Μανώλης Κοττάκης
Η διαδικασία των διαπραγματεύσεων κρύβει πάντοτε ουσία. ∆ιότι από τον τρόπο που αυτές διεξάγονται, από τη μέθοδο, κρίνεται πολλές φορές και η έκβασή τους. Το μισό του συμβιβασμού βρίσκεται εκεί. Η μυστικότητα στις διαπραγματεύσεις, ο απευθείας διάλογος μεταξύ των πολιτικών ηγετών με την παράκαμψη των διπλωματών και η «σαλαμοποίηση» των θεμάτων δίνουν τη δυνατότητα στις κυβερνήσεις να παραπλανούν τα Κοινοβούλια, να παραπληροφορούν τους βουλευτές τους και να συσκοτίζουν αποκρύπτουν την αλήθεια από τον λαό. Εις τρόπον ώστε να μετατρέπουν τελικώς το μαύρο σε άσπρο.
Επειδή το Σαββατοκύριακο τα ραντάρ μας εντόπισαν πληροφορίες, με βάση τις οποίες θα επιδιωχθεί να συμφωνηθεί με την Τουρκία να αρχίσουν διαπραγματεύσεις αποκλειστικά για τα θέματα της υφαλοκρηπίδας και των θαλάσσιων ζωνών, και τα υπόλοιπα ζητήματα να παραπεμφθούν στον πολιτικό διάλογο, αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση μπορεί να ισχυριστεί στον ανύποπτο λαό πως τηρεί τις δεσμεύσεις της, ότι δεν συζητά θέματα κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων και ότι οι Τούρκοι υποχώρησαν από τις άλλες τους διεκδικήσεις. Αν τυχόν μάλιστα υπάρχει και κανένα δημοσίευμα στον τουρκικό Τύπο, όπου η αντιπολίτευση κατηγορεί τον Ερντογάν ότι έβαλε στο ράφι τις διεκδικήσεις της «Γαλάζιας Πατρίδας» και της αποστρατιωτικοποίησης, θρίαμβος! Ζήτω! Θα ανοίξουμε σαμπάνιες!
Θέλουμε να θυμίσουμε τη διαπραγματευτική μέθοδο στην οποία προσέφυγε η κυβέρνηση Σημίτη για την έναρξη των συνομιλιών με την Τουρκία, αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας της Μαδρίτης, με την οποία η Ελλάς έκανε το πρωτάκουστο: αναγνώρισε ότι η Τουρκία έχει ζωτικά και νόμιμα συμφέροντα στο Αιγαίο. Θα μεταφερθούμε στο έτος 1998. Τα τηλεγραφήματα του Αμερικανού πρέσβη Νίκολας Μπερνς, που αποκάλυψε ο Μιχάλης Ιγνατίου στο βιβλίο του για τα Ίμια, δείχνουν ξεκάθαρα ότι η κυβέρνηση Σημίτη – Ροζάκη δέχθηκε να συζητήσει το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών, ως…τελευταίο όμως στη σειρά της διαπραγμάτευσης, αφού το διαχώρισε από τις βασικές νομικές διαφορές για το Αιγαίο, τις οποίες και προέταξε. ∆εν είχε πρόβλημα επίσης να τεθεί το εδαφικό καθεστώς των Ιμίων στην κρίση του ∆ιεθνούς ∆ικαστηρίου της Χάγης, υπό την προϋπόθεση ότι θα προσέφευγε η Τουρκία για να το αμφισβητήσει. Υπό αυτή την προϋπόθεση θα δεχόμασταν την παραπομπή ελληνικής κυριαρχίας στην κρίση της Χάγης!
Αφού παραθέσω τα τηλεγραφήματα του Αμερικανού πρεσβευτή της περιόδου εκείνης, που δείχνουν ποια μέθοδο «σαλαμοποίησης» χρησιμοποιούσε η κυβέρνηση Σημίτη για να ακολουθήσει καθαρά μειοδοτικές πολιτικές -να μη φοβόμαστε τις λέξεις, παρακαλώ, διότι τα συμπεράσματα προκύπτουν ξεκάθαρα από το τηλεγράφημα του Μπερνς-, κατόπιν θα σας παραθέσω ορισμένες πληροφορίες και άρθρα του Σαββατοκύριακου, από τα οποία προκύπτει το πώς μεθοδεύει η κυβέρνηση Μητσοτάκη αυτή τη διαπραγμάτευση. Σας βεβαιώ ότι μοιάζουν πολύ. Το μοντέλο Σημίτη ακολουθείται πίστα. Τι αποκάλυψε ο Μιχάλης Ιγνατίου, που εκείνη την εποχή έκανε σπουδαία δουλειά;
Τι προκύπτει από τα απόρρητα τηλεγραφήματα της 20ής Ιανουαρίου 1998 του Αμερικανού πρέσβη στην Αθήνα Νίκολας Μπερνς, που δημοσιεύει στο βιβλίο του ο Μιχάλης Ιγνατίου; ∆ιαβάστε!
