Οι μάχες στο Κομπανί κρίνουν τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή

Του Σάββα Ιακωβίδη Σημερινή
Γιατί ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν δεν βοηθά τους Κούρδους και ποιο βρόμικο παιγνίδι παίζει
Το τέλος του Ανατολικού Ζητήματος; – Η αποτυχία της πολιτικής Ομπάμα και οι ευθύνες των ΗΠΑ για το σημερινό χάος – Γιατί το στρίμωγμα της Τουρκίας είναι χρυσή ευκαιρία για την Ελλάδα, το Ισραήλ, την Κύπρο και την Αίγυπτο
Ο ΕΡΝΤΟΓΑΝ θεωρεί την περίπτωση του Κομπανί ως ευκαιρία για να επιβάλει την Τουρκία ως περιφερειακή δύναμη
Η ΤΟΥΡΚΙΑ δεν θέλει καταστροφή του Ισλαμικού Κράτους, αλλά διάλυση της Συρίας
Πόσο δίκαιο έχει ο Μαρξ… Η ιστορία επαναλαμβάνεται, άλλοτε υπό μορφήν τραγωδίας και άλλοτε υπό μορφήν φάρσας. Το 1944, κατά τη διάρκεια της εξέγερσης της Βαρσοβίας, οι προελαύνουσες δυνάμεις του Ερυθρού Στρατού, κατ’ εντολήν του Στάλιν, σταμάτησαν στα πρόθυρα της πόλης. Για 63 ημέρες οι Ναζί κατερείπωσαν τη Βαρσοβία και κατέσφαξαν τους μη κομμουνιστές κατοίκους της. Τότε και μόνον ο Στάλιν εισήλθε στη Βαρσοβία και την κατέλαβε… Εβδομήντα ακριβώς χρόνια αργότερα, η κουρδική πόλη Κομπανί, στα τουρκοσυριακά σύνορα, βρίσκεται στο έλεος των φονιάδων του λεγόμενου Ισλαμικού Κράτους.
Παρακολουθούμε την τραγωδία των υπερασπιστών της και τη φάρσα της διεθνούς πολιτικής, που περιορίζεται σε ατελέσφορους αεροπορικούς βομβαρδισμούς των τζιχαντιστών. Και η Τουρκία; Συγκέντρωσε χιλιάδες στρατιώτες και δεκάδες άρματα μάχης που, απλώς, παρακολουθούν σε απόσταση αναπνοής τον επιθανάτιο ρόγχο του Κομπανί… Οι μερικές εκατοντάδες, ελαφρά οπλισμένοι, Κούρδοι εδώ και εβδομάδες ανθίστανται ερρωμένως έναντι των υπέρτερων δυνάμεων των τζιχαντιστών.
Η τύχη του Κομπανί θα κρίνει δραματικά και καθοριστικά τις μελλοντικές εξελίξεις και πιθανές εδαφικές αναδιαρθρώσεις στη Μέση Ανατολή. Δεν αποκλείεται να θέσει ένα οριστικό τέλος στο λεγόμενο Ανατολικό Ζήτημα, με τον πιθανό εδαφικό ακρωτηριασμό της Τουρκίας, μετά τη διαφαινόμενη έναρξη ενός νέου αιματηρού πολέμου των Κούρδων εναντίον του τουρκικού στρατού. Το βρόμικο παιγνίδι, που ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν παίζει, ενδέχεται να οδηγήσει τον τουρκικό λαό σε νέες περιπέτειες και την περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Αν. Μεσογείου σε νέες απρόσμενες εξελίξεις που, ίσως, αλλάξουν το σκηνικό, μεταβάλουν σύνορα και νέοι δρώντες αναδυθούν.
