Spiegel: Tο παρελθόν καταδιώκει τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ

Ανέλαβε πρόεδρος της ευρωπαϊκής Επιτροπής μόλις πρόσφατα. Όμως ήδη ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ βρίσκεται υπό πίεση λόγω των πιθανώς παράνομων φορολογικών συμφωνιών που σύναψε το Λουξεμβούργο στη διάρκεια της πρωθυπουργίας του.

Σύμφωνα με το «Spiegel», ορισμένοι πιστεύουν ότι ίσως αναγκαστεί να παραιτηθεί.

Την περασμένη εβδομάδα, πολλά ευρωπαϊκά ΜΜΕ δημοσίευσαν λεπτομερή ρεπορτάζ για τα κόλπα που χρησιμοποιούν αξιωματούχοι από το Λουξεμβούργο προκειμένου να βοηθήσουν εταιρείες να αποφύγουν τους φόρους τους. Συχνά οι στρατηγικές αναπτύσσονται μαζί με τους επικεφαλής των εταιρειών. Το μικροσκοπικό κρατίδιο επωφελείται από φορολογικά έσοδα που, διαφορετικά, δεν θα έβλεπε ούτε στον ύπνο του.

Η σχέση αυτή δηλαδή – όπως τονίζει το γερμανικό περιοδικό -, είναι επωφελής και για τις δυο πλευρές. Δεν ωφελεί όμως καθόλου τους εταίρους του Λουξεμβούργου στην ΕΕ _ ούτε την ίδια την ευρωπαϊκή συνεργασία. Πολλές από τις εταιρείες που έστησαν παράρτημα στο Λουξεμβούργο έπαψαν να πληρώνουν φόρους στη χώρα τους, όπου όμως παρήγαγαν και πουλούσαν την μερίδα του λέοντος των προϊόντων τους.

Ο Γιούνκερ υπήρξε πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου επί 19 χρόνια. Παρά το γεγονός ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο παραπονιόταν ότι κάθε κράτος-μέλος προωθεί τα εθνικά του συμφέροντα και όχι τα ευρωπαϊκά, το φορολογικό σύστημα της χώρας του είναι ακριβώς ένα από αυτά τα «εθνικά συμφέροντα» για τα οποία παραπονιόταν τόσο συχνά ο ίδιος.

Κυβερνούσε, γνώριζε και κάλυπτε

Ως επικεφαλής της κυβέρνησης της χώρας του, ο Γιούνκερ _ που παράλληλα ήταν και υπουργός Οικονομικών επί αρκετά χρόνια _ βοήθησε στο να εξελιχθεί το Λουξεμβούργο σε φορολογικό παράδεισο και μπλόκαρε κάθε έξωθεν προσπάθεια να διερευνηθεί το φορολογικό του σύστημα. Το 2004, όταν οι Σοσιαλδημοκράτες συγκυβέρνησαν με τον Γιούνκερ, η κυβέρνηση συμφώνησε να ιδρύσει μια ομάδα εργασίας για να συγκρίνει τον φορολογικό κώδικα του Λουξεμβούργου με τα διεθνή πρότυπα. Αλλά η ομάδα εργασίας δεν υλοποιήθηκε ποτέ.

Ο επίτροπος για τον ανταγωνισμό δεν έλαβε καμία βοήθεια από τον Γιούνκερ όταν άρχισε να ερευνά τον περίπλοκο φορολογικό κώδικα του Λουξεμβούργου. Μόνο μετά τον Δεκέμβριο του 2013, όταν ο Γιούνκερ έπαψε να είναι πρωθυπουργός, ο επίτροπος Χοακίν Αλμούνια έλαβε πληροφορίες σχετικά με 22 αμφιλεγόμενες φορολογικές συμφωνίες.

Μέχρι στιγμής, η Επιτροπή είναι βέβαιη πως μπορεί να αποδείξει ότι το Λουξεμβούργο έχει λερωμένη τη φωλιά του σε δυο περιπτώσεις και άνοιξε έρευνα στα τοπικά παραρτήματα του Amazon και της Fiat Chrysler.

