Η μόχλευση της ΕΚΤ και οι στρεβλώσεις στην Ευρωζώνη.

Του Ηλία Καραβόλια,
Μπορεί όλοι να περιμένουν την δραχμή και την διάλυση του ευρώ, μπορεί οι αναλυτές των ξένων πιστωτικών κολοσσών να παίζουν τα παιχνίδια τους με ανακοινώσεις, εκθέσεις, αναλύσεις, όμως καλό είναι ενίοτε να ζυγίσουμε κάποια πράγματα σωστά, και κυρίως τα νούμερα. Και μιλάμε για τα πλέον κρίσιμα νούμερα που πρέπει να προσέχουμε: αυτά που αφορούν το ευρωπαικό τραπεζικό σύστημα, την κυκλοφορία του χρήματος και τις μεταβολές στις ροές κεφαλαίων εντός του τραπεζικού κλάδου και της πιστωτικής οικονομίας.
Δεν θα αναλύσουμε εκτενώς το νέο μεγάλο ‘φόβητρο’ την μόχλευση και τις επισφάλειες των ιδιωτικών τραπεζών, που πιθανολογούμε ότι μετά από μια εξομάλυνση της κρίσης κρατικών χρεών, θα αρχίσει να κυριαρχεί στην επικαιρότητα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι 70 μεγαλύτερες ευρωπαϊκές τράπεζες αύξησαν τη έκθεση τους σε επικίνδυνα assets, κατά 68% από το 2005 μέχρι το 2008, ενώ μέσα στο 2009 αυτή μειώθηκε κατά 24%( βλ. Enria, Andrea (2012): European Banking Authority).Τα δε LTROs( τριετή προγράμματα δανειοδότησης) της ΕΚΤ, βοήθησαν τις ευρωπαϊκές τράπεζες να προχωρήσουν το 2010 και το 2011 σε περαιτέρω από-μόχλευση , ήπια και με λιγότερες συνέπειες για τις οικονομίες των κρατών. Αλλά και τα δικά τους εταιρικά ομόλογα συν το ιδιωτικό χρέος και τις λήξεις ομολόγων ισχυρών ομίλων , συνθέτουν ένα σκηνικό αναγκαστικής ‘ατέρμονης οφειλής.’
Εμείς όμως εστιάζουμε σε ένα άλλο φαινόμενο : το ότι εδώ και δύο χρόνια, από τότε που η ΕΚΤ άρχισε να αγοράζει ελληνικά ομόλογα( και μετά πορτογαλικά, ιταλικά, ισπανικά) ,λαμβάνει χώρα μια έντονη στρέβλωση στις ροές των κεφαλαίων, εντός του ευαίσθητου και νευραλγικού χώρου( τράπεζες) που δυστυχώς καθορίζει την πορεία της οικονομίας στην Ευρωζώνη.
Μαζί με τα αποθεματικά της, η ΕΚΤ διαθέτει 86 δις ευρώ κεφάλαια – σύμφωνα με τα τελευταία εβδομαδιαία reports που εκδίδει- ενώ η αξία των αποθεμάτων χρυσού αποτιμάται στα 440 δις . Το σημαντικό όμως βρίσκεται αλλού: αυτά τα κεφάλαια τα έχει ‘χρησιμοποιήσει’ 23 με 24 φορές (!),στην διατραπεζική αγορά και στις δευτερογενείς αγορές ομολόγων και νομισμάτων (http://www. ecb.int/stats/money/aggregates/bsheets/html/outstanding_amounts_2012-04.en.html ) Σε αυτό το νούμερο καταλήγουν πρόσφατες μελέτες και αναλύσεις, τόσο από γερμανικά όσο και από βρετανικά Ινστιτούτα, και πλέον αποτελεί κοινό μυστικό μεταξύ πολλών αναλυτών και διαχειριστών κεφαλαίων ,διεθνώς. Ο ισολογισμός της ΕΚΤ ισοσκελίζεται στο ύψος των 3,8 τρις ( ΣΗΜ: της FED ανέρχεται στα 3,8 τρις )με την ‘έκθεση’ της σε χρεόγραφα, τίτλους και άλλα αξιόγραφα να φθάνει- λόγω μόχλευσης- τα 2,1 τρις ευρώ. Πριν δούμε τι σημαίνουν για τις οικονομίες και τις κοινωνίες της Ευρωζώνης αυτά τα νούμερα , ας διεισδύσουμε για λίγο στα μεγέθη του ισολογισμού εκείνου( ΕΚΤ), όπου φυλάγονται τα ‘σκάρτα’ χαρτιά των κρατών, και όχι μόνο ….
