Η ΑΠΟΒΑΣΗ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ!..
Σήμερα θα σας διηγηθώ ένα γεγονός, που συνέβη πριν από 59 χρόνια και που πολύ ελάχιστοι το είχαν πληροφορηθεί τότε και βέβαια κανείς πλέον δεν το θυμάται σήμερα!….
Ήταν τον Ιούλιο του έτους 1964 [δηλαδή δέκα ολόκληρα χρόνια χρόνια πριν από την κατάκτηση της Βόρειας Κύπρου από τους Τούρκους] και εγώ υπηρτούσα τότε την θητεία μου στο Πεντάγωνο, ως έφεδρος Σημαιοφόρος του [Βασιλικού τότε, Πολεμικού σήμερα] Ναυτικού και μάλιστα στη θέση του Βοηθού-Υπασπιστή του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ. Από καθαρή σύμπτωση έκανα βάρδια στην “Αίθουσα Χαρτών” και “Αίθουσα Συσκέψεων” του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας κάποιο Σαββατοκύριακο του Ιουλίου εκείνης της χρονιάς, οπότε συνέβησαν τα σοβαρά γεγονότα, τα οποία περιγράφω για πρώτη φορά τώρα.
Ο λόγος, για τον οποίο ποτέ ΔΕΝ τα διηγήθηκα ποτέ μέχρι σήμερα είναι ο εξής:
Από πολύ παλιά είχα θεσπίσει μια ” αρχή συμπεριφοράς” στον εαυτό μου, την εξής:
“Να μην αναφέρω, διηγούμαι ή γράφω κάτι δυσμενές ποτέ, αν αυτός που τον αφορά, δεν έχει τη δυνατότητα, να με αντικρούσει με τα δικά του επιχειρήματα, εφ’ όσον έχει…!”
Αυτό το τήρησα απαρεγκλίτως μέχρι σήμερα. Αποφάσισα όμως τώρα, να λύσω τη σιωπή μου μετά από τόσες δεκαετίες για τους εξής βάσιμους λόγους :
1) Όλοι οι πρωταγωνιστές των γεγονότων εκείνων είναι πλέον νεκροί προ πολλού.
2) Ολοι οι Έλληνες γνωρίζουν για την απόβαση των Τούρκων στην Κύπρο τον Ιουλιο του 1974 και για τα τραγικά γεγονότα, που ακολούθησαν, αλλά σχεδόν κανείς ΔΕΝ γνωρίζει τα γεγονότα, που συνέβησαν εκεί το έτος 1964, δηλαδή 10 χρόνια νωρίτερα!..
3) Θεωρώ, ότι όσα συνέβησαν τότε και τα οποία θα περιγράψω κατωτέρω, αποτελούν μια μικρή μεν αλλά πολύ σημαντική ψηφίδα, που συμπληρώνει το πελώριο “Ψηφιδωτό της Ελληνικής Ιστορίας”, και είναι απαραίτητη για την ολοκληρωτική κατανόηση των τότε συμβάντων.
4) Επειδή η ζωή όλων ανθρώπων δεν είναι απεριόριστη και επειδή η μνήμη πάντα εξασθενεί με την πάροδο των χρόνων θεώρησα, ότι έχω ηθική υποχρέωση, να διηγηθώ αυτά τα σημαντικά ιστορικά γεγονότα, όσο ακόμη είμαι σε θέση να το κάνω, ώστε να γίνουν ευρέως γνωστά, ιδίως στους νεώτερους.
Η Υπηρεσία της Βάρδιας ή Επιφυλακής ή Φυλακής στο Πεντάγωνο κατά τις ώρες, που όλες οι λοιπές Υπηρεσίες δεν λειτουργούν και όλο το προσωπικό απουσιάζει, διεξαγόταν τότε στην “Αίθουσα Χαρτών” και αποτελείτο από δύο Αξιωματικούς: έναν ανώτερο επικεφαλής, που την ημέρα εκείνη ήταν ένας Αντισμήναρχος και έναν κατώτερο ως βοηθό του, που ήμουνα εγώ, ένας Σημαιοφόρος του Β. Ν. – Η εργασία στη διάρκεια της βάρδιας ήταν συνήθως εύκολη [απλώς απάντηση σε τηλεφωνήματα, συντονισμό κάποιων ενεργειών, ειδοποίηση των αρμοδίων κλπ.]. Έτσι εγώ προσδοκούσα σε ένα ήρεμο Σαββατοκύριακο, κατά το οποίο θα είχα άφθονο χρόνο, να διαβάσω τα βιβλία, που είχα μαζί μου.
