Εξαιρετικό το αφιέρωμα της εφημερίδας «Πελοπόννησος» και του δημοσιογράφου Κώστα Λαμπρόπουλου για την αποτίμηση της εώς σήμερα θητείας της Κατερίνας Σακελλαροπούλου στην προεδρία.
Ο γνωστός δημοσιογράφος, απευθύνθηκε σε ακαδημαϊκούς, πολιτικούς, νομικούς και δημοσιογράφους, ζητώντας τη γνώμη τους για το κατά πόσον η Κ. Σακελλαροπούλου ανταποκρίνεται στις ανάγκες του θεσμού. Οι απαντήσεις είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες:
Του ΚΩΣΤΑ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ
Το 2024 συμπληρώνονται τέσσερα χρόνια θητείας της Κατερίνας Σακελλαροπούλου στο ανώτατο πολιτειακό αξίωμα της χώρας, αυτό της Προέδρου της Δημοκρατίας. Η ίδια είναι, μάλιστα, η πρώτη γυναίκα ΠτΔ, γεγονός που από μόνο του αποκτάει ιστορική σημασία.
Ολα αυτά τα χρόνια, η παρουσία της Κατερίνας Σακελλαροπούλου στην Προεδρεία της Δημοκρατίας συνέπεσε με μια σειρά σημαντικών και πολυσυζητημένων μεταρρυθμίσεων από πλευράς κυβέρνησης, αλλά και έντονων γεωπολιτικών αναταράξεων.
Ποια είναι, όμως, η άποψη αναγνωρίσιμων πολιτών από διάφορους χώρους για τη μέχρι τώρα θητεία της; Το πρόσημο είναι θετικό ή αρνητικό βάσει πάντα των συνταγματικών της αρμοδιοτήτων;
Απευθύναμε τα παραπάνω ερωτήματα στον διδάκτορα Αισθητικής στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού και καθηγητή Φιλοσοφίας της Τέχνης, Δημοσθένη Δαββέτα, τον νομικό Δημήτρη Βερδελή, στον πολιτευτή του ΣΥΡΙΖΑ στην Αχαΐα Γιώργο Κυριακόπουλο, τον νομικό Ανδρέα Κότσιφα και στον έμπειρο δημοσιογράφο της ΕΡΤ («The Voice of Greece») Αθανάσιο Χούπη και ιδού τι μας είπαν για την επιλογή του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
«Είναι η δεύτερη φορά που ένας ανώτατος δικαστικός αναλαμβάνει το ύπατο αξίωμα της χώρας του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Και στις δύο περιπτώσεις, ενώ υπήρξε αρχική αποδοχή των επιλογών στην κοινή γνώμη, η πορεία ήταν δυσανάλογη.
Η Κατερίνα Σακελλαροπούλου εκλέχτηκε με ευρεία πλειοψηφία κ με τους ψήφους βουλευτών τριών κομμάτων ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ, δυστυχώς όμως η στάση της σε κρίσιμα ζητήματα ήταν φιλοκυβερνητική και αντίθετη με το κοινό αίσθημα.
Στην περίπτωση δε της αποφυλάκισης του Δημήτρη Λιγνάδη, η δήλωση στήριξης από πλευράς της Προέδρου της Δημοκρατίας της αμφιλεγόμενης δικαστικής απόφασης απελευθέρωσής του, παρά την καταδίκη για βιασμό δύο ανήλικων, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη φθορά της δημοτικότητάς της.
Ο ρόλος του Προέδρου της Δημοκρατίας μπορεί να φαίνεται διακοσμητικός με περιορισμένες δυνατότητες, όμως έχει αποδειχθεί ότι πρόσωπα που στην πολιτική τους διαδρομή δεν είχαν τη μεγαλύτερη αποδοχή, με την εμβληματική τους παρουσία, την υπέρβαση της κομματικής τους ταυτότητας και πορείας, με παρεμβάσεις στο εσωτερικό της χώρας και στο εξωτερικό, έπαιξαν σημαντικό ρόλο και έδωσαν κύρος στον θεσμό, αναδείχθηκαν δε πολιτειακοί παράγοντες με ύψιστη αποδοχή.
Παρά την απογοήτευση και την κρίση του πολιτικού συστήματος που αποδεικνύεται από τη μειωμένη συμμετοχή των πολιτών στις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις, το κύρος και το ειδικό βάρος που απαιτεί ο ίδιος ο θεσμός, μπορεί κατά την άποψή μου να υπηρετηθεί μόνο από πολιτικά πρόσωπα που έχουν αποδείξει στη διαδρομή τους ότι υπηρέτησαν το συμφέρον της χώρας και όχι το προσωπικό η πρωτίστως το κομματικό.
