Ο Άγιος Πέτρος (ιταλ. San Pietro in Vaticano) βρίσκεται στο Βατικανό και είναι χτισμένος πάνω από το σημείο ταφής του Αποστόλου Πέτρου. Μπορεί να χωρέσει 60.000 άτομα ενώ με την συνολική έκταση ολόκληρου του αρχιτεκτονικού συγκροτήματος αποτελεί και την μεγαλύτερη εκκλησία του κόσμου.
Τον 1ο αιώνα μετά Χριστόν ο λόφος πάνω στον οποίον είναι χτισμένο σήμερα το Βατικανό βρισκόταν έξω από την αρχαία Ρώμη, στην αντίπερα όχθη του Τίβερη ποταμού. Ο αυτοκράτορας Καλιγούλας έστησε εκεί ένα ιπποδρόμιο. Αργότερα στα χρόνια του αυτοκράτορα Νέρωνα χτίστηκε και μία γέφυρα που συνέδεε τον λόφο του Βατικανού με την απέναντι όχθη του Τίβερη.
Σύμφωνα με μαρτυρίες το 64 μ.Χ ο Απόστολος Πέτρος σταυρώθηκε με το κεφάλι προς τα κάτω στην κορυφή του λόφου του Βατικανού.
Η βασιλική του Κωνσταντίνου
Αρχές του 4ου αιώνα, και πιο συγκεκριμένα το 324 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Α΄ ο Μέγας έχτισε πάνω σε ένα πολύ μικρό μνημείο στο σημείο μαρτυρίου του Απόστολου Πέτρου μία αρκετά μεγάλη, πεντάκλιτη βασιλική. Στους επόμενους αιώνες η βασιλική υπέστη αρκετές ζημιές λόγω των συνθηκών της εποχής, και των πολλαπλών λεηλασιών. Παρόλα αυτά όμως οι Πάπες φρόντιζαν να γίνονται συχνά ανακαινίσεις.
Η ανέγερση της νέας βασιλικής
Ο Πάπας Ιούλιος Β΄ αποφάσισε πως η σχεδόν 1200 ετών βασιλική του Κωνσταντίνου δεν αποτελούσε κατάλληλο μέρος ταφής για τον ίδιο, και έτσι έγιναν διαπραγματεύσεις για μια επέκταση της βασιλικής. Επειδή όμως σε πολλά σημεία ήταν ετοιμόρροπη, αποφασίστηκε να αρχίσει μία μνημειακή ανέγερση μιας νέας πολύ μεγαλύτερης βασιλικής.
Στις 18 Απριλίου 1506 ξεκίνησε η ανέγερση της μεγαλοπρεπούς βασιλικής, η οποία ολοκληρώθηκε το 1614 από τον Πάπα Παύλο Ε΄. Για τη χρηματοδότηση αυτού του τεράστιου επιχειρήματος επιβλήθηκε πολύ βαριά φορολογία στους πιστούς, ενώ και η πώληση συγχωροχαρτιών ειδικά στην Γερμανία τον 16ο αιώνα συνέβαλλε αποφασιστικά στην κάλυψη των υπέρογκων εξόδων.
Το πρώτο αρχιτεκτονικό σχέδιο της νέας βασιλικής προέρχεται από τον αρχιτέκτονα Μπραμάντε (Bramante), ο οποίος ήταν ως το 1514 εργολάβος του φιλόδοξου αυτού επιχειρήματος. Από το 1515 ως το 1546 η διεύθυνση του σχεδίου άλλαζε συχνά χέρια, ενώ στους κυριότερους καθοδηγητές της ανέγερσης ανήκε και ο Ραφαήλ. Δεν είχε αποφασιστεί ακόμη η τελική μορφή, ενώ οι γνώμες διίσταντο σχετικά με την χρήση λατινικού ή ελληνικού σταυρού για την μορφή της βασιλικής. Το 1547 την διεύθυνση του εγχειρήματος ανέλαβε ο Μιχαήλ Άγγελος, ο οποίος σχεδίασε και τον τεράστιο τρούλο της βασιλικής, ο οποίος βρίσκεται ακριβώς πάνω από το σημείο που μαρτύρησε ο Απόστολος Πέτρος.
Στο χρονικό διάστημα από το 1607 ως το 1614 η βασιλική άρχισε να τελειοποιείται, ενώ ολοκληρώθηκε και το χτίσιμο της πρόσοψης σε ρυθμό μπαρόκ. Στις 18 Νοεμβρίου 1626 εγκαινιάστηκε πανηγυρικά η μεγαλοπρεπής βασιλική.
CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=121506
Η πλατεία του Αγίου Πέτρου
Ακριβώς μπροστά από την επιβλητική πρόσοψη της βασιλικής, απλώνεται η πλατεία του Αγίου Πέτρου, η οποία πλαισιώνεται από τους δύο ημικυκλικούς βραχίονες της βασιλικής. Τη δημιουργία της την οφείλουμε στον Ιταλό αρχιτέκτονα και γλύπτη Μπερνίνι. Η κατασκευή της ξεκίνησε το 1655 και ολοκληρώθηκε το 1667. Έχει μέγιστο πλάτος 240 μέτρων, ενώ το μέγιστο μήκος της φτάνει τα 340 μέτρα. Οι ελλειπτικές κιονοστοιχίες που πλαισιώνουν την πλατεία αποτελούνται από συνολικά 284 κίονες σε δωρικό ρυθμό, ο καθένας 15 μέτρα ψηλός.
Στο κέντρο της πλατείας ορθώνεται ένας 25 μέτρα ψηλός οβελίσκος, που προέρχεται από τον Ιππόδρομο του Νέρωνα, στο οποίο μαρτύρησε ο Απόστολος Πέτρος. Λέγεται ότι στη βάση του οβελίσκου υπάρχει στάχτη του Καίσαρα, ενώ στην κορυφή του λέγεται ότι βρίσκονται κομμάτια από τον Τίμιο Σταυρό. Ο οβελίσκος ζυγίζει 322 τόνους.
Αρχιτεκτονική
Η εσωτερική επιφάνεια της 211,5 μ. μήκους και 132,5 μ. ύψους της βασιλικής καταλαμβάνει συνολική έκταση 15.160 m² και μπορεί να χωρέσει άνετα 60.000 άτομα. Το εγκάρσιο κλίτος έχει πλάτος 138 μέτρων. Ο χρόνος ανέγερσης ξεπέρασε τα 120 χρόνια.