Όμως η εξέλιξη το απόγευμα εκείνο ήταν τελείως διαφορετική και αναπάντεχη:
Πήραμε ξαφνικά ένα φοβερό τηλεφώνημα από τον Αρχηγό του Γενικού Επιτελεί Στρατού, που ήταν τότε ο Ιωάννης Γεννηματάς [1910-1981], το οποίο μας ενημέρωνε :
“Έχω βάσιμες πληροφορίες, ότι οι Τούρκοι ετοιμάζουν απόβαση στην Κύπρο!.. Ειδοποιήστε αμέσως την Πολιτική και την Στρατιωτική Ηγεσία. Πρέπει, να συγκαλέσουμε αμέσως Ανώτατο Πολεμικό Συμβούλιο, για να αντιμετωπίσουμε αυτή την πολύ σοβαρή κατάσταση!.. Συνεννοηθήτε με το Ναυτικό μας, αν προλαβαίνει, να ναρκοθετήσει τις ακτές της Κύπρου, για να εμποδίσει την Τουρκική απόβαση κλπ.”
Καταλαβαίνετε την φοβερή κατάσταση, όπου βρεθήκαμε ξαφνικά!…. Ούτε ψύλλος στον κόρφο μας!…. Κυριολεκτικά τα είχαμε χάσει!.. Και πώς να ειδοποιήσουμε τόσον κόσμο εμείς τα δυο άτομα!.. Παρόλο, που υπήρχαν επιγραφές επάνω σε όλα τα τηλέφωνα της Αίθουσας :
“Μην μεταδίδετε σημαντικές πληροφορίες από το τηλέφωνο, γιατί δεν είναι καθόλου ασφαλής η μετάδοση!..”
Εμείς εντούτοις χρησιμοποιήσαμε αναγκαστικά τα τηλέφωνα, αφού άλλωστε δεν είχαμε κανένα άλλο τρόπο, για να ειδοποιήουμε πολύ γρήγορα τόσον κόσμο!.. Εκτός τούτου η πληροφορία δεν ήταν άγνωστη στους Τούρκους και επομένως δεν αποτελούσε στρατιωτικό μυστικό….
Με υπεράνθρωπες προσπάθειες και με αφάνταστη αγωνία κατορθώσαμε, εμείς τα δύο άτομα, να ειδοποιήσουμε όλους τους σημαντικούς Πολιτικούς και Στρατιωτικούς ηγέτες εγκαίρως, παρόλο που τα θερινά Σαββατοκύριακα κάποιοι έφευγαν για εκδρομές εκτός Αθηνών!….
Τελικά αργά το ίδιο βράδυ συγκροτήθηκε Μεγάλο Πολεμικό Συμβούλιο στην Αίθουσα Χαρτών.
Θα αναφέρω τώρα ποια ήταν τότε η Ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων:
Πρωθυπουργός: Γεώργιος Παπανδρέου
Υπουργός Εθνικής Άμυνας: Πέτρος Γαρουφαλιάς
[Ο Π. Γαρουφαλιάς είχε νυμφευθεί την Μαριάνθη, χήρα του Ιωάννη Φιξ, ιδιοκτήτη της ομώνυμης μεγάλης Ζυθοποιίας]
Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας: Μιχάλης Παπακωνσταντίνου
Αρχηγός ΓΕΕΘΑ: Αντιστράτηγος Ιωάννης Πιπιλής
>> ΓΕΣ: Αντιστράτηγος Ιωάννης Γενηματάς
>> ΓΕΝ: Αντιναύαρχος Σπυρίδων Αυγέρης
>> ΓΕΑ: Αντιπτέραρχος Γεώργιος Αντωνάκος
Συμμετείχαν στο Συμβούλιο και μερικοί άλλοι Ανώτατοι Αξιωματικοί: Υπαρχηγοί των Επιτελείων, Αρχηγοί Κλάδων, ανώτεροι Επιτελείς κλπ.
