Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία έχει δημιουργήσει μια νέα γεωπολιτική δυναμική στη Μεσόγειο, με τη Λιβύη να αναδεικνύεται σε πεδίο σύγκρουσης μεγάλων δυνάμεων. Στην ανατολική Λιβύη, ο στρατάρχης Χαλίφα Χαφτάρ αποτελεί κεντρική φιγούρα, ελέγχοντας μεγάλο μέρος της περιοχής και διατηρώντας στενές σχέσεις με τη Ρωσία.
Για την Ελλάδα, η κατάσταση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς επηρεάζει άμεσα τα συμφέροντά μας στην περιοχή, κυρίως απέναντι στις τουρκικές διεκδικήσεις.
Η Τουρκία, μέσω της συνεργασίας της με την κυβέρνηση της Τρίπολης, έχει υπογράψει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, προσπαθώντας να επεκτείνει τη θαλάσσια δικαιοδοσία της εις βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου. Από την άλλη, ο Χαφτάρ έχει εκφράσει τη διαφωνία του με την τουρκική παρέμβαση, ενώ συνεργάζεται με χώρες που μοιράζονται κοινές ανησυχίες για την αποσταθεροποίηση της περιοχής.
Ωστόσο, η σχέση της Ελλάδας με τον Χαφτάρ πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά. Ενώ η παρουσία του μπορεί να λειτουργήσει ως ανάχωμα απέναντι στην τουρκική επιρροή, η εμπλοκή μεγάλων δυνάμεων, όπως η Ρωσία, περιπλέκει την κατάσταση. Η Μόσχα έχει μεταφέρει στρατιωτικό εξοπλισμό και προσωπικό στη Λιβύη, κάτι που δείχνει την πρόθεσή της να ενισχύσει τη θέση της στην ανατολική Μεσόγειο, μέσω του Χαφτάρ. Αυτό μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες για την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή.
«Αρκετοί αξιωματούχοι του καθεστώτος Άσαντ φτάνουν στη Βεγγάζη της Λιβύης», ανέφερε ένας τίτλος σε τοπική λιβυκή ειδησεογραφική ιστοσελίδα τη Δευτέρα, 9 Δεκεμβρίου – το πρωί μετά την άφιξη των ανταρτών στη Δαμασκό, όπου διαπιστώθηκε ότι ο Σύρος πρόεδρος είχε διαφύγει.
https://twitter.com/ContestedG/status/1869299029441655163
Ενώ ο Άσαντ μεταφέρθηκε στη Μόσχα, λιβυκά δημοσιεύματα ανέφεραν ότι «αρκετοί Σύροι αξιωματούχοι» πιστοί στον Άσαντ είχαν προσγειωθεί στην ανατολική λιβυκή πόλη της Βεγγάζης. Δεν δόθηκαν λεπτομέρειες για τους αξιωματούχους που διέφυγαν, αν και υπάλληλοι στη στρατιωτική βάση Μπενίνα της Βεγγάζης, καθώς και διεθνείς ιστότοποι παρακολούθησης πτήσεων, επιβεβαίωσαν την προσγείωση του αεροσκάφους.
Μέχρι το τέλος της εβδομάδας, η αεροπορική κίνηση μεταξύ Συρίας και Λιβύης είχε αυξηθεί. Σύμφωνα με αρκετές ειδησεογραφικές αναφορές, η Ρωσία αποσύρει σημαντικά στρατιωτικά μέσα από τη Συρία, κυρίως από την αεροπορική της βάση Χμεϊμίμ στη Λατάκια, και τα μεταφέρει στη Λιβύη. Η Ρωσία είχε ξεκινήσει να μετακινεί ναυτικά μέσα στη Μεσόγειο από το συριακό λιμάνι της Ταρτούς προς τη Λιβύη, σύμφωνα με αμερικανικά δημοσιεύματα. Ένας ανώνυμος αξιωματούχος του αμερικανικού Υπουργείου Άμυνας δήλωσε στο CNN αυτήν την εβδομάδα ότι «η Μόσχα έχει αυξήσει την πίεση στον διοικητή του Εθνικού Λιβυκού Στρατού, Χαλίφα Χάφταρ, ώστε να διασφαλίσει την απαίτηση της Ρωσίας για ένα λιμάνι στη Βεγγάζη».
Η Ελλάδα οφείλει να κινηθεί με σύνεση, ενισχύοντας τη διπλωματική της παρουσία στη Λιβύη και αναζητώντας ευρύτερες συμμαχίες που θα συμβάλουν στη σταθερότητα της περιοχής. Η Μεσόγειος παραμένει ένα σύνθετο γεωπολιτικό πεδίο, και η στρατηγική μας πρέπει να συνδυάζει ρεαλισμό και ευελιξία.
Ο ρόλος της Ρωσίας μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, βάζει νέα δεδομένα στη περίπλοκη εξίσωση της Λιβύης και ενδεχομένως να ανατρέψει ισορροπίες.