Η κατακραυγή στα social media – και όχι μόνο – κατά του Δαλάι Λάμα, μετά την κυκλοφορία ενός βίντεο στην οποία εμφανίζεται να ζητάει από ένα αγόρι να «ρουφήξει τη γλώσσα» του, αναζωπύρωσε και μία μακροχρόνια διαμάχη για την ιστορία του Θιβέτ και τις συνθήκες που επικρατούσαν πριν από την προσάρτηση στην Κίνα.
Ο Θιβετιανός βουδιστής ηγέτης ζήτησε συγγνώμη για το περιστατικό με το αγόρι. Ωστόσο αυτό φαίνεται να έδωσε το έναυσμα για μία ευρύτερη κριτική εναντίον του.
Ενώ μεγάλο μέρος της κριτικής επικεντρώνεται στο βίντεο, κατηγορώντας τον για ανάρμοστη συμπεριφορά και παρενόχληση παιδιού, ένα σημαντικό μέρος των αναρτήσεων τον κατηγορεί επίσης για συνενοχή σε «σκλαβιά».
Οι ακτιβιστές λένε ότι ενώ πολλά από τα σημεία συζήτησης υπάρχουν εδώ και πολύ καιρό στο διαδίκτυο – που διαδίδονται από λογαριασμούς υπέρ της Κίνας – προσελκύουν τώρα ένα ευρύτερο κοινό καθώς η διαμάχη για το βίντεο ανανεώνει την παγκόσμια προσοχή στο Θιβέτ, αλλά και πυροδοτεί αντιθιβετιανό αίσθημα.
Το αφήγημα της σκλαβιάς
Σε αναρτήσεις στο Twitter και βίντεο στο TikTok που έχουν προσελκύσει εκατομμύρια προβολές και retweet, οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συζητούν τις δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης και τα περιορισμένα δικαιώματα των Θιβετιανών πριν την προσάρτηση της χώρας από την Κίνα τη δεκαετία του 1950.
Πολλοί το περιγράφουν ως «σκλαβιά». Πλασάρουν επίσης την κινεζική προσάρτηση ως μια «πράξη απελευθέρωσης» για τους Θιβετιανούς.
Υποστηρίζουν ότι ως πνευματικός ηγέτης των Θιβετιανών ο Δαλάι Λάμα ήταν συνένοχος, και ορισμένες δημοσιεύσεις τον χαρακτηρίζουν «δαίμονα» και «δουλέμπορο».
Πρόκειται για χαρακτηρισμούς που αντικατοπτρίζουν πλήρως τη ρητορική της κινεζικής κυβέρνησης.
Το Πεκίνο προωθεί ένα αφήγημα, με βάση το οποίο απελευθέρωσε «δουλοπάροικους και σκλάβους» από μια βάναυση θεοκρατία, έβαλε το Θιβέτ σε έναν δρόμο εκσυγχρονισμού και βελτίωσε κατά πολύ τη ζωή των Θιβετιανών.
Έχει κατηγορήσει επίσης τον Δαλάι Λάμα ότι πρωτοστάτησε σε μια αποτυχημένη εξέγερση το 1959 προκειμένου να «διατηρηθεί το θεοκρατικό δουλοπαροικιακό σύστημα».
Το 2009, η Κίνα δημιούργησε την ετήσια «Ημέρα Χειραφέτησης του Θιβέτ» για να τιμήσει την 50ή επέτειο από την καταστολή της εξέγερσης.
Τις τελευταίες εβδομάδες η κινεζική κρατικά ελεγχόμενη Global Times ενίσχυσε εκ νέου αυτό το αφήγημα δημοσιεύοντας ένα infographic που συγκρίνει τη ζωή πριν και μετά την «ειρηνική απελευθέρωση του Θιβέτ», σε ένα tweet που επικρίνει τον Δαλάι Λάμα. Στη συνέχεια έγινε retweet από τουλάχιστον μία κινεζική πρεσβεία.
«Το Θιβέτ δεν είχε ποτέ τον όρο “σκλάβος”. Αυτοί οι άνθρωποι δεν ήταν εμπορεύματα… ήταν σαν μια σχέση “αγρότη και άρχοντα”», λέει στο BBC ο Τσέρινγκ Σάκια, ιστορικός του Θιβέτ από το Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας.
Ιστορικά ο Δαλάι Λάμα δεν κατείχε άμεσα «δουλοπάροικους», αλλά καθώς τον θεωρούσαν κυρίαρχο της θιβετιανής κοινωνίας, «όλοι στο Θιβέτ θεωρούνταν υπήκοός του, όπως και οι άνθρωποι στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι υποτελείς του Βασιλιά», είπε ο Δρ Shakya.
Οι επικριτές της αφήγησης της Κίνας, όπως η εξόριστη κυβέρνηση του Θιβέτ, λένε ότι το Πεκίνο τη χρησιμοποιεί για να δικαιολογήσει την προσάρτηση και την καταπίεση των Θιβετιανών όλα αυτά τα χρόνια.