Η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν το ένα από τα δύο τμήματα στα οποία διαιρέθηκε η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μετά τον θάνατο του Θεοδοσίου Α’. Το άλλο τμήμα ήταν η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, κοινώς αναφερόμενη σήμερα ως Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Φωτογραφία: Η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στη μεγαλύτερή της έκταση το 395 μ.Χ
Η Δυτική Αυτοκρατορία υπήρχε περιοδικά σε διάφορες περιόδους μεταξύ του 3ου και του 5ου αιώνα, μετά την Τετραρχία του Διοκλητιανού και τις επανενώσεις που συνδέονται με τον Κωνσταντίνο Α’ και τον Ιουλιανό (324–363). Ο Θεοδόσιος Α’ (379–395) ήταν ο τελευταίος Ρωμαίος Αυτοκράτορας που κυβέρνησε ενωμένη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία.
Μετά τον θάνατό του το 395, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία διαιρέθηκε οριστικά. Η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία επίσημα έληξε με την παραίτηση του Ρωμύλου Αυγουστύλου υπό την πίεση του Οδόακρου στις 4 Σεπτεμβρίου 476, και ανεπίσημα με τον θάνατο του Ιούλιου Νέπωτος το 480.
Παρά μια σύντομη περίοδο επανάκτησης από το έτερον ήμισύ της, την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία δεν θα ανέτελλε ξανά. Καθώς η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έπεσε σε παρακμή, μια νέα εποχή ξεκίνησε στην δυτικοευρωπαϊκή ιστορία: ο Μεσαίωνας. Κατ’ αυτήν την περίοδο, η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία θεωρητικά επανιδρύθηκε ως Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.[1]
Παρασκήνιο
Καθώς η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία επεκτεινόταν, έφθασε σε ένα σημείο όπου η κεντρική κυβέρνηση στη Ρώμη δεν μπορούσε να διοικεί αποτελεσματικά τις μακρινές επαρχίες. Οι επικοινωνίες και οι μεταφορές ήταν ιδιαζόντως προβληματικές – δεδομένης της αχανούς έκτασης της αυτοκρατορίας. Κάθε είδηση για εισβολή, εξέγερση, φυσική καταστροφή, ή έξαρση επιδημίας μεταφερόταν με πλοίο ή με τους έφιππους του δημόσιου ταχυδρομείου (cursus publicus), συχνά απαιτώντας πολύ χρόνο για να φθάσει στη Ρώμη και για να γνωστοποιηθούν οι διαταγές της Ρώμης στην επαρχία προέλευσης. Γι’ αυτό τον λόγο, οι επαρχιακοί κυβερνήτες είχαν ντε φάκτο εξουσία στο όνομα της Ρωμαϊκής δημοκρατίας.
Πριν την ίδρυση της Αυτοκρατορίας, τα εδάφη της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας είχαν διαιρεθεί μεταξύ των μελών της Δεύτερης Τριανδρίας: τον Μάρκο Αντώνιο, τον Οκταβιανό και τον Μάρκο Αιμίλιο Λέπιδο. Ο Αντώνιος έλαβε τις επαρχίες στην Ανατολή: την Αχαΐα (δηλ. την Πελοπόννησο και μέρος της Στερεάς και Θεσσαλίας), την Μακεδονία και την Ήπειρο (περίπου τη σύγχρονη Ελλάδα και την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας), την Βιθυνία, τον Πόντο και την Ασία (περίπου τη σύγχρονη Τουρκία), την Συρία, την Κύπρο, και την Κυρηναϊκή. Αυτές οι περιοχές είχαν προηγουμένως κατακτηθεί από τον Αλέξανδρο τον Μέγα· έτσι, μεγάλο μέρος της αριστοκρατίας ήταν Ελληνικής καταγωγής. Όλη η περιοχή, ειδικά οι μεγάλες πόλεις, είχαν ευρέως αφομοιωθεί στον Ελληνικό πολιτισμό, με τα Ελληνικά συχνά να λειτουργούν ως η lingua franca.
Ο Οκταβιανός έλαβε τις Ρωμαϊκές επαρχίες της Δύσης: την Italia (τη σύγχρονη Ιταλία), την Γαλατία (σύγχρονη Γαλλία), την Gallia Belgica (μέλη του σύγχρονου Βελγίου, των Κάτω Χωρών και του Λουξεμβούργου), και την Hispania (σύγχρονη Ισπανία και Πορτογαλία). Αυτές οι περιοχές επίσης περιελάμβαναν Ελληνικές και Καρχηδονιακές αποικίες στις παράκτιες περιοχές, αν και τα Κελτικά φύλα όπως οι Γαλάτες και οι Κελτίβηρες ήταν πολιτιστικά κυρίαρχα. Ο Λέπιδος έλαβε την ελάσσονα επαρχία της Αφρικής (περίπου η σύγχρονη Τυνησία). Ο Οκταβιανός σύντομα πήρε την Αφρική από τον Λέπιδο, ενώ προσέθεσε την Σικελία (σύγχρονη Σικελία) στις κτήσεις του.
Εξεγέρσεις και πολιτικές εξελίξεις
Ελάσσονες εξεγέρσεις ήταν τελείως συνηθισμένα γεγονότα μέσα στην Αυτοκρατορία. Τα κατακτημένα φύλα ή πόλεις εξεγείρονταν, και οι λεγεώνες αποστέλλονταν για να καταπνίξουν την εξέγερση. Ενώ αυτή η διαδικασία ήταν απλή εν καιρώ ειρήνης, ήταν αρκετά πιο περίπλοκη σε καιρό πολέμου, όπως για παράδειγμα στην Μεγάλη Ιουδαϊκή Εξέγερση. Οι Σάξωνες εισέβαλαν στη Βρετανία, οι Βησιγότθοι στην Ισπανία και Γαλλία ενώ και οι Ούννοι προσπάθησαν να κατακτήσουν άλλα εδάφη, όμως νικήθηκαν από τον στρατηγό Αέτιο (451) αλλά αυτή η επιτυχία δεν έσωσε τη Δύση από την πτώση, εφόσον η ίδια η Ρώμη λεηλατήθηκε το 410 από τους Bησιγότθους με αρχηγό τον Αλάριχο και ξανά από τους Βανδάλους το 455.
Η προσπάθεια διάσωσης της αυτοκρατορίας συνεχίστηκε από τον αυτοκράτορα Μαϊοριανό ο οποίος κατά τη διάρκεια της 4ετούς βασιλείας του ανακατέλαβε το μεγαλύτερο μέρος της Ισπανίας και τη Νότια Γαλλία υποτάσσοντας, παράλληλα, πολλά γερμανικά φύλα. Ωστόσο, η δολοφονία του και η τελική επικράτηση των Βανδάλων στην Αφρική έδωσε στις γερμανικές ορδές (γοτθικές φυλές, Βανδάλους, Σάξωνες) την ευκαιρία να αναλάβουν υψηλές θέσεις και προνόμια στο εσωτερικό του δυτικού ρωμαϊκού κράτους όπως ο Βάνδαλος αρχιστράτηγος Στιλίχων καθώς και η εξουσία του Οστρογότθου Οδόακρου, ο οποίος καθαίρεσε των Ρωμύλο Αυγουστύλο καταλύοντας έτσι πρακτικά τη Δυτική Αυτοκρατορία.
Παραπομπές
1. britannica.com/EBchecked/topic/269851/Holy-Roman-Empire
[wikipedia]