την ιδιωτική πρωτοβουλία και εδώ θέλω λίγο να σταθώ διότι το κράτος πρέπει να βοηθήσει τα ελληνικά προϊόντα, δημιουργώντας ένα brand name, όπως είναι η ελληνική φέτα, το ελληνικό γιαούρτι, τα οποία έχουν πλέον εδραιωθεί στην παγκόσμια αγορά και γνωρίζει κάποιος ότι αυτό είναι ελληνικό προϊόν. Θα μπορούσαμε και σε άλλα πολύ καλά προϊόντα που διαθέτουμε να δημιουργήσουμε ισχυρά brand names. Για να γίνει αυτό πρέπει κράτος και ιδιωτικές επιχειρήσεις να εργαστούμε συντονισμένα και μεθοδικά.
Η αλήθεια όμως είναι πως ό,τι έχει επιτευχθεί οφείλεται κυρίως στις προσπάθειες των ιδιωτικών επιχειρήσεων και σε σχετικά μικρή βοήθεια από την πλευρά του κράτους.
Ναι, το κράτος είναι ιδιαίτερα δυσκίνητο, το ξέρουμε. Για να είμαστε όμως δίκαιοι, οφείλουμε να πούμε ότι τον τελευταίο ενάμιση χρόνο – διάστημα που είμαι πρόεδρος στον οργανισμό – πραγματικά έχω δει προσπάθειες και από το Υπουργείου Εξωτερικών για να αλλάξει το κλίμα. Αυτές βοηθάνε – συχνά πυκνά με συσκέψεις που κάνουμε – και το είδαμε και στο πρόβλημα με τις εξαγωγές μας προς τη Ρωσία. Έγιναν συντονισμένες κινήσεις, οι οποίες μπορώ να πω ότι απέδωσαν.
Κύριε Καλπακτσόγλου, η φιλοσοφία της ασφάλισης των εξαγωγικών πιστώσεων έχει υιοθετηθεί από τον Έλληνα επιχειρηματία;
Δεν μπορώ να πω ότι έχει γίνει κοινό κτήμα. Είναι μικρό το ποσοστό των Ελλήνων εξαγωγέων που ακολουθεί αυτή την πρακτική.
Για τι ποσοστό μιλάμε;
Θα έλεγα ότι κινείται γύρω στο 15%. Δεν ασφαλίζουν την πίστωση που δίνουν στο εξωτερικό επειδή συνήθως δουλεύουν με κάποιο πελάτη τους στο εξωτερικό 5-15 χρόνια και μέχρι τώρα είναι συνεπής. Θεωρούν ότι δεν πρέπει να επιβαρυνθούν με ένα μικρό ποσό για την ασφάλιση της πίστωσής τους, αφού θεωρούν ότι ο πελάτης τους είναι καλός, εφόσον τους πληρώνει. Η παγκόσμια κρίση όμως έχει δείξει ότι οι μέχρι χθες πολύ καλοί πελάτες σήμερα δεν μπορούν να ανταποκριθούν. Όταν λοιπόν για μια ελληνική επιχείρηση, που έχει έναν άλφα τζίρο, κολλήσει μια πίστωση στο εξωτερικό και δεν πληρωθεί, αυτό μπορεί να σημαίνει μια απώλεια της τάξεως των 100.000-500.000 ευρώ. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι δημιουργείται μεγάλο πρόβλημα.
Έχετε τέτοια παραδείγματα;
Αρκετά. Παραδείγματα υπάρχουν πολλά. Εμείς οι ίδιοι έχουμε δώσει μεγάλες σε εταιρείες που είναι ασφαλισμένες. Αυτό που πρέπει να σκέφτεται όμως ο Έλληνας εξαγωγέας είναι ότι δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για μια σωστή συναλλαγή, για να μη συμβεί.
