Του Ευγένιου Κρουτίκοφ*
Είναι αλήθεια ότι η κατάσταση αυτή δημιουργήθηκε κατόπιν μιας σειράς αβημάτων του Αρμένιου πρωθυπουργού Πασινιάν, εχθρικών προς την Ρωσία και της υιοθέτησης του «νόμου για την άμυνα της Αρμενίας» στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Πίσω από όλα αυτά, βρίσκονται άμεσα οι πληροφορίες της Ουάσιγκτον για τα εχθρικά μελλοντικά σχέδια του Αζερμπαϊτζάν για τα γειτνιάζοντα προς αυτό εδάφη.
Η άρνηση του Αζερμπαϊτζάν
Όλα ξεκίνησαν με το Μπακού να αρνήθηκε μια συνάντηση μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν στην Ουάσιγκτον.
«Η μονομερής προσέγγιση των Ηνωμένων Πολιτειών μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια του διαμεσολαβητικού τους ρόλου, με τις ενέργειες και τις δηλώσεις τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες βλάπτουν τις προσπάθειες για την ασφάλεια των μεταφορών», ανέφερε το υπουργείο Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν.
Μάλιστα, ο πρόεδρος της χώρας, Ιλχάμ Αλίεφ, αρνήθηκε να παραστεί σε συνάντηση με τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ισπανία, αμέσως μετά την επέμβαση του στρατού της χώρας του στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και την εγκατάλειψη της περιοχής από τους φοβισμένους Αρμένιους.
Κάποιο είδος «ασφάλειας μεταφορών» που αναφέρεται από το Υπουργείο Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν δεν αποτελεί υπαινιγμό για τον υποθετικό διάδρομο Zangezur , αλλά απλώς μια πρόφαση.
Το Μπακού ισχυρίζεται ότι η απότομη επιδείνωση των σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες ξεκίνησε από την Ουάσιγκτον. Αυτή είναι κάτι σαν «κυρώσεις». Μια μορφή εξαναγκασμού προς το Αζερμπαϊτζάν να συμπεριφέρεται με τρόπο που επί του παρόντος δεν θεωρείται «δημοκρατικός» στην Ουάσιγκτον.
Ο Βοηθός Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για Ευρωπαϊκές και Ευρασιατικές Υποθέσεις Τζέιμς Ο’ Μπράιεν δήλωσε ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να εξομαλύνουν τις σχέσεις με το Αζερμπαϊτζάν μόνο εάν υπάρξει πρόοδος στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις μεταξύ Μπακού και Ερεβάν».
Σχεδόν ταυτόχρονα με αυτό, ο Αρμένιος πρωθυπουργός Νικόλ Πασινιάν, άρχισε να λέει ότι η υπογραφή μιας συνθήκης ειρήνης με το Αζερμπαϊτζάν είναι δυνατή μόνο εάν τηρηθεί ένας αριθμός «συμφωνημένων αρχών».
Το υπουργείο Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν απάντησε ότι «οι σχέσεις μεταξύ των χωρών δεν μπορούν να είναι μονόπλευρες».
Ως αποτέλεσμα, το Μπακού να βλέπει από την Ουάσινγκτον μια προσέγγιση προς την Αρμενία και ανακοίνωσε ότι «σε τέτοιες συνθήκες, θεωρούμε ακατάλληλη την πιθανότητα επισκέψεων υψηλού επιπέδου των ΗΠΑ στο Αζερμπαϊτζάν».
Πρέπει να ομολογήσουμε ότι ο Ο’ Μπράιεν ήταν ο πρώτος που είπε ότι στην παρούσα συγκυρία είναι αδύνατες οι επισκέψεις υψηλόβαθμων Αμερικανών αξιωματούχων στο Μπακού.
Ο Βοηθός Υπουργός Εξωτερικών εμφανίστηκε απροσδόκητα στη Γερουσία ως πρωτοφανής απολογητής για την Αρμενία.
Ο ο Ο’ Μπράιεν είπε: «Έχουμε επισημάνει επανειλημμένα (…) ότι η χρήση βίας στο εσωτερικό της Αρμενίας είναι εντελώς απαράδεκτη… οι αρχές στο Μπακού μας έχουν διαβεβαιώσει ότι δεν έχουν τέτοιες προθέσεις. Και παρακολουθούμε πολύ στενά τις κινήσεις στρατευμάτων και τυχόν σημάδια ότι πιθανόν να έχουν άλλα σχέδια».
Επιπλέον προηγήθηκαν περίεργα δημοσιεύματα στον αμερικανικό Τύπο ότι το Μπακού θα μπορούσε να επιτεθεί στην Αρμενία σχεδόν τις επόμενες μέρες.
Ως αποτέλεσμα, η Γερουσία των ΗΠΑ ψήφισε τον «Αρμενικό νόμο περί άμυνας του 2023».
Η ουσία του είναι ότι οποιαδήποτε «στρατιωτική ή άλλη βοήθεια» προς το Αζερμπαϊτζάν είναι πλέον αδύνατη. Έχει παγώσει έως ότου το Μπακού εκπληρώσει τις απαιτήσεις της Ουάσιγκτον.