Σε 30σέλιδη επιστολή του προς την κυβέρνηση του Λουξεμβούργου, ο Αλμούνια εξηγεί για ποιους λόγους υποψιάζεται η Επιτροπή ότι η Fiat επί χρόνια διοχέτευε τις οικονομικές της δοσοληψίες μέσω Λουξεμβούργου. Οι αρχές της χώρας δέχθηκαν ένα φορολογικό μοντέλο που ανέπτυξε η KPMG ειδικά για τη Fiat και για τα έτη 2012-16. Ως αποτέλεσμα η Fiat γνώριζε ακριβώς πόσο φόρο θα πλήρωνε κάθε χρόνο _ σύμφωνα με την Επιτροπή, το γελοία χαμηλό ποσό των 732.000 ευρώ.

Η ετυμηγορία του Αλμούνια στην επιστολή είναι αμείλικτη. Οι οικονομικές αρχές του Λουξεμβούργου αγνόησαν την «οικονομική πραγματικότητα» της Fiat και, ως αποτέλεσμα, χάρισαν ένα άδικο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην εταιρεία.

Η δανέζα Μαγκρέτε Βέσταγκερ που διαδέχθηκε τον Αλμνούνια αναμένεται να συνεχίσει στον ίδιο δρόμο. Έπονται και άλλες έρευνες, όπως οι φορολογικές συμφωνίες που πέτυχε η PricewaterhouseCoopers για την γερμανική ενεργειακή εταιρεία E.on, τη Deutsche Bank και την αμερικανική Heinz.

Θα εκτεθεί και ίσως να παραιτηθεί

Ύστερα από τις αποκαλύψεις της περασμένης εβδομάδας, η πρώτη αντίδραση του Γιούνκερ ήταν να κρατήσει χαμηλό προφίλ, ακυρώνοντας μια προγραμματισμένη συμμετοχή του σε εκδήλωση. Ελάχιστοι έσπευσαν να τον υπερασπιστούν.
«Το Λουξεμβούργο δεν μπορεί να γίνει ένα μέρος που υποδέχεται εταιρείες που δεν επιθυμούν να πληρώνουν φόρους. Δεν θα αποτελούμε πλέον μέρος ενός τέτοιου κόλπου», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας Ζαν Άσελμπορν ο οποίος υπήρξε και αναπληρωτής πρωθυπουργός του Γιούνκερ.

Οι αποκαλύψεις δημιούργησαν αναστάτωση στο Ευρωκοινοβούλιο. «Ο υπεύθυνος για φοροαποφυγή μεγάλης κλίμακας εντός της ΕΕ δεν μπορεί να ηγείται της ευρωπαϊκής Επιτροπής», είπαν ευρωβουλευτές της Ενωμένης Αριστεράς.

«Όταν αναφερόμαστε στον Γιούνκερ και στην ευρωπαϊκή μάχη κατά της φοροαποφυγής, είναι σαν να βάλαμε τον λύκο να φυλάει τα πρόβατα», δήλωσαν ευρωβουλευτές της ομάδας των Φιλελευθέρων που είχαν στηρίξει την εκλογή του Γιούνκερ στην κεφαλή της Επιτροπής.

Προς το παρόν, φαίνεται απίθανο ότι ο Γιούνκερ θα χάσει τη θέση του – αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει. Όταν αποδειχθεί ότι το Λουξεμβούργο παρείχε παράνομη κρατική βοήθεια στις εν λόγω εταιρείες, θα βρεθεί εκτεθειμένος επειδή επί χρόνια παραβίαζε την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Δικηγόροι της ΕΕ ήδη διερευνούν αν η παραίτηση του προέδρου της Επιτροπής θα αναγκάσει και τους 27 Επιτρόπους να παραιτηθούν από τις θέσεις τους.