Η Ευρωπαϊκή Ένωση προτείνει στη νέα συριακή κυβέρνηση την άρση των δεκαετών κυρώσεων, υπό έναν όρο: να απομακρυνθούν οι ρωσικές στρατιωτικές βάσεις από τη Συρία. Η πρόταση αυτή ήρθε στο φως μετά από δηλώσεις κορυφαίων Ευρωπαίων διπλωματών, ενώ η Ε.Ε. ξεκίνησε επίσημα επαφές με τη μεταβατική κυβέρνηση της Συρίας που προέκυψε από την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ.
Η υπουργός Εξωτερικών της Ε.Ε., Κάγια Κάλας, δήλωσε ότι η σχέση της Ένωσης με τη νέα συριακή ηγεσία θα εξαρτηθεί από τις “πράξεις” και όχι μόνο από τις “λέξεις”. Παράλληλα, έστειλε ένα σαφές μήνυμα κατά της Ρωσίας και του Ιράν, υποστηρίζοντας ότι δεν είναι «φίλοι» του συριακού λαού και ότι η παρουσία τους στη χώρα υπονομεύει την ασφάλεια της περιοχής αλλά και της Ευρώπης.
Από το 2015, η Ρωσία διατηρεί δύο κύριες στρατιωτικές βάσεις στη Συρία: τη βάση της Χμεϊμίμ κοντά στη Λατάκια και τη ναυτική βάση της Ταρτούς, τη μοναδική της στη Μεσόγειο. Αυτές οι βάσεις αποτελούν ζωτικής σημασίας κόμβους για τις στρατιωτικές και ενεργειακές επιχειρήσεις της Μόσχας στη Μέση Ανατολή και την Αφρική.
Μετά την πτώση του Άσαντ από την υποστηριζόμενη από την Τουρκία και άλλες δυτικές δυνάμεις ομάδα ανταρτών Hayat Tahrir al-Sham (HTS), οι Ευρωπαίοι υπουργοί εξωτερικών κάλεσαν για τον άμεσο τερματισμό της ρωσικής στρατιωτικής παρουσίας.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, Ζαν-Νοέλ Μπαρό, τόνισε ότι η Ε.Ε. δεν θα άρει τις κυρώσεις αν δεν τηρηθούν συγκεκριμένοι όροι: σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προστασία των μειονοτήτων και απόρριψη της τρομοκρατίας.
Ωστόσο, η Ρωσία δεν παραδίδει εύκολα τα ερείσματά της. Παρά τις αναφορές για μερική αποχώρηση στρατευμάτων, το Κρεμλίνο φαίνεται να διαπραγματεύεται ασφαλείς διόδους για τις δυνάμεις του. Ταυτόχρονα, υπάρχουν φήμες ότι ενδέχεται να προσπαθήσει να εξασφαλίσει συνεργασία με το νέο καθεστώς, αν αποδείξει ότι δεν είναι “εχθρικό” προς τον συριακό λαό.
Η ρωσική παρουσία στη Συρία δεν είναι απλώς μια στρατιωτική πραγματικότητα, αλλά ένας πυλώνας της γεωπολιτικής στρατηγικής της Μόσχας. Αν η Ε.Ε. επιμείνει στην αποχώρηση της Ρωσίας, ενδέχεται να προκαλέσει ευρύτερες αντιδράσεις που θα επηρεάσουν όχι μόνο τη Συρία αλλά και τις ισορροπίες στη Μεσόγειο και πέρα από αυτήν.
Για τη Ρωσία, η Συρία παραμένει σύμβολο της αντοχής της στις διεθνείς πιέσεις και της ικανότητάς της να επιβάλλει την παρουσία της σε στρατηγικά σημεία του πλανήτη. Αντί να υποκύψει στις πιέσεις της Ε.Ε., η Μόσχα ίσως επιδιώξει να επαναδιαπραγματευθεί τη θέση της στη χώρα, προτείνοντας νέες συμφωνίες που να αντικατοπτρίζουν τη νέα πραγματικότητα.
Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις στη Συρία δείχνουν ότι η περιοχή παραμένει σκακιέρα για τις μεγάλες δυνάμεις. Και ενώ η Δύση προσπαθεί να ξαναχτίσει γέφυρες με τη νέα συριακή ηγεσία, η Ρωσία αντιμετωπίζει μια ακόμη πρόκληση για να διατηρήσει το στρατηγικό της προπύργιο στη Μέση Ανατολή.
Μαλακου