Εκτός από τις πράξεις μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης, ο ισολογισμός δείχνει ότι οι τίτλοι που ‘φυλάσσονται’ για τους αναγκαίους σκοπούς νομισματικής πολιτικής είναι 280 δις ,ενώ οι ‘Λοιποί Τίτλοι’ ανέρχονται σε 324 δις την. Τι κρύβουν αυτά τα νούμερα; Μα φυσικά τα ομόλογα αλλά και τις λοιπές εγγυήσεις-κρατών και τραπεζών- που διαθέτει η ΕΚΤ ως ενέχυρο για ρευστότητα – την οποία συχνά-πυκνά παρέχει στο ευρωσύστημα
Με την εντεινόμενη αύξηση του κόστους δανεισμού σε Ισπανία, αλλά και στην Ιταλία ξανά, η υπερβάλλουσα μόχλευση της ΕΚΤ δεν φαντάζει ως ‘δίχτυ ασφαλείας’ , στο ευρωπαικό τραπεζικό σύστημα, αλλά ως μικρό μαξιλάρι στο ‘έδαφος’, σε μια διαφαινόμενη πλέον πιθανότητα επώδυνης πτώσης από μεγάλο ‘υψόμετρο’ .
Ένα είναι σίγουρο; αν η Ελλάδα χρεοκοπήσει, τότε η ΕΚΤ θα αναγκαστεί να συντηρήσει μια ζημία που πολλοί την τοποθετούν σε 38 δις από ομόλογα και 73 δις από ρευστότητα. Πιο απλά; η κεφαλαιακή επάρκεια της ΕΚΤ δεν είναι ισχυρή και η συστημική αντίδραση λόγω ανεπάρκειας της ,θα κλονίσει συνθέμελα την υποτιθέμενη αξιοπιστία της ως βασικό θεσμό νομισματικής σταθερότητας.
Έτσι εξηγείται το γιατί συζητούν πλέον ανοιχτά την μετατροπή του πολύ-αναμενόμενου μόνιμου μηχανισμού ( ΕMS) σε ‘τοξική τράπεζα’ και φυσικά ,εξηγείται επίσης το γιατί δεν μπορούσε η ΕΚΤ να συμμετείχε στο ελληνικό PSI. Διότι αν το έκανε, θα μειώνονταν τα διαθέσιμα κεφάλαια της κατά 19-20 δις ευρώ, που σημαίνει ότι θα τις δημιουργούσε ένα τεράστιο πρόβλημα στις ‘ανοιχτές’ μοχλευμένες θέσεις της ( από 350- 400 δις, σύμφωνα με τους ισχύοντες δείκτες μόχλευσης.
Έτσι, για την Ελλάδα, χωρίς συγκεκριμένη έμμεση έστω απαλλαγή μέρους των υποχρεώσεων της χώρας (πχ. χρέος προς ΕΚΤ και χώρες της Ευρωζώνης) , και χωρίς μια αναγκαία περίοδο χάρητος για την αποπληρωμή των τόκων και την χρησιμοποίηση αναπτυξιακών δανειακών κεφαλαίων για επενδυτικούς σκοπούς, τότε ‘ευχολόγια’ για εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης, μείωση πρωτογενών ελλειμμάτων , ευελιξία σε αγορά εργασίας και πάταξη φοροδιαφυγής και διαφθοράς , θα μείνουν μόνο ως… ευχολόγια, αφού αυτά δεν γίνονται χωρίς ρευστότητα!
Ο ρόλος λοιπόν της ΕΚΤ αυτή την περίοδο εξάπλωσης της κρίσης σε Ισπανία και Ιταλία, δεν είναι να απλώσει περισσότερο το τρύπιο δίχτυ ασφαλείας της, αλλά ,όπως περιγράφει και ο καθ. Μελάς (http://www.kostasmelas.gr ) χρειάζεται επειγόντως ένα πανευρωπαϊκό δίχτυ ασφαλείας των τραπεζικών καταθέσεων, διότι πολύ απλά ,αν συνεχιστούν οι εκροές καταθέσεων από τον ευρωπαικό νότο σε ΗΠΑ, Ελβετία και άλλους προορισμούς, λόγω πιθανολογούμενης εξόδου ενός κράτους-μέλους από τη ζώνη του €, τότε ο κίνδυνος από το όποιο νέο νόμισμα στην χώρα αυτή- προσωρινό και συνδεόμενο με το ευρώ ή/και αμιγώς εθνικό- θα είναι μεγάλος: υποτίμηση, ύφεση, ανεργία και καθοδικό σπιράλ απαξίωσης των οικονομιών.
Οπότε και ο ρόλος του πυροσβέστη( ΕΚΤ) δεν θα ανταποκρίνεται στο να σβήνει την φωτιά( αγορές ομολόγων) διότι πλέον η φωτιά θα έχει αφήσει στάχτες παντού…