Αυτό που προσπαθείτε να πείτε είναι η προσοχή σε αυτό που λέγεται πρόληψη;
Ακριβώς. Όπως ο Έλληνας εξαγωγέας πηγαίνει σε μια έκθεση στο εξωτερικό και βρίσκει κάποιους πελάτες ή τον βρίσκουν εκείνοι και συλλέγει κάποια στοιχεία για το πού θα στείλει το εμπόρευμά του, αντίστοιχα και εμείς έχουμε προσβάσεις σε τράπεζες πληροφοριών του εξωτερικού, κάνουμε αναλύσεις των ισολογισμών και του λέμε ότι στον «άλφα» μπορείς να στέλνεις εμπόρευμα μέχρι 100.000, είναι εγγυημένο από εμάς, στον άλλο 200.000 στον άλλο μηδέν. Ανάλογα λοιπόν με το πιστωτικό όριο που θα δημιουργήσουμε στον πελάτη αυτόν του εξωτερικού, ξέρει και ο Έλληνας εξαγωγέας αν μπορεί να τον εμπιστευθεί ή όχι.
Με ποιο τρόπο ενημερώνετε τους εκπροσώπους των εξαγωγικών επιχειρήσεων;
Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο που είμαι στη διοίκηση του ΟΑΕΠ έχουμε κάνει πάρα πολλές συναντήσεις στα επιμελητήρια, σε όλους τους συνδέσμους εξαγωγέων, με τον ΣΕΒ, όπου μπορούμε να μαζέψουμε κόσμο, να μαζέψουμε εξαγωγείς και να τους ενημερώσουμε για το πώς μπορούν να εξάγουν, για το πώς μπορούν να διασφαλιστούν, για τις διαδικασίες που χρειάζονται – το κάνουμε συχνά πυκνά.
Στον υποψήφιο εξαγωγέα, πέραν των πληροφοριών και της ασφάλισης των εξαγωγικών πιστώσεων, παρέχετε άλλες υπηρεσίες; Έχετε μπει στον τομέα των υπηρεσιών εξασφάλισης χρηματοδότησης;
Κοιτάξτε, έχουμε δημιουργήσει ένα πρόγραμμα το οποίο το λέμε «Εξωστρέφεια ΟΑΕΠ», το οποίο είναι ένας συνδυασμός ασφάλισης και χρηματοδότησης. Οι εξαγωγείς που επιθυμούν να χρηματοδοτηθούν – για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους – δεν μπορούν σήμερα να μπουν σε μια τράπεζα και να πουν «λέγομαι τάδε και θέλω ένα δάνειο 1 εκατ. για τις εξαγωγές μου». Ξέρουμε ότι είναι πολύ δύσκολο θα το πάρουν. Θέλουν εμπράγματες εξασφαλίσεις, υψηλά επιτόκια κτλ.
Λέτε ότι μπαίνει στην τράπεζα με το διαβατήριο που λέγεται ΟΑΕΠ;
Ακριβώς. Σε μας εφόσον φέρει το τιμολόγιό του – του έχουμε δώσει τα όρια, του έχουμε πει ότι στον τάδε πελάτη του εξωτερικού μπορείς να φορτώνεις μέχρι 500.000 – σε ελάχιστες ημέρες, μιλάμε για 2-4 μέρες ανάλογα με τις διαδικασίες της τράπεζας, τον στέλνουμε με το τιμολόγιο σε μία από τις συνεργαζόμενες τράπεζες. Και πρέπει να σας πω ότι συνεργαζόμαστε με όλες τις τράπεζες. Έτσι λοιπόν μπορεί να εισπράττει άμεσα το 80% το τιμολογίου του για 4 μήνες μέχρι 1 εκατ. και με επιτόκιο γύρω στο 4,5%. Όλα αυτά είναι μια ανακυκλούμενη διαδικασία. Δηλαδή μόλις πληρωθεί από τον πελάτη του στο εξωτερικό μπορεί να πάρει καινούργια λεφτά. Τι γίνεται με αυτό; Δημιουργούμε ρευστότητα στην τράπεζα αφού εμείς της δίνουμε τα χρήματα, η τράπεζα έχει την εγγύηση, άρα η ίδια κερδίζει ένα καθαρό spread από τα δικά μας χρήματα αλλά και τις παράλληλες εργασίες των πελατών. Συγχρόνως εμείς δίνουμε τη ρευστότητα στον εξαγωγέα, ώστε να έχει λεφτά στα χέρια του για να μπορεί να αγοράσει φθηνές πρώτες ύλες. Όταν κανείς πηγαίνει με τα λεφτά στο χέρι μπορεί να κάνει το ταμειακό του πρόγραμμα και θεωρώ ότι είναι ένα από τα πάρα πολύ καλά προγράμματα που μπορεί να έχει κάποιος για να ασκήσει τη δραστηριότητά του.