Πρώτον, ότι «ἡ Ἑλλάς συζητούσε νά κριθεί ἡ κυριαρχία τῶν Ἰμίων στό Διεθνές Δικαστήριο τῆς Χάγης, ἀλλά ὑπό τήν προϋπόθεσιν ὅτι θά προσέφευγε ἡ Τουρκία σέ αὐτά γιά νά ἀμφισβητήσει τήν κυριαρχία τους! Σύμφωνα μέ τόν Μπέρνς, “ἡ ἑλληνική κυβέρνηση θέλει νά ἀναγνωριστεῖ ὅτι είναι ἡ Τουρκία πού ἀμφισβητεῖ τό ἐδαφικό στάτους κβό. Καί ἔπειτα ἡἙλλάδα θά ἀποδέχονταν τήν παραπομπή στό Διεθνές Δικαστήριο τῆς Χάγης”».
∆εύτερον, «ἡ κυβέρνησις Σημίτη απέρριπτε τήν ιδέα ότι τά Ἴμια μποροῦν νά διασυνδεθοῦν
μέ προϋπάρχουσες διαφορές γιά τά χωρικά ύδατα καί τήν ὑφαλοκρηπῖδα». Σύμφωνα με τον Μπερνς, ο Σημίτης επεδείκνυε «επιμονή για τον διαχωρισμό των θεμάτων», αν και «δεν είναι σαφές για πόσο» (σημείωνε δηκτικά). Σύμφωνα με τα ίδια τηλεγραφήματα του Μπερνς, τρίτον, «από τήν ἄποψη της ἑλληνικῆς πλευρᾶς, ἡ ἀποστρατιωτικοποίησις τῶν νησιῶν μπορεῖ νά ακολουθήσει ἤ νά ἀποτελέσει αναπόσπαστο μέρος, ἀλλά ὄχι νά προηγηθεῖ μιάς συμφωνίας γιά τίς βασικές πολιτικές καί νομικές διαφορές στό Αἰγαῖο».
Τι συμβαίνει σήμερα; Η μεθοδολογία της κυβέρνησης είναι η εξής:
• Πρώτον, οι διαπραγματεύσεις καλύπτονται από πλήρη μυστικότητα και διεξάγονται στο ανώτατο δυνατό επίπεδο. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος συναντά τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας χωρίς την παρουσία τρίτων, ούτε καν μεταφραστών. Και με όσα λέει στον συνομιλητή του προφανώς και δεσμεύει τη χώρα. ∆εν είναι ένας απλός διπλωμάτης που μετέχει στις διερευνητικές, αλλά ο υπουργός Εξωτερικών. Ο λόγος του δεσμεύει την Ελλάδα. Το κράτος. Επειδή όμως υπάρχει μυστικότητα, όποια σχέση έχει διαμορφώσει με τον Τούρκο ομόλογό του τον βοηθά να αποκρύπτει το συνολικό πλαίσιο των συζητήσεων που κάνουν. Αν, για παράδειγμα, γίνεται διαπραγμάτευση για το εύρος των χωρικών μας υδάτων, ποιος μπορεί να το επιβεβαιώσει; Κανείς. Με αυτόν τον «αέρα» παραπονείται ο κύριος υπουργός δεξιά και αριστερά ότι αδικείται από την κριτική (μας) και ότι δεν μπορεί να κυκλοφορήσει έξω από το σπίτι του, γιατί όλοι τον φωνάζουν «προδότη».
• ∆εύτερον, ο υπουργός Εξωτερικών φαίνεται ότι έχει αλλάξει τη στρατηγική της διαπραγμάτευσης δεκαετιών όλων σχεδόν των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων. Η μέθοδος πριν ήταν α) διερευνητικές επαφές με επικεφαλής διπλωμάτες που δεν μπορούν να δεσμεύσουν με τον λόγο τους τη χώρα χωρίς εξουσιοδότηση, β) διάθεση για υπογραφή συνυποσχετικού με έγκριση και των δύο Κοινοβουλίων, προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας μεταξύ των δύο κυβερνήσεων πριν από την παραπομπή και, τέλος, προσφυγή στο ∆ιεθνές ∆ικαστήριο της Χάγης.