Ο Πρόεδρος αναδεικνύει την θέση και όχι η θέση τον Πρόεδρο».
ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΔΑΒΒΕΤΑΣ
«Ως γνωστόν, ο θεσμός του Προέδρου της Δημοκρατίας δεν είναι ισχυρός στο πολίτευμά μας που από τη δομή του τον πρώτο ρόλο έχει ο πρωθυπουργός. Ομως, ακόμη κι έτσι, ακόμη κι αν για πολλούς θεωρείται “διακοσμητικός” θεσμός, θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στην βοήθεια καλής λειτουργίας του πολιτεύματος. Πώς μπορεί να γίνει αυτό;
Λόγω της προσωπικότητας του Προέδρου. Με τη λάμψη των ιδεών του, χωρίς να ‘ναι αντίθετος με τη γραμμή του πρωθυπουργού που τον πρότεινε, με ένα λεξιλόγιο που θα αγγίζει τον κόσμο και θα του μεταφέρει εμπιστοσύνη στους θεσμούς και την ομαλή λειτουργία του πολιτεύματος, με μια σοφία, με συμβολικές κινήσεις που μπορεί να τιμούν, να εμψυχώνει και να διατηρούν ζωντανή την πολιτισμική μνήμη της χώρας, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να γίνει κάτι σαν ηθική κολόνα στήριξης της σχέσης πολίτη πολιτεύματος. Ενα τέτοιο παράδειγμα ήταν ο Κωστής Στεφανόπουλος.
Για να γίνει όμως κάτι τέτοιο, πρέπει η πολιτική της χώρας να μην είναι απόλυτα εξαρτημένη από τη σημερινή παγκοσμιοποίηση που οδηγεί σε διάλυση των εθνών, των πολιτιστικών μνημών και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Μιλώ για μια πολιτική όπου ναι μεν θα ‘ναι μέρος διεθνών συμμαχιών, αλλά που ταυτόχρονα θα ‘χει και την ελευθερία σε ζητήματα που υπηρετούν τα συμφέροντά της να παίρνει πρωτοβουλίες.
Ενας Πρόεδρος Δημοκρατίας στα σημερινά πολιτικά δεδομένα πρέπει να συνθέτει, να παράγει έναν πολιτικό λόγο που θα ενώνει και θα συμβάλλει στη δημιουργία μιας ιστορικής συνείδησης της χώρας. Μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο; Κατά τη γνώμη μου μπορεί, αρκεί να είναι ο ίδιος πρόσωπο με εθνική κι ιστορική συνείδηση της πατρίδας του, με ευαισθησία στις ιδιαιτερότητές της. Κάποιος που είναι τυφλά υπάκουος σε μια ready made πολιτική, όπως αυτή συνήθως σήμερα προετοιμάζεται σε ένα κέντρο και στέλνεται για εφαρμογή στα άλλα κράτη, αυτός που τυφλά ακολουθεί το αποδεδειγμένα πλέον πολιτική αν(ορθότητα), αυτός είναι μόνο διακοσμητικό στοιχείο, δίχως την αναγκαία πολιτική οντότητα που χρειάζεται η χώρα».
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΕΡΔΕΛΗΣ
«Κλείνοντας τέσσερα έτη στην Προεδρία της Δημοκρατίας αν μπορούσαμε να αξιολογήσουμε την Πρόεδρο της Δημοκρατίας θα λέγαμε ότι επί της αρχής πρόκειται για μία επιτυχημένη επιλογή. Επισκέφθηκε τα ελληνικά χωριά της κάτω Ιταλίας, από τα χώματα της αδούλωτης Μάνης μίλησε για την ελληνική συνέχεια πέραν της χρονικής διάρκειας του ελληνικού κράτους όπως και το άνοιγμα του κήπου του Προεδρικού Μεγάρου σε επισκέπτες σίγουρα μπορούν να επιμετρηθούν στα θετικά της θητείας της.