Το Γραφείο του ΑΓΕΕΘΑ επάνδρωναν τότε οι εξής Αξιωματικοί:
– Ο Συνταγματάρχης Α. Έρσελμαν, που αργότερα συμμετείχε στο κίνημα του Βασιλιά του 1973. Ήταν ένας εξαιρετικός αξιωματικός, πρώτος στη Σχολή Ευελπίδων, που είχε αποκτήσει και Βρετανικές συνήθειες κατά τον πολέμο (π. χ. του άρεσε να τρώει μισό grape fruit στο breakfast) αλλά μάλλον ακατάλληλος για συνωμοσίες και πραξικοπήματα…. Όταν έγινε το Βασιλικό Κίνημα κατά των Συνταγματαρχών, τον συνέλαβαν οι υφιστάμενοί του….
– Ο Αντιπλοίαρχος Χρήστος Κοντογιάννης, ήταν ο γιος του Ναυάρχου Κωνσταντίνου Κοντογιάννη
– Ο Ίλαρχος Τάσος Πέτροβας (των Τεθωρακισμένων) ήταν ο Υπασπιστής του Αρχηγού.
[Είναι ο μόνος που βρίσκεται ακόμη στη ζωή και μάλιστα ακμαιότατος!.. Και θα του αποστείλω αυτό το κείμενο].
– Ο Ανθυποσμηναγός Τσασάκος και εγώ με βαθμό Σημαιοφόρου ήμαστε οι βοηθοί – υπασπιστές [από την πλευρά της Αεροπορίας και του Ναυτικού].
Πολύ αργά το βράδυ του Σαββάτου κατέφθασαν στο Πεντάγωνο όλα τα μέλη του Συμβουλίου και άρχισε η Σύσκεψη σε ένα κλίμα βεβαίως πολύ βαρύ.
Κύριος ομιλητής ήταν προφανώς ο Στρατηγός Ι. Γεννηματάς, ο οποίος είχε λάβει τις κρίσιμες πληροφορίες.
Βλέποντας όμως τη μεγάλη εξέλιξη της ιστορίας αυτής και φοβούμενος τον ενδεχόμενο θυμό του Υπουργού,που του είχε χαλάσει το Σαββατο-Κύριακό του, καθώς βρισκόταν στην Ύδρα με το κότερό του, “ανέκρουσε πρύμνα”, δηλαδή έκαμε στροφή 180 μοιρών!… Είπε, ότι αυτοί οι δύο (δείχνοντας τον Αντισμήναρχο κι εμένα) μεγαλοποίησαν και δραματοποίησαν μία απλή πληροφορία!… Δηλαδή θα μπορούσε ενδεχομένως, να μας στείλει και στο Στρατοδικείο!…..
Αμέσως όμως αντέδρασε ο Αντισμήναρχος:
“Μα εσείς, Στρατηγέ, δεν μας είπατε, να συγκαλέσουμε Ανώτατο Πολεμικό Συμβούλιο και να ειδοποιήσουμε αμέσως το Ναυτικό, για να ναρκοθετήσει τις Κυπριακές ακτές;”
Τότε όμως επενέβη ο Υπουργός Π. Γαρουφαλιάς και προς τιμήν του είπε τα εξής:
“Είναι πολύ πιθανό, να μη γίνει η απόβαση. Αλλά εμείς πρέπει, να είμαστε συγκεντωμένοι όλοι μαζί, για να πάρουμε τις καλύτερες δυνατές αποφάσεις σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές!…. Αν θα χάσουμε ένα Σαββατοκύριακο δεν πειράζει καθόλου, αφού πρόκειται για ένα τόσο σοβαρό Εθνικό ζήτημα!…
Μετά από αυτό ο αείμνηστος Γεννηματάς αναθάρρησε και άλλαξε ξανά γνώμη ενώπιον μάλιστα πλειάδος Ανωτάτων Αξιωματικών [δεν ντράπηκε καθόλου…] και είπε: “Βεβαίως έχει απόλυτο δίκιο ο κ. Υπουργός!.. Πρέπει, να είμαστε όλοι μαζί συγκεντρωμένοι, για να αντιμετωπίσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αυτή την τόσο δύσκολη κατάσταση!…”
Η απόβαση τελικά δεν έγινε μεν τον Ιούλιο του 1964 αλλά επιχειρήθηκε (με πάρα πολλές απώλειες εκατέρωθεν) λίγες μέρες αργότερα, την 9η Αυγούστου 1964. Ήδη από την 8η Αυγούστου η Τουρκική Αεροπορία είχε αρχίσει, να βομβαρδίζει τις Κυπριακές θέσεις!.. Και αυτά μεν σχεδόν κανείς ΔΕΝ τα γνωρίζει!… Στο Ίντερνετ όμως υπάρχουν σχετικές λεπτομερείς καταχωρίσεις για όποιον ενδιαφέρεται!..