Εφόσον το πρόγραμμα αυτό είναι ανακυκλούμενο, μπορεί σε ετήσια βάση να μεταφραστεί σε μια ρευστότητα της τάξης των 3-4 εκατ. ευρώ;
Και παραπάνω. Αν δίνει τρίμηνη προθεσμία πληρωμής, μπορεί να το «γυρίσει» 4 φορές το χρόνο. Αν είναι μικρότερη η προθεσμία, μπορεί και παραπάνω.
Το μεγάλο ερώτημα όμως είναι αν και οι τράπεζες έχουν υιοθετήσει αυτή τη λογική, αν δηλαδή την εφαρμόζουν στην καθημερινή πρακτική τους.
Δεν μπορώ να πω ότι είμαστε ευχαριστημένοι με το πρόγραμμα αυτό, από πλευράς ανταπόκρισης των τραπεζών. Βλέπω όμως ότι οι τράπεζες αντελήφθησαν ότι πρέπει να ασχοληθούν με αυτό το κομμάτι και ότι ήδη υπάρχουν συντονισμένες κινήσεις από όλα σχεδόν τα πιστωτικά ιδρύματα να προωθήσουν το συγκεκριμένο πρόγραμμα. Καταλαβαίνουν ότι θα πάρουν παράλληλες εργασίες από τους πελάτες. Βλέπω ότι έχουν σκύψει πάνω από αυτό το πρόγραμμα και δίνουν ήδη τις οδηγίες στα καταστήματά τους για να μπορέσουν να ανταποκριθούν, διότι αν δεν το ξέρει κανείς το πρόγραμμα, δεν μπορεί να δώσει τις κατάλληλες πληροφορίες στον εξαγωγέα.
Ως οργανισμός προτείνετε νέες υπηρεσίες προς τους εξαγωγείς;
Έχουμε σκεφθεί κάποια νέα προϊόντα και υπηρεσίες, αν και πρέπει να σας πω ότι ο Οργανισμός μας έχει λίγους υπαλλήλους – είμαστε λιγότεροι από 30. Υπάρχουν λοιπόν κάποια υπό κατάρτιση προγράμματα, τα οποία μπορούν εύκολα να υλοποιηθούν. Ένα από αυτά τα προγράμματα είναι «η προχρηματοδότηση για την προετοιμασία παραγγελιών». Αυτό δεν επιτρέπεται από τον δικό μας ιδρυτικό νόμο, αφού εμείς ασφαλίζουμε τις πιστώσεις στο εξωτερικό. Παρ’ όλα αυτά κοιτάμε πώς μπορούμε να το παντρέψουμε με κάποιο πρόγραμμα του ΕΣΠΑ, σε συνεργασία με το αρμόδιο υπουργείο. Προσπαθούμε να δούμε μήπως μπορέσει αυτό να είναι ένα πρώτο σκαλοπάτι για να χρηματοδοτηθεί ο εξαγωγέας, να ετοιμάσει την παραγγελία του και να τα δώσει να εξοφλήσει εκείνο. Αυτό είναι ένα κομμάτι που μέχρι σήμερα και οι τράπεζες δίνουν λεφτά για προχρηματοδότηση, για προετοιμασία, αλλά με τις σημερινές συνθήκες ρευστότητας δεν είναι εύκολο να δώσει.
