Στην τελευταία απογραφή στη Σερβία και το Μαυροβούνιο, βρέθηκαν 27.144 άτομα που δήλωσαν ότι είναι Γιουγκοσλάβοι.
Η ιδέα της Γιουγκοσλαβικότητας χρονολογείται από τον 19ο αιώνα και ο Γιουγκοσλαβισμός (ελληνικά: Νοτιοσλαβισμός) εμφανίστηκε ως μια αντίδραση στις εθνικιστικές αξίες.
Υπάρχουν, ή όπως λένε «υπάρχουμε», όπως φαίνεται από τα αποτελέσματα των τελευταίων απογραφών πληθυσμού στη Σερβία και το Μαυροβούνιο.
Μιλάμε για τους Γιουγκοσλάβους (Νοτιοσλάβους), των οποίων το κράτος έχει χαθεί για περισσότερες από τρεις δεκαετίες, αλλά η ιδέα αυτής της ταυτότητας εξακολουθεί να υφίσταται. Ποιοι είναι αυτοί οι σύγχρονοι απάτριδες και γιατί υπάρχουν;
Όταν στην απογραφή του 1981, 1,2 εκατομμύρια κάτοικοι δήλωσαν ότι είναι Γιουγκοσλάβοι, και εκείνη την εποχή αποτελούσαν ποσοστιαία μειοψηφία, δηλαδή μόνο ένας στους πέντε κατοίκους της τότε Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας (SFRJ) επέλεξε να δηλώσει Γιουγκοσλάβος.
Λόγω της εθνικής «αντίστροφης μέτρησης», μια ολοένα και πιο εντυπωσιακή μειονότητα περιλαμβανόταν σε κάθε επόμενη απογραφή σε κάθε κράτος που δημιουργήθηκε από τη ΣΟΔΓ και στη Σερβία, την περίοδο από το 1981 έως το 1991, 70.000 εξ αυτών «εξαφανίστηκαν».
Τέλος, στην τελευταία απογραφή στη Σερβία, πριν από δύο χρόνια, υπάρχουν ακριβώς 27.144 Γιουγκοσλάβοι, και αυτός ο αριθμός είναι μεγαλύτερος από τους Βορειομακεδόνες, Βούλγαρους, Ρουθήνους και Βλάχους , αλλά ακόμα λιγότερος από μέλη κάποιων άλλων μειονοτικών εθνών στη Σερβία.
– Ο γιουγκοσλαβισμός που εμφανίζεται σήμερα στην απογραφή δεν είναι απαραίτητα μεγάλη αγάπη για τη Γιουγκοσλαβία, αλλά ενάντια στις εθνικιστικές αξίες.
Σε αντίθεση με τον εθνικισμό, οι άνθρωποι επιλέγουν την πολυπολιτισμικότητα της Γιουγκοσλαβίας – μετά την απογραφή, ο Βλαντιμίρ Σίμοβιτς, κοινωνιολόγος από το Κέντρο Πολιτικών Χειραφέτησης, αναφέρθηκε στο θέμα.
Μια ιδέα από τη Μοναρχία των Αψβούργων
Αν απαντήσουμε στο ερώτημα «ποιοι είναι σήμερα οι Γιουγκοσλάβοι», η θέση της ιστορικής επιστήμης είναι ότι ούτε δικαιολογείται ούτε αναγκαίο να «δέσει» αυτή την ταύτιση μόνο με τη ΣΟΔΓ.
Για όσους έχασαν τα μαθήματα στο σχολείο, ο καθηγητής ιστορίας Ντούσκο Ράκιτς υπενθυμίζει ότι η ιδέα του γιουγκοσλαβισμού χρονολογείται από τον πανσλαβισμό στη μοναρχία των Αψβούργων, επομένως αυτή η ιδέα υποστηρίχθηκε από εκπροσώπους του Ιλλυρικού κινήματος στην Κροατία τη δεκαετία του 1930 και στη συνέχεια υιοθετήθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα και επιτεύχθηκε πολιτικά ως μέρος της Αυστροουγγαρίας ως Κροατικό-Σερβικός συνασπισμός.
«Στη Σερβία αναπτύχθηκε ιδιαίτερα πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο τόσο μεταξύ των Σοσιαλδημοκρατών που ήταν υπέρ της Βαλκανικής Ομοσπονδίας όσο και μεταξύ των συντηρητικών και δεξιών κύκλων που υποστήριζαν την ένωση των Σέρβων και στη συνέχεια την ευρύτερη ένωση των Γιουγκοσλάβων.