Βασικές Σημειώσεις
1) Ένας παλιός συνεργάτης μου και καλός φίλος, που είχε πολεμήσει το 1964 στην Κύπρο, μού προμήθευσε μια μεγάλη σειρά φωτοτυπιών των πρώτων σελίδων των Αθηναϊκών εφημερίδων του Ιουλίου – Αυγούστου 1964, οι οποίες βεβαίως είναι σήμερα εξαιρετικά δυσεύρετες!.. Σε αυτές αναφέρονται όλα τα τραγικά γεγονότα και οι συρράξεις εκείνης της εποχής….
2) Θα δώσω μερικά στοιχεία για το Πεντάγωνο της εποχής του 1964. Το ΓΕΝ δεν είχε ακόμη μεταφερθεί ακόμη εκεί. Στεγαζόταν από παλιά στην Πλατεία Κλαυθμώνος.
Το Πεντάγωνο τότε είχε μεν πολλά Φυλάκια επάνω στον τοίχο της περίφραξης αλλά αυτά δεν είχαν μέσα Φρουρούς-Παρατηρητές τα χρόνια εκείνα!..
Στον τεράστιο περίβολο υπήρχε χώρος τότε για στάθμευση όλων των λιγοστών Ι. Χ. των Αξιωματκιών (και του δικού μου). Αργότερα βέβαια η κατάσταση άλλαξε τελείως….
Οι σημαντικές Συσκέψεις διεξήγονταν στη διάσημη “Αίθουσα Χαρτών”. Αργότερα δημιουργήθηκε η “Αίθουσα Συμβουλίου Αρχηγών Γενικών Επιτελείων” σύμφωνα με τις εξελίξεις της Τεχνολογίας και με προδιαγραφές μεγάλης ασφάλειας, με θωράκιση, ηχομόνωση κλπ., που καθιστούσαν αδύνατες τις υποκλοπές, τις διαρροές κλπ.
Την 17 – 9 – 2020 έγιναν τα εγκαίνια της ανακαινισμένης Αίθουσας Συμβουλίου Αρχηγών Γενικών Επιτελείων.
3) Είχα την πληροφορία, ότι εκείνη την εποχή στην Κύπρο κάποιοι κακοί υπέρ-φανατικοί ένοπλοι Έλληνες έμπαιναν σε μερικά χωριά Τουρκοκυπρίων και τρομοκρατούσαν τους κατοίκους, οι οποίοι κατόπιν πήγαιναν απέναντι στην Τουρκία και εξιστορούσαν τα θλιβερά γεγονότα!… Αυτή η κατάσταση, όπως ήταν επόμενο, προξενούσε έντονες αντιδράσεις στην Τουρκική Κυβέρνηση..
Γνωρίζω βεβαίως, ότι αυτό θα στενοχωρήσει πολύ κάποιους φίλους…. Αλλά η αλήθεια, όσο πικρή και αν είναι, πρέπει να λέγεται!… Γιατί αλλιώς πληρώνεται αργότερα πολύ ακριβότερα!…
Και όπως πολύ σοφά έλεγε και ο Αριστοτέλης: “Φίλος μεν Πλάτων, φιλτάτη δ’ αλήθεια!…
4) Με την οικογένεια των Ναυάρχων Κωνσταντίνου και Χρήστου Κοντογιάννη είχα κατά σύμπτωση πολλές επαφές στη διάρκεια των δεκαετιών!..Ίσως κάποτε, να τις περιγράψω και αυτές!
