Η κυβέρνηση των μνημονίων μόλις μας τελείωσε και θα περιμένουμε μέχρι τις 25 Ιανουαρίου 2015 να μάθουμε τι μας ξημερώνει. Οι ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγοί ωστόσο φαίνεται πως πήραν το μήνυμα και προεξοφλούν νωρίτερα το αποτέλεσμα των εκλογών. Είδαμε έτσι πριν λίγες μέρες ένα άρθρο του Αν. Καλλιτσάντση, Προέδρου του Ελληνικού Συνδέσμου Ανεξάρτητων Εταιρειών Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΑΗ), που βγάζει όλη την πίκρα των ιδιωτών ηλεκτροπαραγωγών για το ότι, παρά το ότι έβαλαν την τρόικα μπροστά, δεν κατάφεραν να σβήσουν το λιγνίτη και να παραδώσουν την …
ηλεκτροπαραγωγή της χώρας στις δικές τους μονάδες φυσικού αερίου.
Σε μια απ’ τις πρώτες αναρτήσεις πέρυσι σχολιάζαμε ένα δημοσίευμα, που μας έλεγε και τότε “τον πόνο της αγοράς”: “Η αγορά θεωρεί ότι θα μπορούσε να έχει άμεσο αποτέλεσμα η απόσυρση παλαιών λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ, ώστε να μειωθεί η συμμετοχή τους στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Από 57% που υπολογίζεται σήμερα θα μπορούσε, αν αποσύρονταν περί τα 2000 MW, να μειωθεί στο 47%. Οπότε στην περίπτωση αυτή η αγορά θα γινόταν πολύ πιο αποδοτική και οικονομική, θα μπορούσαν να εισέλθουν στο Σύστημα περισσότερες νέες μονάδες φυσικού αερίου, θα δημιουργούταν αγορά ΑΔΙ, θα μειωνόταν η επιβάρυνση από το CO2 και κυρίως, η χώρα μας θα όδευε πιο ομαλά και αξιόπιστα στο στόχο του 20-20-20.” Ένα χρόνο μετά η συμμετοχή του λιγνίτη έχει μειωθεί πιο κάτω κι απ’ το 47%, στο 46%, αλλά η γκρίνια των ιδιωτών παραγωγών παραμένει αμετάβλητη. Και πρόσφατα καταστράφηκαν δυο μονάδες στον ΑΗΣ Πτολεμαΐδας, αλλά η γκρίνια θα παραμένει διαρκώς αμείωτη.
Τι μας λέει “με το καλημέρα” στο άρθρο του ο κ. Καλλιτσάντσης; “Η αγορά ηλεκτρισμού αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του εσωτερικού διχασμού. Μία εν πολλοίς μονοπωλιακή αγορά, όπου η απελευθέρωση παραμένει κενό γράμμα του νόμου τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Η ΔΕΗ, διαθέτοντας αποκλειστική πρόσβαση στους φθηνούς ενεργειακούς πόρους (λιγνίτης, νερό), και προνομιακή μεταχείριση από την Πολιτεία, σε όλα τα επίπεδα (από το αδειοδοτικό μέχρι την αθέτηση των οικονομικών υποχρεώσεων προς ΑΔΜΗΕ και ΛΑΓΗΕ), αποκλείει κάθε περιθώριο ανταγωνισμού, κατορθώνοντας να ελέγχει το 97% της προμήθειας ηλεκτρισμού.“
Είναι απολύτως θεμιτό να αγωνιούν για την τύχη των επενδύσεών τους, αλλά αυτό ουδόλως σημαίνει πως πρέπει οι πολίτες να φορτώνονται τα βάρη των άστοχων επιλογών. Επειδή οι του ΕΣΑΗ εγκλωβίστηκαν σε ατυχείς επενδύσεις, αυτό δεν σημαίνει πως όλη η οικονομία είναι εγκλωβισμένη, επειδή δήθεν η ΔΕΗ διαθέτει “αποκλειστική πρόσβαση” στους λιγνίτες. Ο ΕΣΑΗ δεν είναι το κέντρο του σύμπαντος, ας κοιτάξουν καλύτερα ολόγυρά τους. Ολόκληρη η οικονομία είναι εγκλωβισμένη στις μνημονιακές πολιτικές, που έχουν γκρεμίσει το ΑΕΠ κι έχουν τσακίσει τη ζήτηση ενέργειας.
