Τη ρώτησα τι ήταν αυτό που κάνει μια πλούσια κυρία να ασχολείται τόσο πολύ με τα προβλήματα του λαϊκού κόσμου. Μου απάντησε αφοπλιστικά ότι έτσι την έμαθε η μάνα της στην Ερμιόνη
Του Μανώλη Κοττακη
Το ραντεβού μας ήταν προγραμματισμένο για τις 12 το μεσημέρι στο γραφείο της στη Motor Oil, στο Μαρούσι. Αλλά είχε πάει 12.30 και ακόμη να φανεί. Περίεργο, γιατί πάντοτε ήταν ακριβής στις συναντήσεις μας. Η στενή συνεργάτις της Μαριάνθη Κωνσταντάτου με πέρασε στο μεγάλο μαύρο τετράγωνο τραπέζι όπου συνήθιζε να υποδέχεται τους επισκέπτες της μέχρι να έρθει κι εγώ αξιοποίησα τον χρόνο παρατηρώντας τον χώρο. Πάντοτε παρατηρούσα τους χώρους που επιλέγουν για γραφεία τους προσωπικότητες, καθώς και τα αντικείμενα που επιλέγουν να τοποθετούν σε αυτές. Μου είχε κάνει φοβερή εντύπωση ότι ο χώρος ήταν διακοσμημένος από πίνακες ζωγραφικής στους οποίους ήταν φιλοτεχνημένα τα πορτρέτα των παιδιών της. Ολων των παιδιών της. Με κυρίαρχο τον Τζίγγερ.
Κάποια στιγμή φάνηκε και ζήτησε συγγνώμη για την καθυστέρησή της, καθώς είναι το τελευταίο που συνηθίζει, αλλά ήταν γι’ αυτήν εκείνη μία «ειδική μέρα». Ηταν 20 Νοεμβρίου 2018. Είχε πάει, όπως μου αποκάλυψε, να προσκυνήσει στον Εσταυρωμένο στα Σπάτα. Την ήξερα την εκκλησία. Την έχω επισκεφτεί κι εγώ πολλές φορές στο παρελθόν. Αλλά γιατί ειδική μέρα; Γιατί στα Σπάτα; Δεν ήθελα να γίνω αδιάκριτος. Είχα πάει εκείνη την ημέρα στα γραφεία της προκειμένου να συνεννοηθούμε για μία συνέντευξή της στο περιοδικό «εστιάζω», που θα αφορούσε τη ζωή της δίπλα στον Βαρδή αλλά και το έργο της στην ΕΛΠΙΔΑ.
Και έπρεπε να κάνουμε μία «προ συνέντευξη». Να προετοιμαστούμε για τις λεπτομέρειες για να μη χάσουμε χρόνο την κρίσιμη ημέρα που θα επισκεπτόμουν το Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία». Εκείνη, όμως, είδε στο βλέμμα μου την απορία και αποφάσισε να μοιραστεί μαζί μου με κάθε λεπτομέρεια το άγνωστο τάμα της. Οπως μου εξήγησε, μια τέτοια μέρα σαν κι αυτή επιτέθηκε η 17 Νοέμβρη στον σύζυγό της με ρουκέτες. Δεν είμαι απολύτως βέβαιος αν ο Βαρδής πείστηκε υπό το φως των μεταγενέστερων εξελίξεων ότι τον χτύπησε η 17 Νοέμβρη ή κάποιος άλλος, αλλά αυτό είναι ένα θέμα που αφορά τον ιστορικό του μέλλοντος και όχι εμάς. Εκείνος, πάντως, από θαύμα έζησε. Αυτό που δεν μπόρεσε να ξεπεράσει ποτέ από εκείνη την ημέρα η Μαριάννα ήταν ότι η ίδια δεν ήταν στο αυτοκίνητο μαζί του. Ενώ συνήθιζαν να κάνουν τα πάντα μαζί και να πηγαίνουν στα γραφεία μαζί, εκείνη την ημέρα δεν ήταν μαζί του.