5) Αν τυχόν σκεφθήκατε, ότι για να πάρω αυτήν την τόσο περιζήτητη [και ίσως μοναδική για έφεδρο Αξιωματικό] θέση στο Γραφείο του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ, θα πρέπει να είχα φοβερά ισχυρό “μέσον” [ή “οχτάρι” όπως ονομάζαμε το “μέσον” τότε στο Ναυτικό]. Τίποτε όμως δεν είναι πιο αναληθές από αυτό!….
Η αλήθεια είναι τελείως διαφορετική: Με τον προκάτοχό μου στη θέση αυτή ήμαστε πολύ καλοί φίλοι από το ΕΜΠ και συναγωνιστές στους σκληρούς τότε Συνδικαλιστικούς αγώνες μεταξύ των Φοιτητών. Όταν λοιπόν αυτός επρόκειτο να απολυθεί, του ζήτησαν οι αρμόδιοι στο Πεντάγωνο, να τους συστήσει κάποιον γνωστό του Αξιωματικό σοβαρό, εχέμυθο και της απόλυτης εμπιστοσύνης του. – Και εκείνος συνέστησε εμένα!….
Από το ΓΕΕΘΑ εστάλη τότε αμέσως έγγραφο προς το ΓΕΝ με το οποίο εζητείτο η μετάθεσή μου στο Υπασπιστήριο του Αρχηγού! – Τόσο απλά!…. Και έτσι πήγα στη νέα μου θέση…
==================
Θα κάνω τώρα ένα άλμα κατά δέκα έτη αργότερα, για να αναφερθώ στα γεγονότα του 1974, δηλαδή αμέσως μετά από την κατάκτηση της Βόρειας Κύπρου από τους Τούρκους:
Η θυελλώδης Συνεδρίαση της Βουλής των Κοινοτήτων στη Μεγάλη Βρετανία.
Κατά τις μάχες στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1974 ταλαιπωρήθηκαν και κινδύνεψαν και ίσως τραυματίστηκαν πολλές χιλιάδες Βρετανών πολιτών, που έκαναν τις διακοπές τους στην Κύπρο.
Διεξήχθη αμέσως κατόπιν μία ιστορική συνεδρίαση στο Βρετανικό Κοινοβούλιο για τις ευθύνες της τότε Κυβέρνησης, η οποία δεν είχε προειδοποιήσει τους Βρετανούς για την επικείμενη Τουρκική εισβολή, ώστε να απομακρυνθούν εγκαίρως.
Σφυροκοπήθηκαν αμείλικτα από την μαχητική Αντιπολίτευση ο τότε Πρωθυπουργός Harold Wilson και ο τότε Υπουργός των Εξωτερικών και Υποθέσεων της Κοινοπολιτείας James Callaghan, οι οποίοι κατηγορήθηκαν για βαρύτατη αμέλεια και ανευθυνότητα. Αυτοί τότε για να αμυνθούν “έσκιζαν τα ιμάτιά τους” και διαβεβαίωναν, ότι δεν γνώριζαν απολύτως τίποτε για τις προθέσεις των Τούρκων!
Και τώρα η αλήθεια :
40 χρόνια αργότερα όμως, (δηλαδή το έτος 2014), όταν τα άκρως απόρρητα έγγραφα της Κυβέρνησης αποχαρακτηρίστηκαν και έγιναν γνωστά στην κοινή γνώμη, μαθεύτηκε η πλήρης αλήθεια:
Οι Βρετανοί όχι μόνο γνώριζαν για την Τουρκική απόβαση αλλά οι Τούρκοι είχαν μάλιστα ζητήσει από την Βρετανία την άδεια, για να χρησιμοποιήσουν τις Βρετανικές Βάσεις στην Κύπρο!...
Οι Βρετανοί όμως αρνήθηκαν με την αιτιολογία, ότι αν τυχόν αυτό γίνει γνωστό, θα σήμαινε την διάλυση του ΝΑΤΟ!!! Αλλά συγχρόνως, ως αντιστάθμισμα, διαβεβαίωσαν τους Τούρκους, ότι δεν θα επιτρέψουν στον Ελληνικό Στόλο και στην Ελληνική Αεροπορία, να πλησιάσουν στην Κύπρο!
