Aνατροπές στο κοινωνικό κράτος, με μετατροπή των αναπηρικών συντάξεων σε επιδόματα, συρρίκνωση και σταδιακή κατάργηση υπαρχόντων επιδομάτων, όπως ασθένειας και μητρότητας, αλλά και παροχών, όπως τα έξοδα κηδείας ή κατασκηνώσεως, σχεδιάζει να υλοποιήσει από το 2025 η κυβέρνησις, εν ονόματι του εξορθολογισμού του συστήματος κοινωνικής συνοχής.
Από τον Γιάννη Στεργίου
Ήδη στο Υπουργείο Εργασίας συγκροτήθηκαν ομάδες εργασίας που θα εξετάσουν αλλαγές στις παροχές του ΕΦΚΑ, όπως τα επιδόματα αναπηρίας, ασθένειας, μητρότητας και τα έξοδα κηδείας. Η μία ομάδα καλείται έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2024 να καταγράψει τις προϋποθέσεις για τις συντάξεις αναπηρίας και αναπηρικές παροχές και να προτείνει αλλαγές ώστε να υπάρξουν νέοι ενιαίοι κανόνες απονομής για όλες τις συντάξεις αναπηρίας. Η έτερη ομάδα θα πρέπει να υποβάλλει προτάσεις έως και τον προσεχή Ιούνιο για ενιαία ποσά σε μια σειρά επιδόματα όπως ασθένειας, μητρότητας, εργατικού ατυχήματος, έξοδα κηδείας.
Οι εισηγήσεις των ομάδων εργασίας θα αξιοποιηθούν για τον Ενιαίο Κανονισμό Παροχών και Ασφάλισης του ΕΦΚΑ που ευρίσκεται σε εκκρεμότητα από το 2017 και αναμένεται να συσταθεί έως τα τέλη του 2024. Με όχημα τον Ενιαίο Κανονισμό, θα μπει… ψαλίδι σε μια σειρά από παροχές σε χρήμα που καταβάλλει σήμερα ο φορέας. Στο στόχαστρο ευρίσκονται επιδόματα και παροχές σε χρήμα που καταβάλλει ο ΕΦΚΑ για ασθένεια, μητρότητα, εργατικά ατυχήματα, αναπηρία, ακόμα και κατασκηνωτικά προγράμματα.
Αν και στο πρόγραμμα διακυβερνήσεως της Νέας Δημοκρατίας για την περίοδο 2023-2027, περιλαμβάνεται η αναβάθμισις ελέγχου των κοινωνικών επιδομάτων με δημιουργία ηλεκτρονικής βάσεως για ολα τα επιδόματα ανά δικαιούχο ,αυτοματοποιημένο έλεγχο κριτηρίων ,συγκέντρωση επιδομάτων σε μία βάση με εναρμόνιση κριτηρίων στην πραγματικότητα οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η ενοποίησις των επιδομάτων θα λειτουργήσει ως πρόκριμα για περιορισμό των προνοιακών και κοινωνικών επιδομάτων.
Βάση των αλλαγών αναμένεται να αποτελέσει το σχέδιο για ενοποίηση όλων των κοινωνικών επιδομάτων της επιτροπής Πισσαρίδη, που πρότεινε εκτός της ενοποιήσεως να μείνουν μόνο το επίδομα ανεργίας, το επίδομα για τους ΑμεΑ και το στεγαστικό επίδομα. Προπομπός των μεγάλων αλλαγών που θα πραγματοποιηθούν στην κοινωνική πρόνοια είναι η εκτίμησις ότι η διαχείρισις γίνεται «με τρόπο κατακερματισμένο» και επιβάλλεται να υπάρξουν ριζικές κινήσεις.
Ενδεικτικό των κυβερνητικών προθέσεων είναι και το νέο σύστημα επιδοτήσεως αλά κάρτ της ανεργίας που βασίζεται στις προτάσεις της επιτροπής Πισσαρίδη προβλέπει ότι το επίδομα μακροχρόνια ανεργίας καταργείται και συγχωνεύεται στο νέο επίδομα ανεργίας. Η έκθεσις Πισσαρίδη προτείνει ενοποίηση όλων των επιδομάτων σε ένα, που θα καταβάλλεται σε αδύναμους οφειλέτες. Το ενοποιημένο επίδομα θα πρέπει να δίνεται σε άτομα με χαμηλό οικογενειακό εισόδημα, ακόμη και εάν εργάζονται, και να είναι σχεδιασμένο ώστε να ενισχύει τα κίνητρα για την εργασία.
Καθώς η επιτροπή Πισσαρίδη διαπιστώνει πως το ισχύον σύστημα ευνοεί τη μαύρη και ανασφάλιστη εργασία χωρίς να διασφαλίζει επαρκή κίνητρα για «επίσημη εργασία». Η πρότασις είναι η ακόλουθη: Πιο σταδιακή και όχι τόσο απότομη απόσυρση της επιδότησης του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος όταν ο μισθός αυξάνεται, σε συνδυασμό με ένα σύστημα αρνητικής φορολογίας για τους χαμηλόμισθους, κάτι σαν «επίδομα εργασίας», ταυτόχρονα με συγχώνευση των υπόλοιπων επιδομάτων σε αυτό το σχήμα.
Η διαχείρισις των επιδομάτων θα πρέπει να γίνεται με τρόπο ενοποιημένο, μέσω μιας ενιαίας ψηφιακής πύλης πρόσβασης, ανέφεραν οι συντάκτες της έκθεσης.