Οι αλλοπρόσαλλες Ην. Πολιτείες
Είναι κοινή θέση ξένων αναλυτών -και δη Αμερικανών- ότι η πολιτική Ομπάμα ευθύνεται για το σημερινό χάος στην περιοχή: Αποχώρηση από το Ιράκ, θεωρητική συστράτευση με τη λεγόμενη «αραβική άνοιξη», που κατήντησε «βαρύτατος αραβικός χειμώνας», χωρίς αναζήτηση και στήριξη δημοκρατικών καθεστώτων. Κάκιστος χειρισμός των περιπτώσεων των Τυνησίας, Λιβύης και Αιγύπτου, συναγελασμός με το Κατάρ, τη Σ. Αραβία και την Τουρκία, που χρηματοδότησαν και εξόπλισαν τους φονιάδες του Ισλαμικού Κράτους, στήριξη του σιίτη Πρωθυπουργού του Ιράκ Μαλίκι, που παραγνώρισε εγκληματικά τη σουνιτική μειοψηφία και ήταν ένας από τους πολλούς λόγους της άνδρωσης του Ισλαμικού Κράτους. Αδυναμία κατανόησης της αιματηρής διαφοράς σουνιτών-σιιτών, αλλά… δέσμευση του Προέδρου Ομπάμα να στηρίξει τη νέα κυβέρνηση του Ιράκ και να ανακόψει την προέλαση των τζιχαντιστών στη Συρία.
Οι ΗΠΑ δίνουν την εντύπωση ότι δεν είναι πια η υπερδύναμη που μπορεί να ασκήσει σοβαρή επιρροή και να υποβάλει πολιτική συνεργασίας και ειρηνευτικές διαδικασίες στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Μια ολόκληρη αμερικανική πολιτική, τα τελευταία 60 τουλάχιστον χρόνια, φαίνεται να καταρρέει. Εξάλλου, η διαφαινόμενη προσέγγιση της Ουάσιγκτον με την Τεχεράνη, που στηρίζει τον δικτάτορα Άσαντ της Συρίας και διατηρεί στενές σχέσεις με τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ, έχει δυσαρεστήσει σφόδρα το Ισραήλ, που θεωρεί ότι ο Ομπάμα μάλλον θα κάνει τα στραβά μάτια σε ένα πυρηνικό Ιράν, που δεν αποκρύπτει τις φιλοδοξίες του να καταστεί περιφερειακή δύναμη και να απειλήσει πλέον ξεκάθαρα την ύπαρξη του Ισραήλ.
Γελοιώδης αντιπαράθεση
Δεν είναι μόνο το Ιράν που επιχειρεί να εκμεταλλευτεί την αναμπουμπούλα στη Μέση Ανατολή και την αδυναμία των ΗΠΑ, κατά κύριο λόγο, να ασκήσουν επιρροή και πολιτική ικανή να αποπυροδοτήσει την κρίση που κορυφώνεται εξαιτίας των ασυγκράτητων επιθέσεων και επιτυχιών των ορδών του ισλαμικού χαλιφάτου. Είναι και η Τουρκία, που με την πολιτική Ερντογάν έχει προκαλέσει την παγκόσμια αγανάκτηση για την κυνική και ενσυνείδητα παθητική στάση της έναντι της τραγωδίας του Κομπανί. Πρώτα απ’ όλα πρέπει να επισημανθεί η γελοιώδης αντιπαράθεση μεταξύ δύο συμμάχων, των ΗΠΑ και της Τουρκίας, μελών του ΝΑΤΟ και υπερασπιστών, υποτίθεται, των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της ελευθερίας των λαών, όσον αφορά την αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους.
Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους -μεταξύ αυτών και χρηματοδότες των τζιχαντιστών- βομβαρδίζουν αναποτελεσματικά θέσεις των φονιάδων του Ισλαμικού Κράτους, κυρίως στη Συρία. Το εξίσου γελοίο, δίκην φάρσας, είναι ότι οι ΗΠΑ, πολλές ημέρες προηγουμένως, ανακοίνωσαν ότι θα κτυπήσουν θέσεις των τζιχαντιστών. Με απλά λόγια, τους έδωσαν τον χρόνο να διασπείρουν τις δυνάμεις τους. Οι ΗΠΑ δεν συνήργησαν στην κατάρρευση του καθεστώτος και στην εκδίωξη του Άσαντ, που σήμερα είναι οιονεί… σύμμαχός τους, αφού ανέχεται σιωπηρά τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς κατά των εχθρών του, τζιχαντιστών. Και αυτό εξοργίζει την Τουρκία, που απαιτεί την εκδίωξη του Σύρου Προέδρου.