Υπήρχαν δύο ιδέες για την πολιτική Γιουγκοσλαβία. Ο ένας ήταν ενωτικός, Γιουγκοσλάβοι ως ένας λαός και ο άλλος φεντεραλιστής – αρκετοί λαοί σε μια κοινότητα.
Δεν είναι Γιουγκονοσταλγία…
Ακριβώς, όπως λένε, κληρονομούνται τόσο η Γιουγκοσλαβία όσο και όσοι δηλώνουν Γιουγκοσλάβοι ακόμη και χωρίς απογραφή πληθυσμού και που είναι συγκεντρωμένοι στο Εθνικό Κίνημα Γιουγκοσλάβων (NPJ).
Σε συνέντευξή του στο «Blic», ο Τζόρτζε Σκόριτς, πρόεδρος του Κύριου Συμβουλίου του κινήματος, εξηγεί ότι «γιουγκοσλαβική ταυτότητα» και «γιουγκονοσταλγία» είναι εντελώς διαφορετικοί όροι.
– Η γιουγκονοσταλγία βασίζεται κυρίως στη λαογραφία που έχει υιοθετηθεί τα τελευταία 30 χρόνια και η οποία συχνά οπτικά και αφηγηματικά δεν ακολουθεί τα επιτεύγματα που έγιναν στη ΣΟΔΓ στον στοιχειώδη γραμματισμό, την εκπαίδευση, την αισθητική και τη γενική κουλτούρα.
Ωστόσο, αυτό που τονίζουμε και ασχολούμαστε είναι η γιουγκοσλαβική ταυτότητα και κληρονομιά, και αυτό ξεκίνησε με το Ιλλυρικό κίνημα και την ιδέα ότι οι Νότιοι Σλάβοι πρέπει να ζήσουν σε ένα κοινό κράτος, δηλαδή αυτό που είχε την ιστορική και πολιτισμική του κορύφωση στη SFRY, που ήταν μια χώρα ίσων λαών, όπου ο εργάτης προστατευόταν και η οικογένεια ήταν η βασική μονάδα της σοσιαλιστικής κοινωνίας – λέει ο Σκόριτς, προσθέτοντας ότι ακριβώς γι’ αυτό, τα μέλη του NPJ είναι κυρίως νέοι, απόγονοι των μικτών γάμων και των κομματικών οικογενειών.
– Στόχος είναι να ενισχυθεί και να συνδεθεί η γιουγκοσλαβική κοινότητα σε όλες τις πρώην δημοκρατίες και να φτάσουμε στο ίδιο καθεστώς που έχουμε στη Σερβία, όπου είμαστε αναγνωρισμένοι για την αντιπροσωπευτικότητά μας σε αριθμούς, λέει ο Σκόριτς.
Δηλώνει ότι την παραμονή της πρόσφατης απογραφής πληθυσμού στο Μαυροβούνιο ξεκίνησαν μια μικρή εκστρατεία «Δηλώστε Γιουγκοσλάβος» και ότι είναι ικανοποιημένοι που ο αριθμός των Γιουγκοσλάβων σε αυτή την πρώην δημοκρατία αυξήθηκε από 1.154 το 2011 σε 1.632 το 2023. ότι το άλμα 41 τοις εκατό». Και αυτό, επισημαίνει ο Σκόριτς, «σε μια ατμόσφαιρα δημοψηφίσματος όπου οι άνθρωποι επέλεγαν αν θα δηλωθούν ως Σέρβοι ή Μαυροβούνιοι».
Η επιθυμία να ανήκεις σε κάτι μεγαλύτερο
Για τον Δρ Ράντοβαν Μαριάνοβιτς, έναν συνταξιούχο καθηγητή φιλοσοφίας και κοινωνιολογίας που δήλωσε ότι είναι Γιουγκοσλάβος στην τελευταία απογραφή στη Σερβία, «το να δηλώνεις Γιουγκοσλάβος, από το γεγονός ότι δεν είναι δημοφιλές και μερικές φορές δεν συνιστάται, είσαι πιο ειλικρινής από κάποιους άλλους», όπως είπε.
Blic
—
Αποκλειστικά στο ΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