Θα μπορούσατε ποτέ, να φανταστείτε, ότι τέτοια κολοσσιαία ψέματα εκστομίστηκαν επισήμως μέσα στο Βρετανικό Κοινοβούλιο, δηλαδή στη Βουλή της πρώτης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας [από το έτος 1215!…]. Γι’ αυτό γενικώς δεν πρέπει, να πιστεύουμε ποτέ τους Πολιτικούς!…. Ούτε καν τους διάσημους από μεγάλες χώρες!….
Και όμως ελάχιστοι άνθρωποι πληροφορήθηκαν αυτά τα φοβερά γεγονότα!… Οι μεν πρωταγωνιστές έχουν πεθάνει προ πολλού, ο δε υπόλοιπος κόσμος ΔΕΝ ενδιαφέρεται πλέον. Ακόμα και στην Κύπρο και στην Ελλάδα ελάχιστοι έμαθαν, τι συνέβη τότε!…. Αυτός είναι και ο λόγος, που σχεδόν όλα τα μυστικά, ακόμη και τα πιο επτασφράγιστα, τελικά αποχαρακτηρίζονται και αποκαλύπτονται μετά από πολλές δεκαετίες….
================
Επιστροφή τώρα πίσω στα γεγονότα του 1964: [οι πληροφορίες αυτές είναι από το Ίντερνετ]
Κύπρος : Ο βομβαρδισμός της Ακταιωρού «ΦΑΕΘΩΝ» από την Τουρκία το 1964
09/01/2018 Περιγραφή της ναυμαχίας!
Την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου του 1959 ακολούθησε η υποβολή των 13 σημείων του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, το 1963, για τροποποίηση του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ξεκίνησε τότε μία περίοδος ιδιαίτερης έντασης στην Κύπρο μέχρι και το 1967.
Προς ενίσχυση της άμυνας της Κυπριακής Δημοκρατίας για αντιμετώπιση της εντεινόμενης Τουρκικής απειλής, το 1964
η Κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου απέστειλε στην Κύπρο μία Μεραρχία στρατού και Ελληνες αξιωματικούς για στελέχωση
της Κυπριακής Εθνοφρουράς, η οποία ιδρύθηκε το ίδιο έτος, με αρχηγό τον Γεώργιο Γρίβα.
Στις 7 Αυγούστου ξέσπασαν στην περιοχή της Τηλλυρίας αιματηρές συγκρούσεις, όταν η Εθνοφρουρά προσπάθησε να εξουδετερώσει τον θύλακα Μανσούρας – Κοκκίνων, που είχαν συγκροτήσει οι Τούρκοι με απώτερο στόχο τη δημιουργία προγεφυρώματος για μια ενδεχόμενη απόβαση στην Κύπρο. Κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων, που κράτησαν τέσσερις μέρες μέχρι την 10 Αυγούστου, αεροσκάφη της Τουρκίας επιτέθηκαν με βόμβες ναπάλμ εναντίον θέσεων της Εθνικής Φρουράς, αλλά και κατοικημένων περιοχών, σκοτώνοντας και τραυματίζοντας δεκάδες άτομα.
Στις μάχες αυτές έλαβαν μέρος και δύο ακταιωροί, που είχαν αποσταλεί παράλληλα με τη Μεραρχία.
Τα πλοία λέγονταν «Φαέθων» και «Αρίων», και ήταν δωρεά από τον Αναστάση Λεβέντη στην Κυπριακή Δημοκρατία το 1964, με σκοπό, να προασπίσουν τα βόρεια παράλια της Κύπρου από τυχόν Τουρκικές αποβάσεις και άλλες παράνομες πράξεις, διότι η Κύπρος δεν είχε προστασία από τη θάλασσα.
Τα καράβια ήταν Γερμανικά, του έτους 1935 και σε άσχημη κατάσταση.
