ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ: Ποιος κερδίζει από το θάνατο του Mεσιέ Τοτάλ;
Του Μιχάλη Ψύλου
«Στις φλέβες του έρρεε …Total», όπως έγραψε εύστοχα η γαλλική εφημερίδα Les Echos. Μόνο που η ζωή του τερματίστηκε άδοξα όταν το ιδιωτικό του τζέτ Falcon 50 προσέκρουσε κατά την απογείωσή του σε ένα …εκχιονιστικό μηχάνημα στο αεροδόμιο Βνούκοβο της Μόσχας. Ο πανίσχυρος Κριστόφ ντε Μαρζερί , «το μεγάλο μουστάκι», όπως ήταν το παρατσούκλι του, ο επικεφαλής του γαλλικού πετρελαϊκού κολοσσού Total ,έχασε τη ζωή του στα 63 του χρόνια, σε μια «άτυχη στιγμή». Ένα εκχιονιστικό μηχάνημα που εκινείτο χωρίς λόγο στον διάδρομο απογείωσης χωρίς να έχει …χιονίσει ,με οδηγό τον 60χρονο Βλαντιμίρ Mαρτινένκο που ίσως να είχε πιεί λίγο παραπάνω, και …τέλος! Ο ντε Μαρζερί και τα τρία μέλη του πληρώματος του Falcon νεκροί.
Όλα τα στοιχεία συγκλίνουν στην εκδοχή του τυχαίου δυστυχήματος,αλλά πολλά είναι τα ερωτήματα που προκύπτουν και καθιστούν μυστήριο το τραγικό τέλος του αφεντικού της Total. Oταν μιλάμε άλλωστε για τον Κριστόφ ντε Μαρζερί ,τον διευθύνοντα σύμβουλο του 5ου μεγαλύτερου πετρελαικου κολοσσού στον κόσμο (πίσω από τις αμερικανικές Exxon καιChevron, την ολλανδική Royal Dutch Shell, τη ρωσική Gazprom ), τα φαινόμενα μπορεί να απατούν.
Όπως γράφει η ηλεκτρονική εφημερίδα International Bussiness Times «τα στοιχεία που παρουσιάζονται για τη συντριβή του αεροσκάφους του ντε Μαρζερί είναι αντιφατικά και ο σκεπτικισμός για το αν το δυστύχημα ήταν τυχαίο, είναι δικαιολογημένος».
Ο μεθυσμένος ηλικιωμένος οδηγός του εκχιονιστικού μηχανήματος έπασχε από προβλήματα καρδιάς και σπάνια έπινε. Μήπως κάποιοι τον δωροδόκησαν για να κάνει ότι έκανε και να φανεί σαν ατύχημα, διερωτάται ο ρώσος δημοσιογράφος Αλεξάντερ Ζίλιν, «Το ερώτημα παραμένει γιατί ο οδηγός του εκχιονιστικού βρέθηκε μεθυσμένος, αν προηγουμένως δεν έπινε, λόγω των προβλημάτων υγείας του” προσθέτει η εφημερίδα Kommersant . Το αγγλόφωνο ρωσικό δίκτυο Russia Today μίλησε ανοικτά για «συνομωσία» με στόχο τον θάνατο του αφεντικού της Total.
«Αναμενόμενο» θεωρεί το τραγικό τέλος του γάλλου μεγιστάνα ,ο Βλαντιμίρ Προχαντίλωφ, καθηγητής στην στρατιωτική Ακαδημία της Μόσχας. “Η Δύση δεν σταματά να συνωμοτεί μέχρι ο εχθρός να ηττηθεί. Αυτός ο μεγάλος επιχειρηματίας δολοφονήθηκε ίσως γιατί δεν ήθελε να πουλάει πετρέλαιο σε αμερικανικά δολάρια» υποστηρίζει ο ρώσος καθηγητής,υπενθυμίζοντας μια δήλωση που είχε κάνει ο ντε Μαρζερί πριν τρείς μήνες: «Δεν υπάρχει πλέον κανείς λόγος να πληρώνουμε το πετρέλαιο με δολάρια» .