Ενιαίος κανονισμός παροχών
Τα έξοδα κηδείας μαζί με το επίδομα ασθενείας κατασκήνωσης, τοκετού, εργατικού ατυχήματος ή τα αναπηρικά επιδόματα αποτελούν παροχές που θα έπρεπε από τη γέννηση του ΕΦΚΑ, δηλαδή εδώ και περίπου έξι χρόνια, να εξισωθούν στο πλαίσιο της εκδόσεως του ενιαίου κανονισμού παροχών.
Με την έκδοση του ενιαίου κανονισμού οι παροχές θα εξισωθούν με τις παροχές του ΙΚΑ, με αποτέλεσμα χιλιάδες συνταξιούχοι να χάσουν μεγάλος μέρος των «προνομίων» που απολαμβάνουν μέχρι σήμερα. Μέχρι σήμερα το κονδύλι των εξόδων κηδείας ενεφάνιζε διαφορές από ταμείο σε ταμείο. Ενδεικτικά το πρώην ΙΚΑ χορηγεί ως έξοδα κηδείας 759 ευρώ, ο πρώην ΟΓΑ 800 ευρώ, ο πρώην ΟΑΕΕ 762 ευρώ στους άμεσα ασφαλισμένους και 1.200 στους συνταξιούχους, ο Τομέας Ασθένειας Προσωπικού ΟΤΕ 1.570 ευρώ στους άμεσα ασφαλισμένους και 785 ευρώ στα έμμεσα μέλη, το Δημόσιο 1.000 ευρώ και το πρώην ταμείο δημοτικών υπαλλήλων 1.200 ευρώ.
Το εγχείρημα γίνεται ακόμη δυσκολότερο και επώδυνο πολιτικά με δεδομένο ότι σε εκκρεμότητα βρίσκεται και ο ενιαίος κανονισμός παροχών για την αναπηρία. Όλες οι επιδοματικές παροχές που χορηγούνται σε άτομα με αναπηρία, θα επανεξεταστούν και θα περιοριστούν στις απολύτως απαραίτητες.
Παρέμβαση για το θέμα του Ενιαίου Κανονισμού Παροχών πραγματοποίησε το Ενιαίο Δίκτυο των Συνταξιούχων (ΕΝΔΙΣΥ), καλώντας την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας να δεσμευτεί ότι δεν θα πραγματοποιηθούν περικοπές. Το ΕΝΔΙΣΥ επισημαίνει ότι «σε περίοδο κρίσης τιμών, που η σύνταξη ή το επίδομα δεν επαρκούν ούτε για να βγει ο… μισός μήνας, είναι απαράδεκτο να μην αποσαφηνίζεται ότι οι εν λόγω παροχές θα μείνουν ανέγγιχτες».
Το Δίκτυο τονίζει ότι «είναι κρίσιμο και καθοριστικό να τονιστεί εκ των προτέρων ότι, ανεξάρτητα από το πόρισμα που θα εκδοθεί, οι παροχές αυτές δεν θα μειωθούν», διαφορετικά προαναγγέλλει δυναμικές αντιδράσεις από την πλευρά των συνταξιούχων.
Ποια επιδόματα «σκανάρονται»
Τα προνοιακά επιδόματα αναπηρίας που κινδυνεύουν να συρρικνωθούν είναι:
α) επίδομα κίνησης σε παραπληγικούς, τετραπληγικούς και ακρωτηριασμένους
β) διατροφικό επίδομα σε νεφροπαθείς, μεταμοσχευμένους πνευμόνων και μυελού των οστών καθώς και σε αλλοδαπούς και ομογενείς νεφροπαθείς, μεταμοσχευμένους καρδιάς, ήπατος
γ) οικονομική ενίσχυση ατόμων με βαριά νοητική υστέρηση
δ) οικονομική ενίσχυση παραπληγικών – τετραπληγικών και ακρωτηριασμένων ανασφάλιστων και ασφαλισμένων του
ε) ενίσχυση ατόμων με συγγενή αιμολυτική αναιμία (μεσογειακή – δρεπανοκυτταρική – μικροδρεπανοκυτταρική κ.λπ.) ή συγγενή αιμορραγική διάθεση (αιμορροφιλία κ.λπ.), Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας (AIDS)
στ) οικονομική ενίσχυση κωφών και βαρήκοων ατόμων
ζ) οικονομική ενίσχυση ατόμων με αναπηρία όρασης
η) οικονομική ενίσχυση ατόμων με εγκεφαλική παράλυση
θ) εισοδηματική ενίσχυση ασθενών και αποθεραπευμένων χανσενικών και μελών των οικογενειών τους
2. Η παροχή σύνταξης, ασφαλιστικής ικανότητας και εξόδων κηδείας που χορηγούσε ο ΟΓΑ στους ανασφάλιστους υπερήλικες
3. Οι παροχές και τις υπηρεσίες του Λογαριασμού Αγροτικής Εστίας.
4. Προνοιακές παροχές, εισοδηματικές ενισχύσεις και κοινωνικές υπηρεσίες για την στήριξη ειδικών και ευπαθών ομάδων:
το Επίδομα Στεγαστικής Συνδρομής σε ανασφάλιστους υπερήλικες
η εισοδηματική ενίσχυση Οικογενειών Ορεινών Μειονεκτικών Περιοχών
η Κάρτα μετακίνησης Πολυτέκνων
το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα
προγράμματα και δράσεις προνοιακής πολιτικής του Υπουργείου Εργασίας
η χορήγηση ασφαλιστικής ικανότητας στους μοναχούς και μοναχές που είναι εγγεγραμμένοι στα μοναχολόγια Ιερών Μονών ή Μητροπόλεων της Ελλάδας, εγκαταβιούν στις Ιερές Μονές ή τα εξαρτήματα αυτών και δεν συνταξιοδοτούνται από Φορέα ημεδαπής, πλην ΟΠΕΚΑ, ή αλλοδαπής.