Του Β. Γιαννακόπουλου*Τα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη υποχρεώνοντας σε προσγείωση το συριακό Airbus A320, ουσιαστικά πραγματοποίησαν το πρώτο βήμα για τη δημιουργία μιας ζώνης απαγόρευσης πτήσεων υπεράνω της Συρίας.
Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα αφενός την έντονη αντίδραση της Μόσχας, αφετέρου την κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Τουρκίας και Συρίας. Το επόμενο χρονικό διάστημα, εκτιμάται ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις θα επιδιώξουν να δημιουργήσουν μια ζώνη ασφαλείας, με πλάτος από 5 έως 20 χιλιόμετρα σε συγκεκριμένους τομείς, κατά μήκος των συρο-τουρκικών συνόρων και εντός του συριακού εδάφους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα επιδιώξουν:
– να ελέγξουν τα μαζικά προσφυγικά ρεύματα προς το εσωτερικό της Τουρκίας,
– να διεξάγουν ανεμπόδιστα εκκαθαριστικές επιχειρήσεις κατά των Κούρδων ανταρτών του PKK,
– να παρέχουν περισσότερη υποστήριξη προς τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό (Free Syrian Army – FSA) των αντικαθεστωτικών,
– να προτρέψουν περισσότερους Σύριους στρατιωτικούς να αυτομολήσουν με ασφάλεια εντός αυτής της περιοχής,
– να διακόψουν τον εναέριο ανεφοδιασμό του συριακού στρατού από το εξωτερικό (μέσω της ζώνης απαγόρευσης πτήσεων, κυρίως από τη Ρωσία και το Ιράν), αλλά και να διευκολύνουν τις διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις στη μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας προς το συριακό λαό.
Όλα αυτά θα λειτουργήσουν μεν καταλυτικά υπέρ της ανατροπής του καθεστώτος Assad, ωστόσο δεν θα είναι σύμφωνα με τη διεθνή νομιμότητα, καθότι δεν θα πραγματοποιηθούν με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Ως εκ τούτου, μια δυναμική αντίδραση της Δαμασκού κατά της Άγκυρας δεν θα πρέπει να θεωρείται ως σενάριο με μηδενική πιθανότητα, ειδικά αν η Τουρκία συστηματικά συνεχίσει να προκαλεί το αλαουιτικό καθεστώς. Σε μια τέτοια περίπτωση, η Δαμασκός θα μπορούσε να αντιδράσει δυναμικά μόνο με τη χρήση όπλων μαζικής καταστροφής, δηλαδή με το βαλλιστικό και χημικό οπλοστάσιό της, καθότι οι ένοπλες δυνάμεις της θεωρούνται σχεδόν αποδεκατισμένες και χαμηλής επιχειρησιακής δυνατότητας για να αντιμετωπίσουν τις αντίστοιχες ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας.
Για το λόγο αυτό, όπως ανέφερε πρόσφατα στις Βρυξέλλες ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Leon Panetta, οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις έχουν δημιουργήσει στην Τουρκία, στην Ιορδανία και στο Ισραήλ κέντρα παρακολούθησης της δραστηριότητας των συριακών βάσεων χημικών όπλων, ώστε αφενός να προειδοποιήσουν τις γειτονικές χώρες για τις προθέσεις του καθεστώτος, αφετέρου να αντιδράσουν άμεσα κατά του συριακού οπλοστασίου όπλων μαζικής καταστροφής.
Bέβαια, η Άγκυρα γνωρίζει ότι σε περίπτωση έναρξης εχθροπραξιών με τη Συρία, δεν θα αναμένει μόνο την αντίδραση της Δαμασκού, αλλά και την αντίδραση της Μόσχας και της Τεχεράνης. Αυτό το σενάριο την ανησυχεί ιδιαίτερα, ασχέτως αν θεωρεί ως δεδομένη την αμερικανική και ΝΑΤΟϊκή υποστήριξη. Ήδη, πλησίον των συρο-τουρκικών συνόρων έχουν συγκεντρωθεί σημαντικές τουρκικές χερσαίες δυνάμεις, ενώ στην αεροπορική βάση του Diyarbakir έχουν μετασταθμεύσει πρόσφατα 25 αεροσκάφη F-16 της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας. Επιπρόσθετα, πληροφορίες των διεθνών ΜΜΕ κάνουν λόγω για μεταστάθμευση αμερικανικών και γαλλικών ειδικών δυνάμεων στην αεροπορική βάση του Incirlik.
Τις τελευταίες ημέρες η διεθνής κοινότητα έγινε μάρτυρας μιας σειράς τυχαίων(;) θερμών συρο-τουρκικών επεισοδίων, τα οποία θεωρητικά «βαρύνουν» τη συριακή πλευρά και ως ένα βαθμό «δικαιολογούν» στη διεθνή κοινή γνώμη τις ενέργειες της Άγκυρας κατά της Δαμασκού. Ωστόσο, δημιουργούνται εύλογα ερωτήματα για το κατά πόσο όλα αυτά ήσαν ενορχηστρωμένα, προκειμένου η Τουρκία με την υποστήριξη του ΝΑΤΟ να υπερκεράσει το εμπόδιο της άρνησης της Μόσχας και του Πεκίνου να συναινέσουν στη λήψη απόφασης κατά του συριακού καθεστώτος στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Ανησυχίες από ελληνικής πλευράς
Οι μελλοντικές εξελίξεις στη Συρία είναι σχεδόν αδύνατο να εκτιμηθούν στην παρούσα φάση. Παρόλα αυτά, η ελληνική πλευρά αναμένει μια μαζική αποχώρηση Σύριων πολιτών από τη χώρα τους.
Ως εκ τούτου, το υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, σε συνεργασία με τον ΟΗΕ και την ΕΕ, επεξεργάζεται σχετικά σενάρια και προετοιμάζεται για τη φιλοξενία περίπου 20.000 Σύριων προσφύγων σε κέντρα, που έχουν ορισθεί στη Ρόδο και στην Κρήτη. Αυτό που θα πρέπει να τονισθεί είναι ότι «σε περίπτωση πτώσης του αλαουιτικού καθεστώτος, είναι πολύ πιθανόν οι Σύριοι σουνίτες πρόσφυγες να αντικατασταθούν από σιίτες και χριστιανούς πρόσφυγες, λόγω φαινομένων εκδίκησης εκ μέρους των σουνιτών και ιδιαίτερα των σαλαφιστών μουσουλμάνων, οι οποίοι επιχειρούν στο συριακό έδαφος ως ξένοι μαχητές κατά του καθεστώτος Assad».
Επομένως, θα πρέπει εκ των προτέρων να ληφθεί μέριμνα προκειμένου οι εν λόγω δύο κατηγορίες Σύριων προσφύγων να μην εγκατασταθούν σε κοινά κέντρα φιλοξενίας. Ανάλογη μέριμνα για τους πρόσφυγες θα πρέπει να ληφθεί και από τις αρχές των υπόλοιπων γειτονικών χωρών, όπως η Τουρκία, ο Λίβανος, η Ιορδανία, η Κύπρος και το Ιράκ.
*Ο Β. Γιαννακόπουλος είναι γεωστρατηγικός αναλυτής και συγγραφέας του βιβλίου «Αραβική Άνοιξη»
geostrategy.gr, kostasxan.blogspot.gr