Μήπως λοιπόν κάποιοι θα κέρδιζαν από ενδεχόμενο πρόωρο θάνατο του ντε Μαρζερί ; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό ενδεχομένως να ρίξει φως στο μυστήριο.
Φίλος της Ρωσίας και αντίθετος στις κυρώσεις
Λίγες ώρες πριν το τραγικό δυστύχημα ο Κριστόφ ντε Μαρζερί έπινε βότκα και έτρωγε το αγαπημένο του χαβιάρι Μπελούνγκα με τον ρώσο πρωθυπουργό Ντμίτρι Μεντβέντεφ στην πρωθυπουργική ντάτσα στα περίχωρα της Μόσχας. Όπως γράφει η ρωσική εφημερίδα Vedomosti το θέμα της συζήτησης του αφεντικού της Total με τον ρώσο πρωθυπουργό ήταν «οι νέες μεγάλες ξένες επενδύσεις στη Ρωσία, τη στιγμή που οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Μόσχας λόγω της ουκρανικής κρίσης σφίγγουν τον κλοιό γύρω από τη Ρωσία» .Αλλωστε,ο ντε Μαρζερί ήταν από τους φανατικούς αντιπάλους των κυρώσεων στη Ρωσία . «Πρέπει να υπάρξει ένας εποικοδομητικός διάλογος με τη Ρωσία γιατί οι δυτικές κυρώσεις είναι αδιέξοδες Δεν υποστηρίζω τη Ρωσία, αλλά ζητώ καλύτερη κατανόηση,” είχε πει στις αρχές Σεπτεμβρίου, σε συνέντευξή του στη γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung. Τον περασμένο Ιούλιο, ο ντε Μαρζερί είχε δηλώσει στο Reuters ότι «η Ευρώπη δεν θα πρέπει να σκέφτεται πώς να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά αντ ‘αυτού να επικεντρωθεί στο πώς θα καταστήσει αυτή την προμήθεια ασφαλέστερη».
Ακόμη και στον λεγόμενο «πόλεμο των αγωγών» ο ντε Μαρζερί πήρε ανοικτά τη θέση της Μόσχας. Τον περασμένο Φεβρουάριο η Total αποσύρθηκε από τη χρηματοδότηση του ευρωπαικού αγωγού TAP για τη μεταφορά αζέρικου φυσικού αερίου στη δυτική Ευρώπη μέσω της Ελλάδας και της Αλβανίας .Και αυτό φυσικά προς όφελος του αγωγού South Stream που προωθεί η Ρωσία με βασικό μέτοχο τon ενεργειακό κολοσσό Gazprom.
Πολύ σωστά το πρακτορείο Bloomberg την επομένη του θανάτου του ντε Μαρζερί έγραφε ότι « ο Πούτιν έχασε έναν ισχυρό επιχειρηματικό σύμμαχο». Αν και άλλες γιγαντιαίες ευρωπαικές εταιρίες ,όπως η Siemens και η Renault έχουν στενές σχέσεις με τη Ρωσία,οι ηγέτες τους προτιμούν να αποφεύγουν να τα βάζουν με τις δυτικές κυβερνήσεις που θέλουν να τιμωρήσουν τον Πούτιν .»Αντίθετα ,ο ντε Μαρζερί είχε καλλιεργήσει τις σχέσεις του με τη Ρωσία σε προσωπική βάση» λέει το πρώην αφεντικό της Shell στην Αμερική ,Τζον Χοφμάιστερ.
Φυσικά και ο ντε Μαρζερί δεν ήταν …κρυφοκομμουνιστής. Ούτε φιλορώσος από ιδεολογία. Τα οικονομικά συμφέροντα της εταιρίας του προωθούσε .Γι αυτό ήταν άλλωστε και αντίθετος με τις δυτικές κυρώσεις και στο Ιράν το 2009. Απόλυτο αφεντικό της Τotal από το 2007 ο ντε Μαρζερί ανέπτυξε στενούς δεσμούς με την Gazprom . Οχι μόνο δεν επηρεάστηκε από την ουκρανική κρίση και τις κυρώσεις της Δύσης στη Μόσχα, αλλά υπέγραψε με τη ρωσική Lukoil για την εξόρυξη πετρελαίου από σχιστολιθικά κοιτάσματα στη Δυτική Σιβηρία. Ταυτόχρονα υπέγραψε συμφωνία με τον ρωσικό όμιλο Novatek και την κινεζική εταιρία CNPC για την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου στην χερσόνησο Γιαμάλ ,στην Αρκτική.Μια επένδυση ύψους 27 δις. δολαρίων δεν είναι και μικρή υπόθεση. Σήμερα η Ρωσία είναι πρώτη σε αποθέματα υδρογονανθράκων στον κόσμο και θα γίνει αναμφίβολα η κύρια πηγή παραγωγής το 2020, λόγω των μεγάλων επενδύσεων στη χερσόνησο Γιαμάλ.