Ερωτήματα
Στο ερώτημα που έθεσε ο βουλευτής της Ν.∆. Άγγελος Συρίγος, στην κλειστή συνάντηση των βουλευτών της Νέας ∆ημοκρατίας, προς τον υπουργό Εξωτερικών, για το τι θα προτιμούσε αν του προσφερόταν «συμφωνία ή συνυποσχετικό», απάντησε ξεκάθαρα χωρίς να το σκεφθεί δευτερόλεπτο «συμφωνία»! Η οποία, όμως, σημαίνει διμεροποίηση της διαπραγμάτευσης και όχι διεθνοποίηση, όπως ήταν η παλαιά στρατηγική.
• Τρίτον, διαρροές που έγιναν το Σαββατοκύριακο σε φιλοκυβερνητικές εφημερίδες, αλλά και άρθρο τού εξ απόρρητων του πρωθυπουργού και πρώην υφυπουργού του κυρίου Σημίτη, Χρήστου Ροζάκη, στο έγκυρο KREPORT αποδεικνύουν ότι μελετάται (όπως τότε έτσι και τώρα) η «σαλαμοποίηση» της διαπραγμάτευσης. ∆ηλαδή, η έναρξη διαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο κρατών για την υφαλοκρηπίδα και την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών και η παραπομπή των υπόλοιπων θεμάτων στον… πολιτικό διάλογο! ∆εν θα φύγουν, δηλαδή, από το τραπέζι. Αλλά εμείς θα πανηγυρίσουμε ότι έφυγαν!
Μήπως σας θυμίζει το τρίτο σημείο του τηλεγραφήματος Μπερνς κάτι τέτοιο; Ο διαχωρισμός, δηλαδή, των βασικών νομικών θεμάτων του Αιγαίου από την αποστρατιωτικοποίηση και από τα άλλα θέματα; Όπως αντιλαμβάνεστε, αν αυτό συμβεί, η κυβέρνηση, έχοντας το προνόμιο να γνωρίζει μόνο αυτή τι έχει συμφωνήσει στο παρασκήνιο με τους Τούρκους, θα προσπαθήσει να βγάλει όλους εμάς τρελούς και κακόπιστους. Διότι αυτό είναι το τρίτο μέρος της διαδικασίας: η στοχοποίηση, η εξουδετέρωση και η δαιμονοποίηση κάθε φωνής που θα τολμήσει να αποκαλύψει την αλήθεια.
Τα εδάφη μας
Το τρίπτυχο της διαπραγμάτευσης είναι απευθείας διάλογος και μυστικότης, «σαλαμοποίηση» των διαπραγματεύσεων σε βάθος χρόνου και στοχοποίηση εκείνων που αποκαλύπτουν τι ακριβώς σημαίνει!
Οι γείτονες δεν έχουν κανένα πρόβλημα με αυτή τη διαδικασία, ακόμα κι αν υποτεθεί ότι οι διαπραγματεύσεις οδηγούνταν σε ναυάγιο. Για τα δικά μας εδάφη και οικόπεδα συζητούν, για τις θάλασσές μας, όχι για τις δικές τους. Τι έχουν να χάσουν; Δεν διακυβεύεται κάποια απώλεια στις διαπραγματεύσεις για αυτούς. Μονά ζυγά δικά τους. Επειδή όμως ο καθηγητής Ροζάκης στο άρθρο του έγραψε ότι οι διαπραγματεύσεις μπορεί να μην περιοριστούν στην οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών και στον προσδιορισμό των χωρικών υδάτων στα 6 μίλια για τα νησιά μας μόνο και στα 12 για την ηπειρωτική Ελλάδα (όπως είχε συζητηθεί και την περίοδο Σημίτη), αλλά να επεκταθούν στα θέματα της μουσουλμανικής μειονότητας, καλό είναι να επισημάνουμε και επί της ουσίας και επί της διαδικασίας τα εξής:
• Οι Έλληνες πρέπει να γνωρίζουν ότι η πιθανή κατάληξη των διαπραγματεύσεων για τον προσδιορισμό της έκτασης των χωρικών μας υδάτων στα 6 μίλια μόνο μπορεί στο μέλλον να έχει ως συνέπεια να δημιουργηθούν τεράστια προβλήματα στην ακτοπλοΐα. Να μην μπορούμε να πάμε από το ένα νησί στο άλλο χωρίς τουρκική άδεια. Όποιος σκοπεύει να το κάνει αυτό να σηκώσει το χέρι και να το πει στους Έλληνες.