Δεν είχαν δύναμη να σταματήσουν κάποιο στόλο. Προσπάθησαν να τα επισκευάσουν στην Ελλάδα πολύ γρήγορα, με αποτέλεσμα φεύγοντας από το Ναυπηγείο να υπάρχουν ακομα ζημιές, κυρίως στο «Φαέθων». Τα πλοία εφτασαν στο νησί χωρίς σημαία, με ψεύτικα ονόματα, χωρίς ταυτότητα.. Τα πληρώματα των πλοίων ήταν Ελληνες. Στο καράβι «ΦΑΕΘΩΝ» υπηρετούσαν τρεία μόνιμα στελέχη από τους 23 που ηταν το πλήρωμα. Ο κυβερνήτης Ανθυποπλίαρχος Δ. Μητσάτσος, απόφοιτος της Σχολής Δοκίμων, δύο υπαξιωματικοί ενώ οι υπόλοιποι ήταν ναύτες, που έκαναν τη θητεία τους.
Μόλις έφτασαν στο νησί, τα δύο πλοία ανήρτησαν την Κυπριακή σημαία και αποτέλεσαν τη μοναδική ναυτική δύναμη της Κύπρου.
Αποστολή
Στις 7 Αυγούστου η Εθνική Φρουρά ενεπλάκη σε εχθροπραξίες στην περιοχή Μανσούρας – Κοκκίνων, επειδή οι Τουρκοκύπριοι (Τ/Κ) είχαν τοποθετήσει φυλάκιο στο ύψωμα «Λωρόβουνος» και είχαν αποκόψει την ελεύθερη επικοινωνία, δημιουργώντας
ένα προγεφύρωμα ενώ στη συνέχεια άρχισαν, να το επεκτείνουν προσπαθώντας, να δημιουργήσουν ένα καντόνιο σαν χώρο αποβίβασης ή και τόπο απόβασης Τούρκων στρατιωτικών.
Παρά τη σύσταση των Σουηδικών δυνάμεων του ΟΗΕ οι Τ/Κ αρνήθηκαν να μετακινηθούν από το ύψωμα. Κλήθηκε τότε ο Διοικητής της Εθνικής Φρουράς να στείλει στρατεύματα στην περιοχή, προκειμένου να αποτρέψουν περαιτέρω Τουρκοκυπριακή προώθηση.
Με την έναρξη των εχθροπραξιών, στις 7 Αυγούστου, ημέρα Παρασκευή, τα περιπολικά ΦΑΕΘΩΝ και ΑΡΙΩΝ διετάχθησαν και έλαβαν μέρος στις επιχειρήσεις δι’ από θαλάσσης βομβαρδισμού των οχυρωμένων θέσεων των Τ/Κ.
Η μάχη
Την επομένη, Σάββατο 8 Αυγούστου το Π.Π. “ΑΡΙΩΝ” συνεχίζει τον βομβαρδισμό στον κόλπο της Χρυσοχούς (Δυτικά των Κοκκίνων), ενώ το Π.Π. ΦΑΕΘΩΝ παραμένει, λόγω βλάβης μίας κύριας μηχανής, ανατολικότερα, στην περιοχή Καραβοστάσι του κόλπου της Μόρφου. Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας εκδηλώνεται σε όλη την περιοχή της Τηλλυρίας μεγάλης εκτάσεως Τουρκική αεροπορική προσβολή.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες το Π.Π. “ΦΑΕΘΩΝ” σαλπάρει και κινούμενο με ταχύτητα 7-8 κόμβων, ελίσσεται κοντά και ενδιάμεσα Αμερικάνικων εμπορικών πλοίων, που βρίσκονταν στην περιοχή για να φορτώσουν μεταλλεύματα, αμυνόμενο
έναντι των Τουρκικών F100 με τον προβληματικό οπλισμό του.
Απόσπασμα από συνέντευξη, που έδωσε ο τότε Κυβερνήτης και τραυματίας στην μάχη Δ. Μητσάτσος στον δημοσιογράφο Στέφανο Χελιδόνη.
«Ήρθαν τα αεροπλάνα και άρχισαν τις επιθέσεις. Η μάχη κράτησε αρκετή ώρα, διότι έκανα ελιγμούς ανάμεσα από κάτι αμερικανικά φορτηγά που ήταν εκεί για να φορτώσουν μετάλλευμα. Φαντάστηκα, ότι οι Τούρκοι δεν θα χτυπούσαν, γιατί θα έβλεπαν τις Αμερικανικές σημαίες, αλλά οι επιθέσεις ήταν αγριότατες.
