Ζητούν δημοψήφισμα κατά της λιτότητας στην Ιταλία

Του Μιχάλη Ψύλου
Η αρχή έγινε την περασμένη Πέμπτη από το βιβλιοπωλείο Φελτρινέλι, στην πιάτσα Τόρε Αρζεντίνα της Ρώμης. Χιλιάδες Ιταλοί ξεκίνησαν να συλλέγουν υπογραφές για τη διενέργεια δημοψηφίσματος ενάντια στη λιτότητα. Εμπνευστές της ιδέας του δημοψηφίσματος, 16 διάσημοι Ιταλοί καθηγητές Οικονομικών και το αριστερό συνδικάτο Cgil – το μεγαλύτερο της χώρας. «Η λιτότητα απέτυχε» λέει ο εθνικός γραμματέας του συνδικάτου Ντανίλο Μπάρμπι. «Η ιδέα της λιτότητας ήταν ότι, με τη μείωση του κόστους της
εργασίας και των δημόσιων δαπανών, θα δινόταν ώθηση στις ιδιωτικές επενδύσεις. Κάτι που φυσικά δεν συνέβη» λέει ο Ιταλός συνδικαλιστής ηγέτης. «Αυτή η πολιτική προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερη ύφεση, μείωση της κατανάλωσης και, συνεπώς, περιορισμό των ιδιωτικών επενδύσεων. Αντί να υπάρξει μεγαλύτερη ευημερία για όλους η… τούρτα έγινε πολύ μικρότερη», προσθέτει.
Οι οργανωτές του δημοψηφίσματος φιλοδοξούν να συγκεντρώσουν 500.000 υπογραφές τις επόμενες 90 ημέρες. «Ο πραγματικός στόχος αυτής της πρωτοβουλίας» λέει ο φιλοευρωπαϊστής καθηγητής Οικονομικών Γκουστάβο Πίγκα, «είναι να ξεκινήσει μια δυναμική συζήτηση κατά της λιτότητας. Πριν από πολλά χρόνια ο Γάλλος οικονομολόγος Ζαν-Πολ Φιτουσί είχε δημοσιεύσει ένα βιβλίο με τίτλο “Η συζήτηση απαγορεύεται”. Αναφερόταν στην αδυναμία των ευρωπαϊκών κρατών να οργανώσουν μια δημοκρατική συζήτηση για τις πραγματικές πολιτικές επιλογές που έχουμε στη διάθεσή μας ενάντια στην τυραννία των… οικονομικών. Αυτή η συζήτηση πρέπει τώρα να αρχίσει».
Να αλλάξει η οικονομική πολιτική
Το ενδιαφέρον είναι ότι η οργανωτική επιτροπή του δημοψηφίσματος αποτελείται από νομικούς και οικονομολόγους με πολύ διαφορετικό πολιτικό υπόβαθρο. Μετέχουν, για παράδειγμα, ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Μπερλουσκόνι, Μάριο Μπαλντασάρι, και ο πρώην υπουργός Εργασίας της κυβέρνησης Ντ’ Αλέμα, Τσέζαρε Σάλβι. Στόχος είναι να αλλάξει ο νόμος που απαιτεί ισοσκελισμένο προϋπολογισμό, δηλαδή η «ιταλική μετάφραση» του ευρωπαϊκού συμφώνου σταθερότητας. «Οι πολιτικές λιτότητας συνιστούν πραγματική καταστροφή» λέει ο Ρικάρντο Ριαλφόνσο, καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Σάνιο και από τους υποστηρικτές του δημοψηφίσματος κατά της λιτότητας. «Απλώς διαβάστε τα δεδομένα της ευρωζώνης: το ΑΕΠ είναι χαμηλότερο από ό,τι το 2007, δηλαδή πριν από την κρίση. Η ανεργία έχει αυξηθεί κατά 65%, ενώ αυξήθηκε και το χάσμα των ρυθμών ανάπτυξης μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης».
Στην ίδια την Ιταλία, το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 9% σε σχέση με το 2007, η ανεργία έχει υπερδιπλασιαστεί και η απόκλιση μεταξύ της νότιας, κεντρικής και βόρειας Ιταλίας αυξάνεται.. «Τα στοιχεία είναι δραματικά και δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνειών» λέει ο Ιταλός καθηγητής. Η «αλλαγή» στη γραμμή που προτείνει ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι δεν πείθει τον καθηγητή Ριαλφόνσο. «Δεν υπάρχει ευέλικτη λιτότητα, ελαφρύτερη λιτότητα. Πρέπει να αλλάξουμε τις ευρωπαϊκές συνθήκες… Με το δημοψήφισμα καλείται ο ιταλικός λαός, οι πολίτες, να αναλάβουν δράση για να ασκήσουν πίεση στις πολιτικές δυνάμεις και τις κυβερνήσεις της Ευρώπης ώστε να αλλάξει η οικονομική πολιτική. Πρέπει να σταλεί ένα σαφές μήνυμα στην Ιταλία και στην Ευρώπη».