Από εκείνη την ημέρα ορκίστηκε στον εαυτό της, όπως μου είπε, ότι για τη συνέχεια της ζωής της κάθε πρωί, είτε έχει η ίδια δουλειά στη Motor Oil είτε δεν έχει, θα συνοδεύει τον σύζυγό της στο δρομολόγιο μέχρι τα γραφεία για να είναι μαζί του, δίπλα του σε περίπτωση που δεχτεί νέα βομβιστική επίθεση, ούτως ώστε να αντιμετωπίσουν τις συνέπειές της μαζί. Πράγμα το οποίο έκανε αδιαλείπτως για το υπόλοιπο της ζωής της. Μέχρι το τέλος ήταν διαρκώς δίπλα του. Το συνόδευε μέχρι το γραφείο και έπειτα επέστρεφε στο σπίτι. Σε ανάμνηση εκείνης της δύσκολης ημέρας καθιέρωσε το τάμα στον Εσταυρωμένο των Σπάτων. Η Μαριάννα Βαρδινογιάννη ήταν ένας ιδιαιτέρως ευαίσθητος και θρήσκος ανθρώπους. Με τη διαφορά ότι δεν διαφήμιζε την πίστη της και τις αγαθοεργίες της. Εβαζε ένα μαντίλι, όπως μου είχε διηγηθεί σε άλλη συνάντησή μας, για να μην αναγνωρίζεται, και ταξίδευε αυθημερόν με τις φίλες της στην Τήνο προκειμένου να προσκυνήσει τη χάρη της Παναγίας.
Σε εκείνη την «προ συνέντευξη», η οποία έχει ως αποτέλεσμα ένα εντυπωσιακό εξώφυλλο του «εστιάζω» τον Φεβρουάριο του 2019, με φωτογραφία από τον γάμο της με τον σημαιοφόρο του Πολεμικού Ναυτικού Βαρδή Βαρδινογιάννη, αλλά και φωτογραφίες από την εποχή της εξορίας τους στη δικτατορία στην Αμοργό, η Μαριάννα μού περιέγραψε μερικές από τις πτυχές της ζωής της με τον σύζυγό της και μπόρεσα να καταλάβω στοιχεία και από τις προσωπικότητες των δύο. Γιατί ο Βαρδής κατά βάση είναι απόμακρος και τα παιδιά δύσκολα στην επικοινωνία. Εκείνη ήταν η βιτρίνα της οικογένειας προς τον πολύ κόσμο. Τη ρώτησα τι ήταν αυτό που κάνει μια πλούσια κυρία, η οποία είχε λυμένα τα προβλήματά της, να ασχολείται τόσο πολύ με τα προβλήματα του λαϊκού κόσμου. Του απλού κόσμου. Δεν το κάνουν όλες. Και όσες το κάνουν κατηγορούνται ότι θέλουν να προβάλουν τον εαυτό τους.
Μου απάντησε αφοπλιστικά ότι έτσι την έμαθε η μάνα της στην Ερμιόνη. Η οποία τα βράδια φορούσε ένα μαντίλι στο κεφάλι, για να μην αναγνωρίζεται, την έπιανε από το χέρι και πήγαιναν μαζί να βοηθήσουν μυστικά αδύναμες οικογένειες της περιοχής που το είχαν ανάγκη. Χωρίς να το μαθαίνει κανένας για να μη θίγεται η αξιοπρέπειά τους. Η Μαριάννα θυμόταν πως όταν γνώρισε τον Βαρδή και τα οικονομικά τους ήταν δύσκολα, ένας ταξιτζής από την περιοχή τον μετέφερε πάντοτε στο σπίτι της δωρεάν. Και εκείνος, όταν αργότερα έγινε μεγάλος και τρανός, στις δόξες του, ανταπέδωσε στον απλό αυτό ταξιτζή το καλό που του έκανε. Εδωσε το όνομα του απλού αυτού λαϊκού ανθρώπου έπειτα από συνεννόηση με το υπουργείο Παιδείας στο Δημοτικό Σχολείο της Ερμιόνης! Το εγκαινίασε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Για τη γνωριμία της Μαριάννας με τον σύζυγό της έχουν γραφτεί σχεδόν όλα. Πού τον γνώρισε, πώς τη γνώρισε και τα λοιπά. Αυτό που δεν έχει γραφτεί και δεν είναι γνωστό είναι η αντίδραση του Βαρδή όταν τον επισκέφτηκαν νύχτα, με τα παιδιά μωρά στις κούνιες, οι συνάδελφοί του από τις Ενοπλες Δυνάμεις στο σπίτι τους στα Πατήσια προκειμένου να τον συλλάβουν και να τον εξορίσουν κατά τη διάρκεια της δικτατορίας για τη συμμετοχή του στο Κίνημα του Ναυτικού. Τους… έφτυσε κατά πρόσωπο! Κατέβασαν το κεφάλι, χωρίς να τολμήσουν να του πουν λέξη. Και βεβαίως υπέμεινε την εξορία για όσο αυτή κράτησε. Ας ήταν τα παιδιά του μικρά.
