Μπορεί το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να ετοιμάζεται να επιστρατεύσει drones και δορυφορικές εικόνες για τον εντοπισμό των αυθαιρέτων, ακόμα όμως δεν έχει προχωρήσει στον έλεγχο των κτισμάτων που έχουν υπαχθεί τα τελευταία χρόνια στους νόμους τακτοποίησης.
Του Βασίλη Παπακωνσταντόπουλου
Πρόκειται για περισσότερα από 2.000.000 ακίνητα, τα οποία παραμένουν ανέλεγκτα, όπως ανέφερε πριν από λίγες ημέρες η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών.
Η νομοθεσία προβλέπει την έκδοση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης για δειγματοληπτικό έλεγχο του 10% των αυθαιρέτων, τουτέστιν για τα 200.000 από τα 2.000.000. Απόφαση όμως που ακόμα δεν έχει εκδοθεί. «Οι περίπου 2.000.000 υπαγωγές στο Σύστημα Αυθαιρέτων του ΤΕΕ έχουν μείνει ανέλεγκτες, μια και ουδέποτε εκδόθηκε η προβλεπόμενη ΚΥΑ για δειγματοληπτικό έλεγχο στο 10% αυτών» επισήμανε σε ανακοίνωσή του το Δ.Σ. της ΠΟ ΕΜΔΥΔΑΣ, με αφορμή την εκδίκαση στο Εφετείο της υπόθεσης για τις πλημμύρες του 2017 στη Μάνδρα Αττικής, μετά την πρωτόδικη καταδίκη δύο μηχανικών που εργάζονταν στην Υπηρεσία Δόμησης Ελευσίνας και στη Διεύθυνση Τεχνικών Εργων της Περιφερειακής Ενότητας Δυτικής Αττικής.
Το θέμα της απουσίας ελέγχων έχουν θίξει τους τελευταίους μήνες αρκετοί φορείς, με αφορμή τον νέο νόμο (Ν. 5106), που ψηφίστηκε την άνοιξη στη Βουλή. Σύμφωνα με τον Σύλλογο Πολεοδόμων και Χωροτακτών, εισάγεται μια νέα δομή για τον έλεγχο της αυθαίρετης δόμησης και ουσιαστικά συγκεντρώνονται (και εξειδικεύονται) όλες οι σχετικές αρμοδιότητες στο κεντρικό επίπεδο της διοίκησης (Γενική Διεύθυνση Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών, Διεύθυνση Εφαρμογής Σχεδιασμού και Ελέγχου Δομημένου Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ). Δεν εξηγείται όμως ούτε γιατί αντικαθίσταται σχεδόν εκ θεμελίων η υφιστάμενη δομή (Κεντρικό – Περιφερειακά – Τοπικά Παρατηρητήρια ν. 4495/2017) ούτε και ειδικότερα ποια είναι τα προβλήματα στην ισχύουσα πολιτική και πώς η νέα πολιτική θα τα επιλύσει. Σύμφωνα με τον ΣΕΠΟΧ, καμία από τις πολιτικές ελέγχου των αυθαιρέτων δεν έχει εφαρμοστεί σε σοβαρό βαθμό κατά τα τελευταία χρόνια, παρά τις συχνές αλλαγές του νόμου και τις ηχηρές ανακοινώσεις της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ουδέποτε έχει γίνει δημοσιοποίηση στοιχείων (πόσο μάλλον μια συνεκτική αποτίμηση) που να δείχνει ποιο είναι το αποτέλεσμα των πολιτικών της τελευταίας 14ετίας που επιχείρησαν η μία μετά την άλλη να βάλουν τέλος στην αυθαίρετη δόμηση. Στο μεταξύ, νέα αυθαίρετα δημιουργούνται, δεν διενεργούνται καν οι δειγματοληπτικοί έλεγχοι που προβλέπει ο νόμος και η επιβολή κυρώσεων αλλά και οι κατεδαφίσεις (με βάση αμετάκλητες δικαστικές αποφάσεις) μετατίθενται διαρκώς στο μέλλον.
Κίνδυνος
Ο ΣΕΠΟΧ εκτίμησε ότι υπάρχει κίνδυνος ο συγκεντρωτισμός να ισχυροποιήσει και να αναπαράγει τα κακώς κείμενα, ενώ συγχρόνως οι όποιοι νέοι (και απαραίτητοι) επικουρικοί μηχανισμοί (τεχνολογία, νέα θεσμικά εργαλεία κ.λπ.) θα έπρεπε να διατεθούν για την ενίσχυση των (αποψιλωμένων) ΥΔΟΜ.