Και το αντίστροφο – ανοίγει ο δρόμος για την Αρμενία να λάβει στρατιωτικά κεφάλαια από το εξωτερικό.
Αυτό που συμβαίνει είναι ακόμη πιο εντυπωσιακό γιατί μόλις πριν από έξι μήνες, τον Μάρτιο του 2023, ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Μπλίνκεν δήλωσε ότι το Αζερμπαϊτζάν χρειάζεται προστασία, αναφερόμενος στην ανάγκη να του προμηθεύσει όπλα από το εξωτερικό.
Οι αποστάσεις Πασινιάν προς τη Μόσχα
Το θέμα εδώ δεν είναι ότι η Γερουσία των ΗΠΑ πιστεύει ότι οποιαδήποτε στρατιωτική βοήθεια από το εξωτερικό σε τρίτη χώρα είναι δυνατή μόνο με την άδειά της.
Μια τέτοια απροσδόκητη στροφή των Ηνωμένων Πολιτειών προς την Αρμενία συνδέεται με την εκδηλωτική συμπεριφορά του Πασινιάν προς τη Μόσχα και τις μετασοβιετικές οργανώσεις.
Μόλις ο Πρωθυπουργός της Αρμενίας άρχισε να σαμποτάρει διάφορα είδη συναντήσεων εντός του CSTO και των οικονομικών οργανώσεων, οι Αρμένιοι έγιναν για τους Αμερικανούς νομοθέτες ένα «δημοκρατικού έθνους» που πρέπει να υποστηριχθεί με κάθε δυνατό τρόπο.
Το Αζερμπαϊτζάν στηρίζεται από την Τουρκία και το Ισραήλ
Η ευφορία από τη στρατιωτική επιτυχία δεν έχει περατωθεί ακόμη από το Μπακού.
Απορρίπτουν αλαζονικά, επιδεικτικά, κάθε προσπάθεια πίεσης από το εξωτερικό.
Κέρδισαν, είναι στο απόγειο της ισχύος στην περιοχή, ποιοι είναι αυτοί οι Ευρωπαίοι ή οι Αμερικάνοι για να βάλουν όρους...
Το Μπακού είναι εξοργισμένο από το ίδιο το γεγονός της επιβολής έμμεσων κυρώσεων κατά του Αζερμπαϊτζάν με τη μορφή άρνησης στρατιωτικής βοήθειας.
Στην πραγματικότητα, αυτό δεν θα επηρεάσει τη μαχητική ικανότητα του Αζερμπαϊτζάν, καθώς η κύρια ροή σύγχρονων όπλων προέρχεται από την Τουρκία και το Ισραήλ, τα οποία, με τη σειρά τους, δεν έδωσαν δεκάρα για τους νόμους που ενέκρινε η αμερικανική Γερουσία. Είναι θέμα αρχής.
Στη Δύση, κανείς δεν πιστεύει στις διαβεβαιώσεις ότι δεν θα υπάρξει ποτέ εισβολή του Αζερμπαϊτζάν στο έδαφος της Αρμενίας.
Μέχρι στιγμής μιλάμε μόνο για την υποτιθέμενη ώθηση μέσω του διαδρόμου Zangezur με τη συμμετοχή του στρατού και της αστυνομίας του Αζερμπαϊτζάν για την προστασία του.
Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας εμπιστεύεται περισσότερο την Ευρώπη
Ο Πασινιάν, με τη σειρά του, προτείνει την επέκταση της αποστολής της ΕΕ σε 500 άτομα και ανακοινώνει τη δημιουργία μιας συγκεκριμένης μονάδας ειδικών δυνάμεων ειδικά για το Zangezur. Είναι αξιοσημείωτο ότι όλοι οι συμμετέχοντες σε αυτό το παιχνίδι στα παρασκήνια φαίνεται να αναγνωρίζουν εκ των προτέρων την ίδια την εμφάνιση του διαδρόμου του Zangezur ως αναπόφευκτη. Υπάρχει ήδη στο πολιτικό πεδίο, και η συζήτηση είναι μόνο για λεπτομέρειες.
Ο διαχωρισμός της Αρμενίας από τη Ρωσία
Στην απροσδόκητη σύγκρουση μεταξύ Ουάσιγκτον και Μπακού, παραδόξως, ενδιαφέρονται και οι δύο πλευρές.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν χαράξει μια πορεία για τον «εκδημοκρατισμό» της Αρμενίας και τον χωρισμό της από τη Ρωσία.
Και αυτό απαιτεί μια επίδειξη καλοσύνης τόσο προς τον Νικόλ Πασινιάν προσωπικά όσο και προς τους Αρμένιους γενικότερα. Εξ ου και ο νόμος που ψηφίστηκε από τη Γερουσία και οι διάφορες επισκέψεις Αμερικανών αξιωματούχων και διπλωματών στο Ερεβάν.