Κι έπειτα, από πού κι ως πού η ΔΕΗ διαθέτει “αποκλειστική πρόσβαση” στους λιγνίτες; Δεν υπάρχουν τα επί 70 χρόνια ιδιωτικά λιγνιτωρυχεία της Βεύης και της Αχλάδας στη Φλώρινα; Ενδιαφέρθηκε ποτέ κανείς πραγματικά -κι όχι φιλολογικά- να συνεργαστεί με τα ιδιωτικά λιγνιτωρυχεία και να επενδύσει σε νέα λιγνιτική μονάδα στη Φλώρινα; Δεν υπάρχουν διαθέσιμα σε όλους τα μεγάλα λιγνιτικά κοιτάσματα στην Ελασσόνα και τη Δράμα; Ενδιαφέρθηκε κανείς τόσα χρόνια να επενδύσει σε νέα λιγνιτική μονάδα στην Ελασσόνα και τη Δράμα; Κι ακόμα και χωρίς τους λιγνίτες, ενδιαφέρθηκε μήπως κανείς του ΕΣΑΗ να επενδύσει σε λιθανθρακική μονάδα, με εισαγόμενο λιθάνθρακα, που υπάρχει άφθονος στη διεθνή αγορά; Κάποια αίτηση κατασκευής μονάδας στη Βεγόρα Φλώρινας με καύσιμο εισαγόμενο απ’ τα βόρεια σύνορα, που κατατέθηκε το 2007, γιατί δεν προχώρησε; Κάποια άλλη αίτηση κατασκευής μονάδας στη Μελίτη Φλώρινας, που κατατέθηκε το 2010, γιατί δεν προχώρησε; Μήπως επειδή οι πραγματικές επενδύσεις σε ανθρακικές μονάδες χρειάζονται και πραγματικά λεφτά και λεφτά δεν υπάρχουν;
Κι αν η κυβέρνηση ήταν που καθόριζε τα “επιτρεπόμενα” καύσιμα στο ενεργειακό μείγμα της χώρας, αυτό ουδόλως αναιρεί το γεγονός ότι οι ίδιοι, ως ενήλικοι, είναι αποκλειστικά υπεύθυνοι για τις επενδυτικές τους επιλογές. Οι όροι του παιχνιδιού ήταν γνωστοί όταν δίνονταν οι άδειες κατασκευής των μονάδων φυσικού αερίου. Εκτός κι αν υπήρχαν και κάποιοι άλλοι όροι, κρυφοί, “κάτω απ’ τραπέζι”, οπότε ας ζητήσουν τώρα το λογαριασμό από τους συνομιλητές τους.
Η “προνομιακή” μεταχείριση της ΔΕΗ περιλαμβάνει επίσης τη μετατροπή της σε φοροεισπρακτικό μηχανισμό, κάτι που της έχει δημιουργήσει τεράστιο πρόβλημα ανείσπρακτων λογαριασμών. Θα ήθελαν να αναλάβουν το “προνομιακό” αυτό έργο οι ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγοί; “Προνομιακή” είναι επίσης η ανάθεση του ρόλου του “τελευταίου καταφυγίου” της αγοράς, κάτι που θα μπορούσαν να αναλάβουν οι ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγοί και να φορτωθούν π.χ. τις αμαρτίες της Energa και της Hellas Power.
Λέει επίσης το άρθρο : “Αχρηστεύουμε ιδιωτικές επενδύσεις 1,5 δις ευρώ σε σύγχρονες μονάδες παραγωγής με καύσιμο το φυσικό αέριο, παραβλέποντας τις κοσμογονικές αλλαγές που συντελούνται στην καθημερινή λειτουργία της αγοράς, λόγω της μεγάλης διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, και την απαίτηση για ευέλικτη ισχύ.” Σεβαστό το ποσό που επενδύσατε για να κάνετε κάπου 2500MW, αλλά μόνο η νέα λιγνιτική μονάδα Πτολεμαΐδα 5 των 660MW θα κοστίσει 1,4 δισεκατομμύριο ευρώ (και με τα συνήθη στην ελληνική αγορά “απρόβλεπτα” και “αναθεωρήσεις” μάλλον θα τα ξεπεράσει αρκετά). Αυτό που προφανώς ενδιαφέρει τον ΕΣΑΗ είναι να αλλάξει το ενεργειακό μείγμα της χώρας, προσθέτοντας πολλά αναξιόπιστα αιολικά και Φ/Β, προκειμένου να γίνουν απαραίτητες οι -αξιόπιστες μεν, πανάκριβες δε- μονάδες φυσικού αερίου, αδιαφορώντας πλήρως για τις συνέπειες που θα έχει αυτό στο κόστος ηλεκτρισμού της χώρας. Να τινάξουμε τη χώρα στον αέρα για να κερδίσουν κάποιοι; Ευχαριστούμε, δεν θα πάρουμε!
