του Φοίβου Κλόκκαρη *
Η Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ) τελεί επί μισό αιώνα σε κατάσταση ημικατοχής στο Βόρειο τμήμα της, το οποίο η Τουρκία μετά την στρατιωτική εισβολή του 1974, τουρκοποίησε/ισλαμoποίησε με τη βίαιη εκρίζωση του Ελληνικού πληθυσμού που αποτελούσε την συντριπτική πλειοψηφία του και με την εμφύτευση Τούρκων εποίκων που μετέφερε παράνομα από την Τουρκία. Μεγάλη ευθύνη για την καταστροφή του 1974 φέρουν και οι Ελληνικές κυβερνήσεις εκείνης της περιόδου. Η Ελληνική δικτατορική κυβέρνηση πραγματοποίησε εγκληματικό πραξικόπημα προς ανατροπή της κυβέρνησης της ΚΔ, που έδωσε την αφορμή της Τουρκικής εισβολής, και δεν εκπλήρωσε την υποχρέωση της να αποστείλει τις προβλεπόμενες από το Σχέδιο Αμύνης Κύπρου (ΣΑΚ) «ΑΦΡΟΔΙΤΗ» Ελλαδικές αεροναυτικές δυνάμεις, που είχαν συγκεκριμένη αποστολή να παρεμποδίσουν την Τουρκική απόβαση στην Κύπρο. Ήταν μία προδοτική πράξη, που συνέβαλε στην επιτυχία της Τουρκικής εισβολής και στη μεγαλύτερη συμφορά τού Κυπριακού Ελληνισμού, οι συνέπειες τη οποίας μας ακολουθούν μέχρι σήμερα. Κατά την δεύτερη φάση της εισβολής, όταν η Τουρκία διαμέλισε την Κύπρο, η Ελληνική κυβέρνηση, που αντικατέστησε την δικτατορική, δεν εκπλήρωσε την υποχρέωση της , ως χώρα εγγυήτρια τής εδαφικής ακεραιότητας τής ΚΔ, με την δικαιολογία ότι <<η Κύπρος κείται μακράν» .Η Τουρκία μετά την κατάληψη του βορείου τμήματος της Κύπρου συνέχισε τις επιθετικές δράσεις της κατά της ΚΔ . Στρατηγικός στόχος της, όπως διαμορφώθηκε από τη δεκαετία του 1950 (εκθέσεις Νιχάτ Ερίμ, σχέδιο επανάκτησης Κύπρου) είναι ο έλεγχος όλης της Κύπρου.
Η ΚΔ λόγω μικρού μεγέθους δεν έχει την δυνατότητα να εξισορροπήσει με τους εσωτερικούς συντελεστές ισχύος της, την στρατιωτική υπεροχή της Τουρκίας, που διατηρεί στη Κύπρο ένα εκτεταμένο στρατιωτικό προγεφύρωμα ισχυρών στρατιωτικών δυνάμεων κατοχής, επιπέδου Σώματος Στρατού, με σύγχρονο επιθετικό οπλισμό και προωθημένη διάταξη κατά των ελεύθερων περιοχών της Κύπρου. Για να αποκτήσει η ΚΔ αξιόπιστη αποτρεπτική ικανότητα κατά της Τουρκικής απειλής, πέραν της απαραίτητης ενίσχυσης της στρατιωτικής ισχύος της, που είναι αποδυναμωμένη , χρειάζεται την συνδρομή και εξωτερικών συντελεστών ισχύος και αυτή την συνδρομή δύναται και οφείλει να προσφέρει η Ελλάδα μέσω αναβίωσης του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου( ΔΕΑΧ) Ελλάδας-Κύπρου.
Η Ελλάδα δύναται να βοηθήσει την Κύπρο, ιδιαίτερα λόγω σημαντικής ενίσχυσης του Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ) και της Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ) της , σε συνδυασμό με την διάθεση από την ΚΔ, υποδομών του ΠΝ και ΠΑ, που πρέπει να βελτιωθούν, αλλά και να αποκτηθούν σύγχρονα σκάφη ΠΝ και ΠΑ από την ΚΔ. Η Ελλάδα οφείλει να βοηθήσει την Κύπρο επειδή έχει ηθική, συμβατική και συνταγματική υποχρέωση έναντι της. Ηθική υποχρέωση γιατί στην Κύπρο ζει ένα τμήμα του αλύτρωτου Ελληνισμού, που πρόσφερε σε όλους τους αγώνες για την ελευθερία του Ελληνικού έθνους και το οποίο καλλιεργεί τον Ελληνικό πολιτισμό επί τρεις χιλιάδες χρόνια σε αυτό το άκρο της Ανατ. Μεσογείου (ΑΜ). Συμβατική υποχρέωση, γιατί με τις συνθήκες εγγυήσεως 1960, η Ελλάδα εγγυήθηκε την ανεξαρτησία, εδαφική ακεραιότητα, ασφάλεια και συνταγματική τάξη τής ΚΔ (Άρθρο ΙΙ της συνθήκης εγγυήσεως), η οποία μετά την τουρκική εισβολή του 1974 τελεί υπό Τουρκική κατοχή στο Βόρειο τμήμα της επί μισό αιώνα. Συνταγματική υποχρέωση γιατί στη Κύπρο σταθμεύει νόμιμα η ΕΛΔΥΚ(Συνθήκη Συμμαχίας 1960, Πρωτόκολλο Νο.1/ Άρθρο Ι) εναντίον της οποίας επιτέθηκε η Τουρκία με ισχυρές δυνάμεις κατά την εισβολή του 1974 και η Ελλάδα όφειλε να την προστατεύσει με βάση το σύνταγμα της, από το οποίο απορρέει η υποχρέωση του Ελληνικού κράτους να προστατεύει τους πολίτες του, οπουδήποτε και αν βρίσκονται.