Το μεγάλο και αδίστακτο παιγνίδι του Ερντογάν
Από την άλλη, ο Ερντογάν θεωρεί την περίπτωση του Κομπανί ως ευκαιρία για να επιβάλει την Τουρκία ως περιφερειακή δύναμη, με φιλοδοξίες να αναδειχθεί και σε υπερδύναμη. Γιατί η Τουρκία δεν συνδράμει τη σωτηρία του Κομπανί; Γιατί δεν επιτρέπει καν τον ανεφοδιασμό της σε άνδρες και οπλισμό? Γιατί ο τουρκικός στρατός παρακολουθεί απαθής την προέλαση των τζιχαντιστών? Γιατί δεν παραχωρεί τις βάσεις της και ειδικά του Ιντσιρλίκ σε αμερικανικά και συμμαχικά αεροπλάνα, ώστε ευκολότερα και ταχύτερα να κτυπούν τους τζιχαντιστές στη Συρία και το Ιράκ? Και γιατί, αντί να βοηθήσει τους Κούρδους μαχητές στο Κομπανί, τουρκικά F-16 βομβάρδισαν θέσεις Κούρδων εντός της Τουρκίας;
Για να κατανοηθεί η κυνική πολιτική Ερντογάν, που έχει προκαλέσει παγκόσμια κατακραυγή και παροτρύνσεις όπως η Τουρκία εκδιωχθεί από το ΝΑΤΟ, πρέπει να πάμε δύο χρόνια πίσω, όταν η Τουρκία άρχισε συνομιλίες με το ΡΚΚ για ειρήνευση. Γιατί? Διότι ο Σύρος Πρόεδρος, πιεζόμενος από τους αντιπάλους του, παραχώρησε αυτονομία και τον έλεγχο ολόκληρης περιοχής γύρω από την κουρδική πόλη Κομπανί, με τη δέσμευση των Κούρδων ότι δεν θα του επιτίθενται. Η Τουρκία φοβήθηκε πως η δημιουργία οιονεί κουρδικού κρατιδίου στην περιοχή του Κομπανί θα μπορούσε να μετεξελιχθεί σε ένωσή του με το βόρειο Ιράκ, όπου ήδη λειτουργεί αυτόνομη κουρδική περιοχή με κρατικές δομές.
Επειδή στην Τουρκία ζουν περισσότεροι από 20 εκ. Κούρδοι, κυρίως στις ανατολικές περιοχές που γειτνιάζουν με τη Συρία και το Ιράκ, ο Ερντογάν τρέμει στην ιδέα δημιουργίας, κάποια στιγμή, κουρδικού κράτους με κρατικό ακρωτηριασμό της Τουρκίας. Άλλωστε, από τον Αύγουστο του 1984 ξεκίνησε αιματηρός πόλεμος με τους Κούρδους, που στοίχισε τη ζωή σε 30.000 ανθρώπους. Οι Τούρκοι ισοπέδωσαν πέραν των 3.000 κουρδικών χωριών. Το Κομπανί, είτε διασωθεί είτε πέσει στα χέρια των τζιχαντιστών, είναι ήδη σύμβολο ηρωισμού, αντίστασης και διεκδίκησης των Κούρδων. Και αυτό τρομάζει τον Τούρκο Πρόεδρο.
Η πολιτική Ερντογάν, από την εποχή της έκρηξης του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, είναι καθαρά αντικουρδική. Δεν επιθυμεί καταστροφή του Ισλαμικού Κράτους, όπως είναι ο στόχος του Ομπάμα, αλλ’ εκδίωξη του Άσαντ και εγκαθίδρυση ισλαμικού καθεστώτος στη Δαμασκό, φίλα προσκείμενου στην Τουρκία και αντίπαλου του σιιτικού Ιράν. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και οι αξιώσεις του προς τους Αμερικανούς για να συνδράμει τον αγώνα κατά των τζιχαντιστών: Δημιουργία ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω από τα τουρκοσυριακά σύνορα, δέσμευση των Κούρδων ότι θα συνταχθούν με τις δυνάμεις που αντιμάχονται τον Άσαντ, διάλυση του αυτόνομου θυλάκου της περιοχής Κομπανί, διεκδικήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ και στους υδρογονάνθρακές της, ηγεμονικός ρόλος της Τουρκίας στην περιοχή.