Οι ιδιώτες παραγωγοί θέλουν εγγυημένες αποδόσεις για τις μονάδες τους, σε καθεστώς ελεύθερης και ανταγωνιστικής αγοράς. Οι ελεύθερες και ανταγωνιστικές αγορές σ’ όλο το δυτικό κόσμο έχουν και επιχειρηματικό ρίσκο, δεν έχουν εγγυημένες αποδόσεις. Εγγυημένη απόδοση επιτρέπεται να έχει μόνο το δημόσιο χρήμα, κανείς άλλος. Διαφορετικά, γιατί να μη βγουν και οι “επενδυτές” του χρηματιστηρίου το 1999 και να ζητούν “εγγυημένες” αποδόσεις; Κάθε φορά που ακούω για “εγγυημένες” αποδόσεις στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας δεν ξέρω γιατί, αλλά πάντα θυμάμαι την επίσκεψη Καραμανλή στο Μπαϊρακτάρη τον Οκτώβριο 2004.
Και δεν πρέπει να ξεχνούμε πως ήταν ακριβώς η επιχειρηματική συμπεριφορά ιδιωτών ηλεκτροπαραγωγών και οι πιέσεις μέσω της τρόικας, που προκάλεσαν την οργή ακόμα και στελεχών “ορκισμένων” στην ελεύθερη αγορά, όπως ο Αθανασόπουλος της ΔΕΗ κι ο Βουρλούμης του ΟΤΕ.
Όσο κι αν γκρινιάζουν οι ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγοί, τα βασικά της ηλεκτροπαραγωγής δεν μπορούν να αλλάξουν, είναι τεχνικό ζήτημα κι όχι πολιτικό: η ηλεκτρική ενέργεια δεν αποθηκεύεται σε μεγάλη κλίμακα με οικονομικά αποδεκτό τρόπο και η παραγωγή κάθε στιγμή πρέπει να καλύπτει τη ζήτηση, αλλά όχι πολύ, καθώς η συχνότητα του ρεύματος πρέπει να διατηρείται στα 50Hz. Η ζήτηση έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, που σχετίζονται με τη λειτουργία της οικονομίας και τις ανθρώπινες συνήθειες. Π.χ. τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες η ζήτηση μειώνεται, καθώς κλείνει μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων. Κάθε βράδυ στο διάστημα 8-10 η ζήτηση αυξάνεται, επειδή ανάβουμε τα φώτα και λειτουργούν οι τηλεοράσεις. Και 2-5 τη νύχτα η ζήτηση γίνεται ελάχιστη, επειδή ο κόσμος κοιμάται. Αυτά δεν μπορούν ν’ αλλάξουν και η παραγωγή πρέπει να προσαρμοστεί στις συνθήκες της ζήτησης. Απλά πράγματα, που μπορεί να τα καταλάβουν ακόμα και παιδιά.
Αλλά αυτό που δεν μπορούν να καταλάβουν ούτε τα παιδιά ούτε και οι μεγάλοι είναι για ποιο ακριβώς λόγο δεν ανταγωνίζονται οι ιδιωτικές μονάδες φυσικού αερίου τις μονάδες φυσικού αερίου της ΔΕΗ. Όμοιας τεχνολογίας μονάδες είναι, την ίδια “ευελιξία” προσφέρουν, στην ίδια περιοχή της καμπύλης ζήτησης φορτίου εντάσσονται, γιατί λοιπόν θεωρούν πως δεν υπάρχει ανταγωνισμός; Κι ακόμα χειρότερα, εκείνο που δεν πρόκειται ποτέ να καταλάβει κανείς είναι για ποιο ακριβώς λόγο το περασμένο καλοκαίρι, στη διάρκεια της απεργίας της ΔΕΗ, η κυβέρνηση προτίμησε να επιστρατεύσει τους απεργούς αντί να βάλει να δουλέψουν οι μονάδες του ΕΣΑΗ. Γιατί ο ΕΣΑΗ δεν βγήκε τότε να διαμαρτυρηθεί στην κυβέρνηση πως οι μονάδες του δεν δουλεύουν, ενώ η ΔΕΗ έχει απεργία; Δεν περιμένουμε φυσικά απάντηση απ’ τον ΕΣΑΗ, καθώς την απάντηση την περιμένουμε απ’ το Μανιάτη, μετά την ερώτηση που κατέθεσε ο Σύριζα στη Βουλή τον περασμένο Σεπτέμβριο, με βάση τη μεγάλη αποκάλυψη του Greeklignite.