Μια άλλη σκέψη – είστε και οι πρώτοι που θα το πω – αφορά ένα πρόγραμμα που χρησιμοποιείται στο εξωτερικό και το οποίο λέγεται buyers credit. Αυτό θα βοηθήσει μεγάλες ελληνικές εταιρείες που παίρνουν έργα στο εξωτερικό. Είναι ένας συνδυασμός του να αναλάβουν το έργο, για το οποίο εμείς οι ίδιοι εγγυώμεθα ότι θα πληρωθεί. Για παράδειγμα, μια κατασκευή: αυτός που το αναθέτει λέει στον ανάδοχο «εγώ θέλω να έχεις μαζί σου και μια τράπεζα η οποία θα εγγυηθεί τη χρηματοδότηση του έργου». Στο σημείο αυτό ερχόμαστε εμείς. Μόλις ετοιμάσουμε το έργο και εξασφαλίσουμε την καλή πληρωμή από τον πελάτη του εξωτερικού, συγχρόνως εξασφαλίζουμε ότι η τράπεζα χρηματοδοτεί απευθείας το έργο. Θεωρώ ότι υπάρχει ενδιαφέρον από τις τράπεζες και από το εξωτερικό και νομίζω ότι θα μπορέσουμε να το κάνουμε. Οι ελληνικές επιχειρήσεις θα βρουν έναν καλό σύμμαχο για να βγουν πάλι στο εξωτερικό.
Κύριε Καλπακτσόγλου, μέσα στο ρευστό αυτό πολιτικό κλίμα, πώς βλέπετε την προσπάθεια των Ελλήνων εξαγωγέων; Ποιες προσδοκίες υπάρχουν για το 2015;
Είναι μονόδρομος να επιμείνουμε στην εξαγωγική προσπάθεια. Σε ό,τι με αφορά, επειδή από τη φύση μου είμαι αισιόδοξος, θεωρώ ότι η πορεία μας θα είναι θετική. Βεβαίως υπάρχουν και αυτοί που στραφήκαν ευκαιριακά στις εξαγωγές επειδή υπήρχε το πρόβλημα με την εγχώρια αγορά. Αρκετοί εξαγωγείς είδαν τις ξένες αγορές ως μια ευκαιρία. Αυτή η ευκαιρία τους δίδαξε πολλά πράγματα: Πρέπει να είναι το προϊόν τους καλό, να έχει σωστή ετικέτα, να είναι καλά συσκευασμένο, να είναι σταθερή η ποιότητά του και η τιμή του ανταγωνιστική. Αυτός είναι και ένας λόγος που εμείς έχουμε χαμηλά επιτόκια, δεν θέλουμε να μετακυλίεται το κόστος στο τελικό προϊόν.
Αλήθεια, εσείς τι επιτόκιο έχετε εξασφαλίσει;
Για τη χρηματοδότηση 4,5%. Τα ασφάλιστρά μας είναι πολύ χαμηλά. Άρα προσπαθούμε να μην επιβαρύνουμε το τελικό προϊόν για να είναι ανταγωνιστικά τα ελληνικά προϊόντα. Αυτοί λοιπόν που δημιούργησαν τις προϋποθέσεις και έκαναν εξαγωγές – ίσως ορισμένοι να το έκαναν και ως μια λύση ανάγκης – θεωρώ ότι έχουν αρχίσει και οργανώνονται και καταλαβαίνουν ότι το ελληνικό προϊόν μπορεί να σταθεί στο εξωτερικό. Έχουμε καλά προϊόντα. Το λάδι μας εφέτος πήγε πολύ καλά σε σχέση με άλλες χρονιές και σε σχέση με τις άλλες χώρες που παράγουν λάδι. Θεωρώ ότι το 2015 θα πάει καλύτερα από το 2014! Τώρα για τα πολιτικά που λέτε, σίγουρα όταν η κατάσταση είναι ρευστή επηρεάζει και την οικονομία…
Πάντως, εξαγωγικές εταιρείες – αυτές δηλαδή που στηρίχθηκαν στο εξωτερικό – αντιμετώπισαν με μεγαλύτερη ευκολία την άσχημη κατάσταση στο εσωτερικό της χώρας.
Σαφώς, έχετε δίκιο σε αυτό. Αυτό το βλέπουμε, αν θέλετε, και σε σχέση με τα νομίσματα. Είδαμε ότι, με την πτώση του ευρώ έναντι του δολαρίου, αμέσως αυξηθήκαν οι εξαγωγές, έγιναν πιο ανταγωνιστικά τα προϊόντα μας.
Κύριε Καλπακτσόγλου, σας ευχαριστώ θερμά.
Και εγώ σας ευχαριστώ θερμά. Να είστε καλά.