Όμως η αποδοχή εκ μέρους της συγκεκριμένων θέσεων σε αρκετά ζητήματα έφερε μεγάλο μέρος των πολιτών σε αντίθεση μαζί της. Πράγμα οπωσδήποτε προβληματικό αν σκεφτεί κανείς ότι ο ρόλος του ΠτΔ είναι να εκφράζει και να συμβολίζει την ενότητα του έθνους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι πήρε πολιτική θέση στο επίδικο ζήτημα των ημερών για τον πολιτικό γάμο και την υιοθεσία από ζεύγη ομοφυλοφίλων. Αυτή νομίζω είναι μια ψύχραιμη αποτίμηση της θητείας της ΠτΔ.
Οσον αφορά το τι προσωπικότητα θα πρέπει να επιλέγεται για τη θέση του ΠτΔ αυτή αφού ο εν λόγω θεσμός είναι προορισμένος να εκφράζει την ενότητα του έθνους δεν μπορεί να είναι προϊόν πολιτικής συναλλαγής μεταξύ των κομμάτων όσο και αν υπάρχουν αξιοπρεπή πρόσωπα με παιδεία και εθνικό λόγο από τον πολιτικό στίβο για να καλύψουν τη θέση».
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΧΟΥΠΗΣ
«Στο πλαίσιο του ισχύοντος συνταγματικού πλαισίου, ο ρόλος του ανώτατου άρχοντα της πατρίδας μας είναι να εκφράζει αυθεντικά, την ενότητα του έθνους των Ελλήνων και την κληρονομιά του. Πέραν των συμβολισμών, που αναδεικνύουν οι επίσημες επαφές του Προέδρου, με την πολιτική ηγεσία του τόπου, έχω εδραία την πεποίθηση πως, με λόγο και παράδειγμα, ο ανώτατος άρχων της Ελλάδας καλείται να ενσαρκώνει, να σηματοδοτεί τη συνείδηση και την προοπτική του ελληνισμού.
Ειδικά, σε δίσεκτα χρόνια, σε εποχές έντονου προβληματισμού, για τον εθνικό, για τον ευρωπαϊκό, για το δυτικό βηματισμό, θεμέλιο του οποίου ήταν και παραμένει το Ελληνικό Πολιτιστικό Πρότυπο. Υπό το συγκεκριμένο πρίσμα, έχω την πεποίθηση ότι, το αποτύπωμα της κυρίας Προέδρου θα μπορούσε να ήταν πιο ισχυρό, αυτά τα τέσσερα πρώτα χρόνια της θητείας της, αν επέλεγε να βαδίσει στα χνάρια του προκατόχου της. Ελπίζω κι εύχομαι, το αποτύπωμα αυτό να ισχυροποιηθεί το διάστημα που απομένει, μέχρι την ολοκλήρωση της θητείας της».
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΟΤΣΙΦΑΣ
«Οταν η κ. Σακελλαροπούλου εξελέγη στον θώκο της Προεδρίας της Δημοκρατίας, αρκετές υπήρξαν οι αντιρρητικές φωνές, οι οποίες εξέφραζαν δισταγμό και αμφιβολία ως προς την καταλληλότητα της επιλογής.
Βασική αιτίαση ήταν, ως επί το πλείστον, το γεγονός ότι η κ. Σακελλαρόπουλου δεν είναι πολιτικό πρόσωπο, δεν έχει πολιτική εμπειρία και δεν διαθέτει το αναγκαίο εκτόπισμα ενός αρχηγού κράτους, γεγονός που την καθιστούσε ελλιποβαρή ως προς τις διεθνείς, κυρίως, σχέσεις της χώρας.
Οι αμφισβητήσεις αυτές εντάθηκαν κατά τη διάρκεια της Ελληνοτουρκικής κρίσης στο Αιγαίο, την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2020, όταν και πάλι αρθρώθηκε το επιχείρημα ότι η χώρα θα αποκτούσε ισχυρότερα ερείσματα στα διεθνή fora, εάν στην Προεδρία της Δημοκρατίας βρισκόταν ένα πρόσωπο πολιτικά πεπειραμένο, με διεθνείς γνωριμίες και διασυνδέσεις.
Τώρα, με τη συμπλήρωση 4 ετών από την εκλογή στο αξίωμα της κ. Σακελλαρόπουλου (πρώτης γυναίκας Προέδρου στην πολιτική ιστορία της χώρας), μπορούν να εξαχθούν, βάσιμα και τεκμηριωμένα, ορισμένα συμπεράσματα:
Εν πρώτοις, όσο και εάν ο ΠτΔ έχει αυστηρά οριοθετημένο από το Σύνταγμα ρόλο (επειδή ακριβώς η Δημοκρατία μας είναι Προεδρευόμενη και όχι Προεδρική), τούτο δεν σημαίνει ότι ο ΠτΔ είναι ένα διακοσμητικό όργανο, μια εθιμοτυπική καρικατούρα ή ένας θεσμός παρωχημένος, που πρέπει να εκλείψει. Γι’ αυτό και αποκλείεται a priori η ανάρρηση στο αξίωμα προσώπων με υπολειπόμενο κύρος και χωρίς ιδιαίτερο ειδικό βάρος. Κάθε άλλο, μάλιστα!