Ο πόλεμος του πετρελαίου
Οι ανταγωνιστές του ντε Μαρζερί στον αδυσώπητο πόλεμο του πετρελαίου δεν μπορούσαν να αγνοήσουν αυτές τις κινήσεις του. Ιδιαίτερα ,η προσπάθειά του να πάψει το δολάριο να αποτελεί το νόμισμα του πετρελαίου είχε εξοργίσει πολλούς πετρελαϊκού παράγοντες στην άλλη όχθη του Ατλαντικού. Το «μεγάλο μουστάκι» πίεζε συνεχώς τη γαλλική κυβέρνηση να βρει τρόπους σε επίπεδο ΕΕ για να ενισχύσει τη χρήση του ευρώ στις διεθνείς συναλλαγές, ιδιαίτερα μετά το πρωτοφανές πρόστιμο που επέβαλαν οι Αμερικανοί στην γαλλική τράπεζα BNParibas.
Ο τραγικός χαμός του ντε Μαρζερί συνέπεσε άλλωστε και με την παρατηρούμενη τελευταία, πτώση των τιμών του πετρελαίου. Ελέγχοντας πλέον τον ΟΠΕΚ οι Αμερικανοί είναι σαφές ότι θέλουν να υπονομεύσουν κυρίως τη στηριζόμενη στους υδρογονάνθρακες ρωσική οικονομία και κατά δεύτερον να ασκήσουν πίεση στο Ιράν για πιο φιλο-αμερικανική πολιτική . Όπως έγραψε ο Τόμας Φρίντμαν στους New York Times “το πετρέλαιο μπορεί να είναι μια επιχείρηση, αλλά έχει επίσης την έννοια του πολέμου με άλλα μέσα». Σε αυτόν τον πόλεμο ο ντε Μαρζερί, αν και καπιταλιστής είχε να επιδείξει ένα διαφορετικό επίπεδο διαπραγμάτευσης με τις πετρελαικές χώρες,σε σχέση με τους τεξανούς πετρελαιάδες. Οπως λέει ο λιβανέζος δημοσιογράφος της σαουδαραβικής εφημερίδας Al Hayat , Ράντα Τακιεντίν ,ο ντε Μαρζερί « δεν ήθελε να εμφανίζεται ως ο Δυτικός που συνθλίβει τα πάντα στο πέρασμά του» σε αντίθεση με τους αμερικανούς ανταγωνιστές που δεν διστάζουν να υποδαυλίζουν πολέμους για το πετρέλαιο. «Οι χώρες αυτές δεν ανήκουν σε εμάς» ,συνήθιζε να λέει ο ντε Μαρζερί. «Δεν μπορεί να θεωρείται φυσιολογικό να αυξάνονται τα κέρδη μας επ ‘αόριστον με τις τιμές του πετρελαίου. Πρέπει να παραμείνουν λογικές». Γόνος οικογένειας διπλωματών, ο ντε Μαρζερί,ιδιαίτερα κααλλιεργημένος και με μεγάλη δόση χιούμορ ,κέρδιζε εύκολα τους συνομιλητές του .Ιδιαίτερα στον αραβικό κόσμο είχε αποσπάσει τον σεβασμό όλων με αποτέλεσμα να λέει πως «στη Μέση Ανατολή αισθανόταν σαν το ψάρι στο νερό. Αλλωστε οι Αραβες συχνά τον αποκαλούσαν «Κύριο Μέση Ανατολή»
(Περιοδικό Επίκαιρα ,τεύχος 261 ,30/10/2014