Το αποτέλεσμα εκείνης της «προ συνέντευξης» ήταν η επίσκεψή μου στο Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία», όπου μιλήσαμε με πάρα πολλούς γονείς για τους οποίους η ευαισθησία της ήταν τέτοια, ώστε είχε δημιουργήσει και ειδικό ξενώνα για να μείνουν δίπλα στα παιδιά τους για όσο καιρό διαρκούσε η περιπέτεια της υγείας τους, δίπλα σχεδόν στο νοσοκομείο. Στο τεύχος του «εστιάζω» στις αρχές του 2019 φιλοξενούνται όλες οι συνεντεύξεις γονέων και παιδιών που σε μεγάλη ηλικία πλέον, έχοντας ξεπεράσει τα προβλήματα υγείας, θυμούνται την καταλυτική συμβολή της Μαριάννας Βαρδινογιάννη στην αντιμετώπιση του προβλήματός τους. Η ευαισθησία της ήταν σπάνια.
Πάντοτε μου έστελνε ένα «ευχαριστώ» σε δισέλιδα γράμματα μεγάλης έκτασης με τον ιδιόχειρο χαρακτήρα της και όχι τυπωμένα στον υπολογιστή. Την ενδιέφερε πολύ όταν προβάλλονταν οι δραστηριότητές της από την εφημερίδα μας, την οποία διαβάζουν φανατικά, όπως μου έλεγε, οι φίλες της και οι φίλοι της. «Μου έφτιαξες την ημέρα» μου είπε την τελευταία φορά που είχαμε δημοσιεύσει στην πρώτη μας σελίδα εκτεταμένο ρεπορτάζ από μια εκδήλωση του Ιδρύματος Μαριάννα και Βαρδής Βαρδινογιάννης για την ελληνική γλώσσα. Εκατομμύρια κόσμος στην πατρίδα μας γνωρίζει το έργο που πρόσφερε στην ΕΛΠΙΔΑ η Μαριάννα Βαρδινογιάννη, σώζοντας 4.000 παιδιά με τα 40.000.000 ευρώ που διέθεσε μέσα στις δεκαετίες.
Κάποια στιγμή στο μέλλον ίσως γίνει γνωστό πως η ίδια και ο Βαρδής έχουν σταθεί δίπλα σε έντιμους Ελληνες πολιτικούς, οι οποίοι δεν διεφθάρησαν ποτέ, προκειμένου να μην πεθάνουν στην ψάθα. Ο Λάμπης Τσιριγωτάκης στο τελευταίο του βιβλίο αποκαλύπτει πως ο Βαρδής πλήρωνε μυστικά τα νοσήλια του Ανδρέα Παπανδρέου όταν αυτός νοσηλεύτηκε στο Χέρφιλντ, χωρίς να το μάθει ποτέ για πολλά χρόνια κανένας. Τον καιρό που όλοι πίστευαν ότι ο Ανδρέας δωροδοκήθηκε από τον… Κοσκωτά.
Προφανώς και κάθε δημόσιο πρόσωπο έχει εκτός από τα προτερήματά του και τα ελαττώματά του. Η Μαριάννα γινόταν στόχος για την υπερκινητικότητά της. Ωστόσο, αυτό που χαρακτηρίζει τον καθένα και την καθεμία είναι το αποτύπωμα. Και η Μαριάννα Βαρδινογιάννη, με το κοινωνικό έργο που πρόσφερε μέσα στις δεκαετίες από το 1990 και μετά, άφησε ισχυρότατο αποτύπωμα. Θα τη θυμάται ο κόσμος για το χαμόγελο και την προσήνειά της.
Θα διατηρώ πάντοτε στη μνήμη μου την αγέρωχη, τελευταία της εικόνα, όταν κάπου μέσα στο 2021 τη συνάντησα, βράδυ Παρασκευής, στο αγαπημένο της 21 στο Κεφαλάρι, μαζί με τη γνώριμη παρέα της: Τη Φώφη Γεννηματά και τον σύζυγό της και το ζεύγος Μύρωνα και Χριστίνας Τσατσάκη.
Να δω τώρα ποιος θα κινητοποιεί τις κυρίες των Αθηνών να τρέχουν σε διοικητικά συμβούλια οργανισμών όπως η ΕΛΠΙΔΑ για να βοηθούν τον απλό κόσμο. Μαριάννα ήταν μόνο μία.