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Μάσιμο Ντ’ Αντόνι, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Σιένα, λέει ότι στόχος της οργανωτικής επιτροπής είναι να «δώσει φωνή στους πολίτες, αλλά και στο Κοινοβούλιο, με την ελπίδα ότι σε περίπτωση επιτυχίας θα μπορεί να ξεκινήσει μια διαδικασία αναθεώρησης του συνόλου της νομοθεσίας». «Η επιβολή της αυστηρής αρχή του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού είναι η ρίζα της κρίσης στην Ευρώπη» λέει ο Ντ’ Αντόνι.
«Η χώρα είναι σαν να έχει βγει μόλις από πόλεμο» γράφει η εφημερίδα «Ιλ Μανιφέστο». «Τον Μάιο, το ποσοστό ανεργίας ανήλθε στο 12,6% στην Ιταλία και οι άνεργοι, πάνω από τρία εκατομμύρια. Οι άνεργοι ηλικίας 15 έως 24 ετών είναι 700.000. Στη διάρκεια των ετών του πολέμου της λιτότητας, οι άνεργοι στην Ιταλία υπερδιπλασιάστηκαν. Και αυτό δεν είναι απλώς ένα ιταλικό ρεκόρ. Σύμφωνα με τη Eurostat, οι άνεργοι στην ευρωζώνη ανέρχονται σε 18,5 εκατομμύρια, δηλαδή επτά εκατομμύρια περισσότεροι από το 2007. Στην Ε.Ε. των 28 οι άνεργοι είναι 25,2 εκατομμύρια». Και αν αυτά θυμίζουν «πολεμικές συνθήκες» στην Ιταλία, τι να πει κανείς για την Ελλάδα ή την Ισπανία, χώρες που «υποβλήθηκαν με διάφορους τρόπους σε “θεραπεία σοκ” από την τρόικα και η ανεργία τριπλασιάστηκε κατά τα πρώτα έξι χρόνια της λιτότητας» παρατηρεί η ιταλική εφημερίδα.
Οι ελίτ της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με επικεφαλής τους Γερμανούς, έχουν εξαπολύσει αδυσώπητο κοινωνικό πόλεμο εναντίον των εργαζομένων σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Επιχειρείται βίαιη ανακατανομή του κοινωνικού πλούτου εις βάρος των οικονομικά ασθενέστερων.
Οικονομική μυωπία
Υπάκουοι πολιτικοί ηγέτες στραγγαλίζουν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες για να πάρουν από τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους και να δώσουν στους τραπεζίτες τα τρισεκατομμύρια που έχασαν από την κρίση. Τους είναι αδιάφορο αν ο κόσμος δεν μπορεί να αγοράζει προϊόντα – για τον απλούστατο λόγο ότι την πολιτική της Ε.Ε. υπαγορεύει τώρα το χρηματιστικό κεφάλαιο, όχι το παραγωγικό.
Ο καθηγητής Γκουστάβο Πίγκα λέει πως αποτελεί «επικίνδυνη ψευδαίσθηση» και ένδειξη «οικονομικής μυωπίας» ότι δήθεν ο πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι εξασφάλισε μια «χαλάρωση» της λιτότητας για την Ιταλία στο πρόσφατο ευρωπαϊκό συμβούλιο. «Τίποτα δεν έχει αλλάξει στην πραγματικότητα» λέει ο Ιταλός καθηγητής και προειδοποιεί: «Πρέπει να περιμένουμε ένα καυτό φθινόπωρο στην Ιταλία, αλλά και στην Ευρώπη, όταν θα συζητάμε πού θα βρούμε, για παράδειγμα, νέα μέτρα και πρόσθετους φόρους ύψους περίπου 20 δισ. ευρώ».
Ο Γάλλος δημοσιογράφος Ροντόλφ Πουρόν σε ανάλυσή του στην ιστοσελίδα Μediapart προειδοποιεί ότι η πολιτική αυτή θα οδηγήσει την Ευρώπη σε κοινωνικό πόλεμο. «Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες οδηγούν την ήπειρο σε ένα άλμα στην… άβυσσο. Οι πολίτες αγνοούνται και δεν έχουν άλλη επιλογή από την κοινωνική έκρηξη. Το πολιτικό και κοινωνικό χάος διαδέχεται τον γενικό λήθαργο». Ποτέ άλλοτε στην ευρωπαϊκή ιστορία δεν έχουμε αντιμετωπίσει έναν τέτοιο κοινωνικό πόλεμο εναντίον 600 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Επιφανείς αναλυτές δείχνουν ως υπεύθυνη τη Γερμανία για το χάος. «Οι Γερμανοί πολιτικοί φαίνονται αποφασισμένοι να αποδείξουν τη δύναμή τους επιβάλλοντας πόνο και βάσανα – και οι πολιτικοί όλου του κόσμου ακολουθούν την ηγεσία τους», προειδοποιεί ο νομπελίστας Αμερικανός οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν. Πολύ εύστοχα η γαλλική εφημερίδα «Republicain Lorrain» σημειώνει σε κύριο άρθρο της με τίτλο «Αγκάθι για την Ευρώπη» ότι η Γερμανίδα Ανγκελα Μέρκελ έχει γίνει ο στόχος της λαϊκής διαμαρτυρίας σε όλη την ήπειρο, καθώς έχει πάρει διαζύγιο από την ευρωπαϊκή ιδέα προσπαθώντας να δημεύσει τα εθνικά πεπρωμένα των χωρών».