Ο μέγας στόχος του Ερντογάν είναι ξεκάθαρος: Με αφορμή την παρούσα κρίση, επιδιώκει όπως η Τουρκία αναδειχθεί σε περιφερειακή δύναμη, έστω και αν η πολιτική Ερντογάν-Νταβούτογλου, περί μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες, σωριάστηκε σε ερείπια, με προβλήματα με όλους τους γείτονες. Η Τουρκία μεθοδεύει κατάρρευση της Συρίας, ενώ δεν θα ανεχθεί ένα κουρδικό κρατίδιο στα σύνορά της, επειδή αυτό θα προκαλέσει σοβαρότερα προβλήματα στο εσωτερικό της. Ήδη, σημειώθηκαν μαζικές και αιματηρές διαδηλώσεις Κούρδων, ενώ ηγέτης του ΡΚΚ προειδοποιεί για έναν νέο πόλεμο κατά της Τουρκίας.
Η πολιτική Ερντογάν έχει σπείρει θυελλώδεις ανέμους στην Τουρκία και περισσότερο στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Ο Ερντογάν θεωρεί τους φονιάδες του Ισλαμικού Κράτους λιγότερο επικίνδυνους από τους Κούρδους, επειδή οι τζιχαντιστές είναι σουνίτες, μάχονται κατά των Κούρδων, του Άσαντ και του Ιράν, και επειδή τα σχέδιά τους για ένα μεσανατολικό χαλιφάτο συμπίπτουν με τα δικά του. Αυτό, ίσως, να είναι το ολέθριο λάθος του Τούρκου Προέδρου: Να οδηγήσει την Τουρκία σε έναν νέο 30ετή πόλεμο με τους Κούρδους και να προκαλέσει μεγαλύτερη αστάθεια στη Μέση Ανατολή, με τις εντεύθεν πιθανές διαλυτικές παρενέργειες για την Τουρκία.
Η ευκαιρία για Ελλάδα-Κύπρο, Ισραήλ-Αίγυπτο
Οι δραματικές εξελίξεις στην περιοχή μας και η απομόνωση της Τουρκίας ευνοούν την Ελλάδα, το Ισραήλ, την Κύπρο και την Αίγυπτο. Γιατί; Πρώτον, τουλάχιστον οι τρεις είναι δημοκρατικές και σταθερές, παρά τα οικονομικά προβλήματα. Δεύτερον, είναι οι μόνοι αξιόπιστοι σύμμαχοι και εταίροι των ΗΠΑ και της Ε.Ε. Τρίτον, η ύπαρξη υδρογονανθράκων στις θάλασσές τους τις καθιστά σοβαρές εναλλακτικές ενεργειακές επιλογές, ιδιαίτερα για την Ευρώπη. Τέταρτον, η διεθνής κατακραυγή κατά της Τουρκίας για την πολιτική Ερντογάν είναι ανεπανάληπτη ευκαιρία για τις τέσσερις χώρες να σφυρηλατήσουν ακόμα περισσότερο τη συνεργασία τους σε όλους τους τομείς, όχι μόνο στην ενέργεια, αλλά πρώτιστα στην ασφάλεια. Ο τετραμερής άξονάς τους είναι η πιο αξιόπιστη εγγύηση σταθερότητας στην περιοχή.
Επίσης, η προσεχής ταυτόχρονη επίσκεψη Σαμαρά-Αναστασιάδη στο Κάιρο, η νέα συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών των τριών χωρών και η επίσκεψη μάλλον του Ν. Αναστασιάδη στην Ιερουσαλήμ είναι ενισχυτικές διεργασιών, που αναδεικνύουν ακριβώς τον σταθεροποιητικό ρόλο των τεσσάρων χωρών στην πιο ασταθή περιοχή του κόσμου. Οι δυσκολίες της Τουρκίας είναι σημαντική ευκαιρία για την Αθήνα, την Ιερουσαλήμ, το Κάιρο και τη Λευκωσία. Καλούνται να την αξιοποιήσουν αποτελεσματικά.