Ρίξαμε ένα αεροπλάνο και χτυπήσαμε ένα άλλο, που νομίζω, ότι προσγειώθηκε στην Τουρκία. Με μία μηχανή δεν μπορείς,
να χειριστείς το πλοίο καλά, γιατί δεν στρίβει εύκολα. Χάνει τις ελικτικές του δυνατότητες και την ταχύτητά του, η οποία δεν
ήταν υψηλή, αλλά άλλο αν πηγαίνεις με οκτώ μίλια, και άλλο με δεκαεπτά. Όχι ότι θα γινόταν τίποτα σοβαρό, αλλά θα ήταν
πιο εύκολες οι κινήσεις μου, για να αποφύγω περισσότερες ζημιές. Άρχισαν, να σκοτώνονται άνθρωποι….
Στην προσπάθειά μου, να σώσω το υπόλοιπο πλήρωμα, σκέφτηκα ότι το καλύτερο θα ήταν, να το κάτσω επάνω στην άμμο.
Εκεί υπήρχε μια προβλήτα, όπου πουλούσαν το μετάλλευμα στα καράβια, που περίμεναν να φορτώσουν. Την ώρα, που έδινα
τη διαταγή να στρίψουμε, το καράβι δεν έστριβε. Κοίταξα στην τιμονιέρα και είδα, ότι ο πηδαλιούχος είχε σκοτωθεί.
Πήρα το πηδάλιο και μετά ήρθε δίπλα μου ο ύπαρχος, ο νοσοκόμος και κάποιοι άλλοι. Ενα αεροπλάνο, που ερχόταν πολύ κοντά με το νερό και δεν το είδε κανείς, έριξε μία ριπή στη γέφυρα και σκοτώθηκαν ο ύπαρχος, ο νοσοκόμος και ένας Κύπριος, που ήταν μαζί μας, τραυματίστηκε κάποιος άλλος και πέρασαν οι σφαίρες μέσα από το χέρι μου. Οπότε, στην έξαψη και με ένα χέρι, το έριξα στην παραλία και διέταξα εγκατάλειψη πλοίου. Οι άνθρωποι πήδηξαν στο νερό, για να κολυμπήσουν κάτω από την προβλήτα, αλλάτα αεροπλάνα συνέχισαν τις επιθέσεις και στους ναυαγούς στη θάλασσα. Τελικά βγήκαμε έξω.
Είπα στο πλήρωμα, να βρουν αυτοκίνητο να μας πάνε σε νοσοκομείο. Πήγαμε. Οι Τούρκοι έκαψαν το καράβι με βόμβες ναπάλμ,
όπως και πολλούς ανθρώπους στις παραλίες εκεί στο καραβοστάσι «Ξερός». Από τους 23 μέσα στο πλοίο, σκοτώθηκαν οι δύο υπαξιωματικοί, τέσσερις ναύτες και ο Κύπριος. Είμαι ο μόνος επιζών αξιωματικός, που είμαι ανάπηρος, με κομμένο το δεξί χέρι.»
Έπεσαν ηρωικώς μαχόμενοι εις Όρμον Ξηρού Κύπρου, την 8η Αυγούστου 1964, επί του περιπολικού Φαέθων, διά την εκπλήρωση των προαιώνιων εθνικών πόθων. Αυτά τα λόγια αναγράφονται στους τάφους των έξι Ελλαδιτών αδελφών μας, που έπεσαν, εν ώρα καθήκοντος, υπερασπιζόμενοι την Κυπριακή Δημοκρατία. Ο τάφος του Κύπριου ήρωα βρίσκετε στην Μόρφου. Αιωνία τους η μνήμη.
Πολύ περισσότερα στοιχεία περιέχονται στην εκπομπή “Η Μηχανή του Χρόνου”
την οποία μπορείτε, να δείτε στην εξής ιστοσελίδα:
https://www.mixanitouxronou.gr/o-ypoylos-rolos-ton-vretanon-stin-kypro-to-1964-poy-parenochloysan-ta-ellinika-machitika/
Ε. Κωνσταντακάτος