Το ΔΕΑΧ λειτούργησε με επιτυχία την περίοδο 1993-2000 με σημαντικά οφέλη για το ηθικό των Ελλήνων της Κύπρου και για τις δυνατότητες και την συνεργασία των Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ) της Ελλάδας και της Εθνικής Φρουράς (ΕΦ) στο επιχειρησιακό περιβάλλον της Κύπρου. Η αδρανοποίηση του ΔΕΑΧ οφείλεται στην έλλειψη πολιτικής βούλησης των κυβερνήσεων Ελλάδας-Κύπρου. Της Ελληνικής, η οποία ακολούθησε κατευναστική πολιτική έναντι της Τουρκίας και υποτίμησε την αξία της Ανατολικής Μεσογείου(ΑΜ) και τής Κύπρου για τα ζωτικά συμφέροντα της( ασφάλεια, ενέργεια, ναυτιλία, εμπόριο) και της Κυπριακής, η οποία δεν έδωσε το απαιτούμενο βάρος στην αξία της στρατιωτικής ισχύος και στην επικινδυνότητα της Τουρκικής απειλής με αποτέλεσμα να συμπιεσθούν επί εικοσαετία οι ΠΥ άμυνας της ΚΔ με δυσμενείς επιπτώσεις στον εκσυγχρονισμό των μέσων και οπλικών συστημάτων της ΕΦ .
Σήμερα η αναβίωση του ΔΕΑΧ είναι απαραίτητη λόγω της συνεχιζόμενης επιθετικότητας της Τουρκίας. Ο γεωγραφικός και αμυντικός χώρος Ελλάδας-Κύπρου είναι ενιαίος. Οι ΑΟΖ τους εφάπτονται και θα έπρεπε να είχε γίνει οριοθέτηση τους. Στην Κύπρο οι δυνάμεις της ΕΦ και ΕΛΔΥΚ είναι αντιμέτωπες με το κατοχικό Τουρκικό Σώμα Στρατού. Αν χαθεί η Κύπρος θα ακολουθήσουν και τα νησιά του Αν. Αιγαίου. Η τελευταία ευρείας κλίμακας αεροναυτική άσκηση συνεργασίας των ΕΔ Ελλάδας και τής ΕΦ στην περιοχή της ΑΜ και Κύπρο, πραγματοποιήθηκε πριν από 23 χρόνια! (ΤΑΜΣ Νικηφόρος-Τοξότης-Βεργίνα τον Οκτώβριο 2000) και έκτοτε το ΔΕΑΧ ατόνησε.
Ο πρόεδρος της ΚΔ κ. Νίκος Χριστοδουλίδης στον τομέα << Άμυνα και Ασφάλεια>>, έχει συμπεριλάβει στο πρόγραμμα διακυβέρνησης του την ενίσχυση της αποτρεπτικής ισχύος της ΚΔ και την μελέτη σε συνεργασία με την Ελληνική κυβέρνηση της προοπτικής ουσιαστικής αναβίωσης του ΔΕΑΧ Kύπρου-Ελλάδας σε επιχειρησιακό επίπεδο. Το πρόγραμμα του πρέπει να τηρηθεί γιατί το Κυπριακό είναι κατ΄εξοχήν πρόβλημα ασφάλειας, που συνίσταται στη προσπάθεια της Τουρκίας να θέσει όλη την Κύπρο υπό τον έλεγχό της.
Η αναβίωση του ΔΕΑΧ προϋποθέτει κοινή αμυντική σχεδίαση, ανάπτυξη των αναγκαίων στρατιωτικών δυνατοτήτων, συνειδητοποίηση του Τουρκικού κινδύνου και προπαντός πολιτική βούληση των κυβερνήσεων Ελλάδας-Κύπρου.
Υπάρχει προβληματισμός αν η Ελληνική κυβέρνηση έχει την πολιτική βούληση να προχωρήσει σε αναβίωση του ΔΕΑΧ, επειδή οι Ελληνικές κυβερνήσεις ακολουθούν κατά διαστήματα κατευναστική πολιτική προς την Τουρκία, που όχι μόνο δεν ανακόπτει αλλά αυξάνει την επιθετικότητα της. Υπάρχει και προβληματισμός αν η κυβέρνηση της ΚΔ δυνηθεί να υλοποιήσει την δέσμευση του προγράμματός της για ενίσχυση κατά προτεραιότητα των κλάδων του ΠΝ και ΠΑ της ΕΦ, που έμειναν υποβαθμισμένοι για πολλά χρόνια και απαιτούν πολύ μεγάλες δαπάνες και χρόνο για την ενίσχυση τους με σύγχρονα πολεμικά σκάφη. Όσα προβλήματα υπάρχουν στην αναβίωση του ΔΕΑΧ πρέπει να ξεπερασθούν. Να δοθεί ύψιστη προτεραιότητα από τις κυβερνήσεις Ελλάδας-Κύπρου στην αναβίωσή του, προς αντιμετώπιση της επιθετικότητας της Τουρκίας κατά του Ελληνισμού. Ιδιαίτερα για την Κύπρο, η αναβίωση του ΔΕΑΧ είναι καθοριστικής σημασίας για την επιβίωση του Ελληνισμού της Κύπρου, που έχει ως μοναδικό στήριγμα και καταφυγή την Ελλάδα.
Λευκωσία Μάιος 2023
* αντιστράτηγος ε.α.