Σύμφωνα με την ΠΟ ΕΜΔΥΔΑΣ, στον νόμο δεν υπάρχει μνεία για τις χιλιάδες υποθέσεις αυθαιρέτων που εκκρεμούν στις κατά τόπους ΥΔΟΜ και βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια ελέγχου, όπως π.χ, έχει γίνει αίτηση και εκκρεμεί αυτοψία για σύνταξη έκθεσης αυτοψίας – έχει συνταχθεί έκθεση αυτοψίας από την ΥΔΟΜ και ο πολίτης έχει καταθέσει ένσταση και εκκρεμεί στο αρμόδιο ΣΥΠΟΘΑ. Εχουν βεβαιωθεί πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης από την αρμόδια ΥΔΟΜ και εκκρεμεί προσφυγή του πολίτη σε διοικητικό δικαστήριο κατά της έκθεσης αυτοψίας ή κατά της βεβαίωσης προστίμων κ.λπ. Επιπροσθέτως, δεν γίνεται μνεία για τις χιλιάδες υποθέσεις αυθαίρετων κατασκευών παρελθόντων ετών, που δεν έχουν ενταχθεί σε κάποιον από τους νόμους 4178/13, 4495/17 κ.λπ., στις οποίες η αρμόδια ΥΔΟΜ επιβάλλει ετήσια πρόστιμα διατήρησης.
Στα σκαριά το σύστημα δορυφορικής παρακολούθησης ακινήτων από το ΤΕΕ
Την ίδια στιγμή, υπαρκτός παραμένει ο κίνδυνος να βρεθούν στον αέρα χιλιάδες αυθαίρετα που έχουν υπαχθεί στους νόμους τακτοποίησης. Ο λόγος; Για να υποβάλει κάποιος αίτηση, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση το ακίνητο να έχει κατασκευαστεί πριν από τις 28 Ιουλίου 2011. Η ημερομηνία αυτή συνιστά κόκκινη γραμμή για όλους τους νόμους αυθαιρέτων, πρακτικά όμως ο χρόνος κατασκευής δεν μπορεί να αποδειχθεί, καθώς δεν υπάρχουν αεροφωτογραφίες εκείνης της περιόδου. Ουσιαστικά δεν υπήρχε πολιτική βούληση για να προμηθευτεί το κράτος αεροφωτογραφίες του 2011. Κάτι που αναμένεται να κάνει το επόμενο διάστημα το ΤΕΕ, δημιουργώντας παράλληλα ένα σύστημα δορυφορικής παρακολούθησης των κτιρίων της χώρας, ώστε να εντοπίζεται κάθε νέα αυθαιρεσία. Το σύστημα αναμένεται να λειτουργήσει το 2025 και θα δώσει τη δυνατότητα στο κράτος να γνωρίζει τι χτίστηκε νόμιμα και τι όχι από το 2011 μέχρι σήμερα.
Το σχετικό έργο εντάχθηκε την προηγούμενη εβδομάδα στο Ταμείο Ανάκαμψης με απόφαση του αναπληρωτή υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Νίκου Παπαθανάση. Ο προϋπολογισμός του ανέρχεται στα 123.988.840 ευρώ, εκ των οποίων τα 23.997.840 ευρώ θα χρηματοδοτηθούν από το εθνικό σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Φιλοδοξία του ΥΠΕΝ είναι η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος, το οποίο με τη χρήση νέων τεχνολογιών, σε συνδυασμό με λήψεις αεροφωτογραφιών υψηλής ανάλυσης, θα αυξάνει τη δυνατότητα των υπηρεσιών του κράτους να εντοπίζουν με τεκμηριωμένο τρόπο και να ελέγχουν περιπτώσεις αυθαίρετης δόμησης. Το ΥΠΕΝ φιλοδοξεί να επιταχύνει τις διαδικασίες κατεδαφίσεων παράνομων κατασκευών, δίνοντας έμφαση στα «φρέσκα» αυθαίρετα.
Μεταξύ άλλων, η πρωτοβουλία περιλαμβάνει τις εξής δράσεις:
– Προμήθεια δορυφορικών εικόνων για όλη την επικράτεια και παραγωγή ψηφιακού ορθοφωτοχάρτη αναφοράς για 100.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
– Παραγωγή ψηφιακού ορθοφωτοχάρτη ακρίβειας έως 20.000.000 από αεροφωτογράφηση με επανδρωμένο αεροσκάφος, κατά προτεραιότητα σε περιοχές με αυξημένα προβλήματα αυθαίρετης δόμησης.
– Δημιουργία ψηφιακού μοντέλου εδάφους και επιφάνειας και ψηφιοποίηση περίπου 2.020.000 κτισμάτων.
– Υπολογισμός κάλυψης και συνολικής δομημένης επιφάνειας κάθε κτίσματος και δημιουργία 3D μητρώου κτιρίων.
– Χρήση μηχανικής μάθησης και προσαρμοσμένων αλγορίθμων Τεχνητής Νοημοσύνης.
– Δημιουργία γραφείου συντονισμού και παροχή υπηρεσιών υποστήριξης για την παρακολούθηση της αυθαίρετης δόμησης κατά το χρονικό διάστημα υλοποίησης του έργου, καθώς και για περίοδο οκτώ ετών από έμπειρους μηχανικούς.
– Εγκατάσταση και λειτουργία UAV σταθμών σε κρίσιμες περιοχές που θα υποδειχθούν, με σκοπό τη συχνή περιοδική φωτοληψία κ.ά.