Ο ΠτΔ διαθέτει πολλές αρμοδιότητες από το Σύνταγμα, αλλά περιορισμένες εξουσίες. Ο θεσμός του δεν είναι θνησιγενής, αλλά ζωτικός. Ειδικότερα, ο ΠτΔ, πέρα από αρχηγός του κράτους και των ενόπλων δυνάμεων, είναι αρχηγός και της εκτελεστικής εξουσίας, ρυθμιστής του Πολιτεύματος, εκπρόσωπος της χώρας διεθνώς, παράγοντας της νομοθετικής εξουσίας, ως και θεματοφύλακας της συνταγματικής νομιμότητας και της προστασίας των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων κ.ο.κ. Οφείλει δε, ο εκάστοτε ΠτΔ να αποτελεί εναργές πρότυπο και ζωντανή ενσάρκωση των ιδιοτήτων και αξιών, που απορρέουν από τις αρμοδιότητες αυτές.
Εν προκειμένω, κατά τη μέχρι τώρα θητεία της η κ. Σακελλαρόπουλου αναβάθμισε τον θεσμό, καθόσον η ίδια ενσαρκώνει τις ιδιότητές του αυτές. Προσηλωμένη στην ουσία των συμβολισμών, λειτουργεί με σεβασμό, ενσυναίσθηση και ειλικρινή ευαισθησία. Ολα αυτά τα χρόνια, χρόνια ακραίων προκλήσεων, υπήρξε απαρέγκλιτα συνθετική στις ενέργειές της και αταλάντευτα συμπεριληπτική στη ρητορεία της. Ενθαρρύνει τη σύνθεση, τις ευρύτερες συναινέσεις και την κοινωνική συμφωνία. Διατηρεί τις πολιτικές ισορροπίες, δεν πολώνει, δεν μεροληπτεί και δεν εκφεύγει των ορίων του θεσμικού της ρόλου. Το ύφος εξουσίας έχει εξανθρωπιστεί, επιμελεία της, κάθε δε, παρέμβασή της είναι ήπια και κινείται εντός των θεσμικών ορίων, με γνώμονα τη σύνθεση, την άμβλυνση κάθε οξύτητας και την ομαλοποίηση του πολιτικού και κοινωνικού βίου. Η ίδια δε, είναι ειλικρινής και άμεση, δίχως να εγκλωβίζεται σε αγκυλώσεις.
Πόσες φορές δεν έχουμε υπάρξει μάρτυρες πλείστων όσων αμετροεπειών κατά το παρελθόν, εγγύς και απώτατο; Στην κ. Σακελλαροπούλου, τολμώ να πω, δεν καταλογίζεται καμία τέτοια παρέγκλιση. Το ότι δε, ένα πρόσωπο δεν προέρχεται από τον στενό κομματικό σωλήνα ή δεν διαθέτει κομματική προϋπηρεσία, δεν σημαίνει ότι δεν είναι και πολιτικό ον!
Ας μην λησμονούμε, άλλωστε, ότι η κ. Σακελλαροπούλου τυγχάνει καταξιωμένη ανώτατη δικαστικός λειτουργός.
Καταλήγοντας, και δίχως τούτο να συνιστά διθύραμβο, η κ. Σακελλαροπούλου υπηρετεί το πολίτευμα βαθιά και όχι επιδερμικά ή προσωποπαγώς, σφυρηλατεί δε, τη δημοκρατία με σύνεση και μέτρο. Σε μία θορυβώδη και κλονισμένη εποχή, η δημιουργική ησυχία και η μετριοπάθεια είναι τελικά ιδανικές αξίες που πρέπει να κομίζει ο ανώτατος αρχών. Η ίδια, και αυτό της πιστώνεται, ανανέωσε τον θεσμό δίχως μεγαλοστομίες και ακρότητες, αποτελώντας επιτυχές προηγούμενο και πρόκληση για τον επόμενο Πρόεδρο».