Γράφει ο Βασίλης Βιλιάρδος
Το δημόσιο χρέος της Ελλάδας το 2009, στο 125% περίπου του ΑΕΠ της, κρίθηκε ως μη βιώσιμο – με αποτέλεσμα να εμποδιστεί η πρόσβαση της στις αγορές και να οδηγηθεί στα νύχια του ΔΝΤ. Το γεγονός αυτό είναι χαρακτηριστικό της ευκολίας, με την οποία μπορεί κανείς να «αλώσει» μία χώρα, απλά και μόνο απομονώνοντας την από τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Παραδόξως, ο σημερινός στόχος της Τρόικας είναι να «περιορισθεί» το δημόσιο χρέος της πατρίδας μας στο 124% του ΑΕΠ της το 2020, έτσι ώστε να επανέλθει στις αγορές (!). Την ίδια στιγμή, το δημόσιο χρέος της Ιταλίας, στο 125% του ΑΕΠ της, θεωρείται, με τη βοήθεια της ΕΚΤ, βιώσιμο – όπως και το χρέος της Ιαπωνίας, αν και πλησιάζει το 230% του ΑΕΠ της.
Ανεξάρτητα από τα παραπάνω «ευτράπελα», το κοινό νόμισμα, το Ευρώ δηλαδή, ήταν από την αρχή ένας πολιτικός στόχος – σε καμία περίπτωση οικονομικός, αφού η Ευρώπη δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ένας «άριστος νομισματικός χώρος».
Εάν οι τιμές και οι μισθοί στα κράτη-μέλη της ανέβαιναν και έπεφταν συγχρόνως, όταν μεσολαβούσε κάποια αλλαγή στις οικονομικές συνθήκες, κάτι που προϋποθέτει πλήρη κινητικότητα του Κεφαλαίου και των Εργαζομένων μεταξύ όλων των χωρών, τότε θα μιλούσαμε για έναν άριστο νομισματικό χώρο – κάτι που όμως δεν συμβαίνει, ενώ ακριβώς για το λόγο αυτό, προσπαθεί η Πολιτική να τη διατηρήσει «τεχνητά» στη ζωή, όσο της είναι δυνατόν.
Εν τούτοις, δεν πρόκειται να τα καταφέρει για πολύ ακόμη, αφού η βιωσιμότητα της Ευρωζώνης προϋποθέτει μία οργανωμένη «transfer union» – μία ένωση δηλαδή, στην οποία οι πλεονασματικές χώρες θα πρέπει να ενισχύουν κάθε χρόνο τις ελλειμματικές, μεταφέροντας τα πλεονάσματα στους προϋπολογισμούς τους. Στην πραγματικότητα όμως είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι θα μπορούσε να αποφασισθεί κάτι τέτοιο – πόσο μάλλον αφού δεν είναι σε καμία περίπτωση επιθυμητό, από τα ισχυρότερα κράτη.
Η δεύτερη εναλλακτική λύση θα ήταν μία μακρόχρονη «δημοκρατικοποίηση» της Ευρώπης, με τη βοήθεια εκλογών, νέων Θεσμών, νόμων και συμβάσεων, με στόχο την επίτευξη ενός ομοσπονδιακού συστήματος – των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. «Εθνολογικά» όμως και όχι μόνο, πρόκειται μάλλον για μία ουτοπία, η οποία δεν είναι εύκολο να πραγματοποιηθεί – με εξαίρεση ίσως μία Ενωμένη Ευρώπη, χωρίς τη Γερμανία.
Η τρίτη εναλλακτική δυνατότητα θα ήταν η διάλυση της Ευρωζώνης στη σημερινή της μορφή, με την επιστροφή όλων ή κάποιων κρατών στα εθνικά τους νομίσματα.
Κατά την άποψη μας, η πλέον σωστή μελλοντική επιλογή για όλες τις χώρες της Ευρωζώνης θα ήταν η σταδιακή επιστροφή στο προηγούμενο καθεστώς – όπου όλα τα κράτη ήταν συνδεδεμένα με το ECU, με μία επιτρεπόμενη απόκλιση της τάξης του (+-) 15%.
Παράλληλα, η διευκόλυνση των υπερχρεωμένων χωρών για τα προηγούμενα δάνεια τους (χαμηλά επιτόκια, επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, επενδυτική βοήθεια «τύπου Marshall Plan» κλπ.), η οποία θα ομαλοποιούσε τις διαστρεβλώσεις που επέφερε στις οικονομίες τους η εισαγωγή του Ευρώ – με αποτέλεσμα τη ριζική επίλυση της ευρωπαϊκής κρίσης.
Στην περίπτωση αυτή, οι ελλειμματικές οικονομίες θα μπορούσαν στη συνέχεια να υποτιμούν ελεγχόμενα τα εθνικά τους νομίσματα, οπότε θα επέστρεφε η ομαλότητα τόσο στην ανταγωνιστικότητα και στα ισοζύγια εξωτερικών συναλλαγών, όσο και στους προϋπολογισμούς τους, χωρίς επικίνδυνες εσωτερικές υποτιμήσεις ή/και καταστροφικές μονομερείς αποχωρήσεις.
Ταυτόχρονα, θα επανερχόταν η Γερμανία στην τάξη, χωρίς να απειλεί την Ελευθερία, τη Δημοκρατία και την Ειρήνη, με τις αρρωστημένες ηγεμονικές της βλέψεις – ενώ θα εκδιωκόταν «άπαξ και δια παντός» οι Σύνδικοι του διαβόλου από την Ευρώπη.