Και μας λέει ακόμα το άρθρο : “Το 2015 δεν μπορεί να είναι ένα ακόμα έτος προσδοκιών και αθέτησης ευρωπαϊκών δεσμεύσεων. Πρέπει να είναι η χρονιά που οι ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγοί θα αποκτήσουν απευθείας πρόσβαση στους εγχώριους, φθηνούς ενεργειακούς πόρους, δηλαδή το λιγνίτη και το νερό, αφού μόνο με άμεσο έλεγχο της παραγωγής μπορούν να διαμορφωθούν πλήρως καθετοποιημένες εταιρείες, οι οποίες θα μπορούν να ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις και να προσφέρουν φθηνότερη ενέργεια.” Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα! Ας καταθέσει ο ΕΣΑΗ προτάσεις αξιοποίησης των λιγνιτικών κοιτασμάτων που είναι ελεύθερα, για να δώσει δουλειά στους Έλληνες. Ας ψάξει να βρει χρηματοδότηση, όπως κάνουν όλοι οι πραγματικοί επενδυτές και ας υλοποιήσει πραγματικές επενδύσεις. Αλλά, όπως όλοι γνωρίζουμε, “απευθείας πρόσβαση” μήπως σημαίνει να έχει η ΔΕΗ το κόστος της λειτουργίας του λιγνίτη κι οι “ανταγωνιστές” να καρπώνονται “αεριτζήδικα” κέρδη, μέσα από δημοπρασίες τύπου ΝΟΜΕ; Μήπως σημαίνει να πάρουν “κοψοχρονιά” έτοιμες λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ, μέσα από σχήματα τύπου “μικρή ΔΕΗ“; Λυπάμαι, χάσατε, η μνημονιακή κυβέρνηση μόλις κατέρρευσε κι αν βγει πρώτος ο Σύριζα, μάλλον θα μείνετε με τις “ευσεβείς επιθυμίες”.
Το πλήρες άρθρο με τα λινκς τεκμηρίωσης (με μπλε) βρίσκεται στο http://greeklignite.blogspot.gr/2015/01/blog-post.html και στο Facebook, στη διεύθυνση Greeklignite!
Αλλά δεν έχουμε καμιά αμφιβολία πως, σε περίπτωση που κερδίσουν τις εκλογές οι ΣαμαροΒενιζέλοι, οι πιέσεις θα επανέλθουν δριμύτερες. Γι’ αυτό και χρειάζεται η επαγρύπνηση όλων μας: η ηλεκτροπαραγωγή είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την έχουν ιδιώτες. Ακριβώς αυτός είναι ο λόγος που το 1950 ιδρύθηκε η ΔΕΗ, για να πάρει την ηλεκτροπαραγωγή απ’ τους ιδιώτες και να την κάνει προσιτή σε όλους τους Έλληνες, σε κάθε χωριό, κι όχι με βάση τερτίπια τύπου “πληθυσμιακής κάλυψης“. Δεν θα ξαναγυρίσουμε τη χώρα στο 1949 μόνο και μόνο για να κερδίζουν άκοπα πέντε-έξι.
Η κατασκευή ιδιωτικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής ήταν ένα βασικό λάθος πολιτικής πριν από 15 χρόνια, δεν θα έπρεπε να έχουν γίνει ποτέ, καθώς τα χαρακτηριστικά της ελληνικής “αγοράς”, δηλαδή της καμπύλης ζήτησης φορτίου, δεν τις “σήκωναν”. Από τη στιγμή που έγιναν είναι μια πραγματικότητα και πρέπει να παρθούν αποφάσεις για το τι θα απογίνουν. Αλλά όσο η οικονομία δεν ανακάμπτει και δεν ζητά ενέργεια, θα υπάρχει υπερεπάρκεια ισχύος και οι πιο ακριβές μονάδες δεν μπορούν να δουλέψουν και θα κάθονται. Είναι τόσο απλό.