Επιπλέον, η Ουάσιγκτον άρχισε να αντιπαραβάλλει τη «δημοκρατική» κυβέρνηση στην Αρμενία με το «ολοκληρωτικό καθεστώς» στο Μπακού. Και αυτό είναι ήδη μια σοβαρή κατηγορία, αφού φέρνει την περιφερειακή, εδαφική και διεθνική σύγκρουση στο επίπεδο της αμερικανικής ιδεολογίας.
Η αντίδραση του Αζερμπαϊτζάν είναι προβλέψιμη και κατανοητή. Επιπλέον, όλο και περισσότερα στοιχεία υποδηλώνουν ότι το Μπακού σκοπεύει πραγματικά να αναπτύξει την επιτυχία στο έδαφος με όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή του, με κυριότερο το στρατιωτικό.
Ας υπενθυμίσουμε ότι η σύγχρονη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν θεωρείται, σύμφωνα με το δικό της Σύνταγμα, ως ο νόμιμος διάδοχος όχι της AzSSR, αλλά της μουσαβατιστικής Λαϊκής Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν του 1918-1920.
Και πραγματικά υπάρχουν άλλα όρια. Και το θέμα του “Azerbaijani Zangezur” έχει γίνει εδώ και καιρό κοινό θέμα στα μέσα ενημέρωσης του Αζερμπαϊτζάν.
Η επέκταση μέσω της άρνησης των εδαφικών αλλαγών της σοβιετικής εποχής είναι ο τρέχων φορέας εξωτερικής πολιτικής του σύγχρονου Μπακού. Ίσως αυτό ακριβώς εννοούν στην Ουάσιγκτον όταν προειδοποιούν το Μπακού να μην χρησιμοποιήσει βία.
Οι σχέσεις Αρμενίας – Ρωσίας
Όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ Μόσχας και Ερεβάν, η αρμενική ηγεσία δεν έχει κάνει ακόμη ριζοσπαστικά αντιρωσικά βήματα.
Η Μόσχα έκανε ένα διάλειμμα, θέτοντας σε «διάλειμμα» τα περισσότερα από εκείνα τα κοινά προγράμματα που απαιτούν υψηλό βαθμό πολιτικής προσαρμογής. Αλλά στην πράξη, διατηρούνται σχεδόν όλες οι προτιμήσεις που έλαβε η Αρμενία από τη συμμετοχή, για παράδειγμα, στον ευρασιατικό χώρο. Εκπληρώνονται επίσης συμβάσεις προμήθειας στρατιωτικών προϊόντων.
Ίσως η περιβόητη «κόκκινη γραμμή» θα μπορούσε να είναι η θεωρητική μεταφορά όπλων από τα αρμενικά οπλοστάσια στην Ουκρανία.
Για παράδειγμα, μιλάμε για 600 πυραύλους Tochka-U. Οι ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις εξαντλήθηκαν εδώ και πολύ καιρό, αλλά οι εκτοξευτές παρέμειναν.
Αν έστω και ένα φυσίγγιο από τα αρμενικά οπλοστάσια καταλήξει στην Ουκρανία, απλά δεν θα υπάρχει τίποτα να συζητήσουμε με τους Αρμένιους συντρόφους.
Εάν ο Πασινιάν οδηγεί σοβαρά στον διαχωρισμό της Αρμενίας από τη Ρωσία, τότε αυτός είναι ο συντομότερος δρόμος.
Υπό αυτές τις συνθήκες, το Αζερμπαϊτζάν μπορεί κάλλιστα να αντέξει να έρθει σε ανοιχτή σύγκρουση με την Ουάσιγκτον, ακόμη και σε σημείο να απαγορεύσει τη διπλωματική επικοινωνία σε υψηλό επίπεδο.
Το Αζερμπαϊτζάν μπορεί να μην εισβάλει στο Ζανγκεζούρ και στο Γκεχαρτούνικ τις επόμενες ημέρες ή μήνες, αλλά μακροπρόθεσμα, το Μπακού θα συνεχίσει να σφίγγει τον ασφυκτικό του φραγμό, μετατρέποντας την Αρμενία σε ένα απομονωμένο νησί.
Στο Ερεβάν, τις τελευταίες ημέρες, με υποκίνηση κρατικής προπαγάνδας, άρχισαν να διανέμονται βίντεο ότι η Αρμενία πρέπει να μετατραπεί σε «διαμετακομιστικό σταυροδρόμι».
Δεν είναι καν ότι αυτή η περίεργη ιδέα αγνοεί τη γεωγραφία της περιοχής. Αγνοεί την πολιτική πραγματικότητα και τις στρατηγικές επιδιώξεις των γειτόνων της.
Κανένας από τους γείτονες της Αρμενίας δεν χρειάζεται κανένα «διαμετακομιστικό σταυροδρόμι». Δεν χρειάζονται καθόλου την Αρμενία.
Και, δυστυχώς, κανείς στο Ερεβάν δεν θέλει να το καταλάβει αυτό. Η σύγκρουση μεταξύ ΗΠΑ και Αζερμπαϊτζάν μιλά και για αυτό.
*Evgeny Krutikov- Ρώσος πολιτικός αναλυτής- άρθρο δημοσιευμένο στα ρωσικά media
—