• Είναι απαράδεκτη η διασύνδεση των μειονοτικών θεμάτων της Θράκης με τα ζητήματα του Αιγαίου. Πόσο μάλλον όταν γίνεται γνωστό από τον κύριο Ροζάκη ότι η έναρξη των διαπραγματεύσεων για την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ μπορεί να συνοδευτεί από το συμβολικό δώρο της ελληνικής κυβέρνησης προς την τουρκική να αναγνωριστεί η μειονότητα της Θράκης ως… τουρκική! Αυτό είναι έγκλημα. Η μετατροπή μιας θρησκευτικής μειονότητας σε εθνική, με διμερή συμφωνία που καταργεί διεθνή συνθήκη, θα αλλάξει τη νομική βάση των διεκδικήσεων των Τούρκων στη Θράκη, οι οποίοι θα επιμείνουν για την εφαρμογή της Συνθήκης του Τιρόλο. Το οποίο σημαίνει ποσόστωση μουσουλμάνων στις προσλήψεις του κρατικού μηχανισμού από δημόσιους υπαλλήλους, δυαρχία στην κρατική και τοπική εξουσία, αναγνώριση της εξουσίας του εκλεγμένου ψευτομουφτή, στον οποίο θα δοθεί η σφραγίδα της Ελληνικής Δημοκρατίας, δύο επίσημες γλώσσες -ελληνική και τουρκική- για τις επαφές με τη διοίκηση και τα δημόσια έγγραφα, και διπλά τοπωνύμια, στην ελληνική και την τουρκική.
Όποιος το κάνει αυτό θα έχει την αντιμετώπιση που του αξίζει από τον λαό. Θα κάνουμε όλοι το χρέος μας. Καταλήγουμε: από ό,τι φαίνεται, η ήττα κρύβεται στη μέθοδο. Στο πώς θα πλασάρουν τις συμφωνίες – τμηματικά. Ο υπουργός Εξωτερικών, δυστυχώς, ξεγέλασε την Κοινοβουλευτική Ομάδα της Νέας Δημοκρατίας. Δεν της είπε ψέματα, αλλά δεν της είπε και όλη την αλήθεια. Της δεσμεύτηκε για όλα όσα θα συμβούν στην πρώτη φάση της διαπραγμάτευσης. Αλλά πολύ φοβόμαστε ότι δεν τους είπε πως η διαπραγμάτευση θα έχει κι άλλες φάσεις. Οι οποίες θα επεκταθούν μέσα στον χρόνο, αφού μπει το νερό στο αυλάκι. Αυτό θα συμβεί, πιθανολογούμε, αυτή την εβδομάδα. Θα μπει το νερό στο αυλάκι.
ΥΓ.: Στην ουσία, αυτό το σχήμα διαπραγμάτευσης αποτελεί πιστή αντιγραφή της Συμφωνίας του Ελσίνκι. Πρώτα απευθείας διάλογος για τις συνοριακές διάφορες και τα συναφή θέματα και, αν αποτύχει αυτός, Χάγη. Θυμίζω τι έγραφα το 2021 σε ένα σημείωμά μου για αυτό: «Αυτό που σχεδίασαν, αλλά δεν τόλμησαν να πάνε μέχρι τέλους, όπως σωστά παρατηρεί ο πρέσβης Μολυβιάτης, μην το φορτωθεί η μεγάλη κεντροδεξιά φιλελεύθερη παράταξη, κύριε πρωθυπουργέ! Αυτό που έκανε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, να φορτώσει τα αδιέξοδά του στη Μικρασία στον σπουδαίο Δημήτριο Γούναρη, μην αφήσετε να το κάνει ο Σημίτης σε εσάς για τα αδιέξοδά του στο Αιγαίο, κύριε πρόεδρε. Το 1922 μάς δείχνει ποιες συνέπειες μπορεί να υποστεί όποιος αναλάβει, καλόπιστα ίσως, να φέρει σε πέρας τις αμαρτίες άλλων. Δεν θα δικαιώσει η Κεντροδεξιά τις ιστορικές αθλιότητες των εκσυγχρονιστών!»