Ο Ευάγγελος Σταματίου Σταμάτης ήταν διαπρεπής ιστορικός των μαθηματικών του περασμένου αιώνα. Ήταν αυτός που εισήγαγε στην Ελλάδα την έρευνα της ιστορίας των μαθηματικών. Συγκεκριμένα ασχολήθηκε με τα αρχαία ελληνικά μαθηματικά, όπου και αφιέρωσε όλη του τη ζωή.
Το έργο του περιλαμβάνει α) εργασίες ερευνητικού περιεχομένου (π.χ. ασύμμετροι αριθμοί στους αρχαίους Έλληνες μαθηματικούς), β) εκδόσεις έργων αρχαίων Ελλήνων μαθηματικών (Ευκλείδης, Διόφαντος, Αρχιμήδης, Απολλώνιος, Αρίσταρχος ο Σάμιος) καθώς και γ) πολλά εκλαϊκευμένα βιβλία και άρθρα προς προσέγγιση και ωφέλεια της ελληνικής κοινότητας και ιδιαίτερα νεολαίας.
Ανήκε στην τεκτονική/μασωνική στοά “Ακρόπολις”. Παρέμεινε καθηγητής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης επί 35 χρόνια.
Είχε την τιμή να εκλεγεί ως μέλος της Διεθνούς Ακαδημίας της Ιστορίας των Επιστημών που εδρεύει στο Παρίσι (πρώτος Έλληνας με αυτή την τιμητική διάκριση).
Υπήρξε από τους ιδρυτές του Ατρομήτου Αθηνών το 1923, δραστηριοποιήθηκε έντονα στα αθλητικά δρώμενα της Αθήνας και της χώρας, ενώ καθ’ όλη τη διάρκεια της Κατοχής χρημάτισε πρόεδρος του Παναθηναϊκού ΑΟ.
Το βάρος της οργάνωσης έπεσε πάνω στον καθηγητή Μαθηματικών Βαγγέλη Σταμάτη, ο οποίος ήταν ένας από τους κορυφαίους παράγοντες της προπολεμικής περιόδου και βοήθησε με τις γνώσεις του την παρέα της πλατείας Βικτωρίας να κάνει πραγματικότητα το όνειρο της δημιουργίας μιας νέας ομάδας. Ο Βαγγέλης Σταμάτης ήταν μέλος του Δ.Σ. του Παναθηναϊκού και μαζί με δύο-τρία ακόμη μέλη διαφώνησε και αποχώρησε από τους «πράσινους». Η νέα ομάδα που ιδρύθηκε πήρε το όνομα «Ατρόμητος».
Το ιδρυτικό καταστατικό απέκτησε επίσημη μορφή δύο χρόνια μετά. Το 1924 εγκρίθηκε η δημιουργία του νέου συλλόγου, αλλά η υπογραφή του ιδρυτικού καταστατικού έγινε το 1925.
Επιγραμματικό χρονολογικό βιογραφικό
1897 – Γεννήθηκε στις Ερυθρές (πρώην Κριεκούκι) Δυτ. Αττικής (επίσημος τόπος και ημερομηνία γέννησης: Θήβα, 13.9.1898). Λίγο μετά τη γέννηση του μετακόμισαν στη Θήβα όπου και μεγάλωσε ο Ε.Σ.
1914 – Τελείωσε το γυμνάσιο στη Θήβα. Κατά τη διάρκεια των γυμνασιακών του σπουδών εργαζόταν (ως μαθητής) μαζί με τον αείμνηστο δήμαρχο Θήβας Ιωάννη Κτιστάκη στο συμβολαιογραφείο του Ευάγγελου Ταμβίσκου, παράγοντας χειρόγραφα αντίγραφα συμβολαίων.
1915 – Μετέβη στην Αθήνα και ενεγράφη στην νεοϊδρυθείσα τότε Εθνική Ακαδημία Σωματικής Αγωγής (μονοετούς φοιτήσεως) την οποία και ετελείωσε.
1916 – Διορίστηκε γυμναστής στο Βαρβάκειο γυμνάσιο Αθηνών
1917 – Εγγράφηκε στο Φυσικό τμήμα της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών
1921-1922 – Μετείχε στην μικρασιατική εκστρατεία ως οπλίτης, υπηρετών στο 18ο Σύνταγμα Πεζικού
1923 – Έλαβε το πτυχίο της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών
1923 – Διετέλεσε καθηγητής Φυσικής Αγωγής στο Οικονομικό Γυμνάσιο Αθηνών
1924 – Διορίσθηκε ως καθηγητής των Φυσικών στη Μέση Εκπαίδευση όπου και εξακολούθησε να υπηρετεί έως συνταξιοδοτήσεώς του το 1960 (1924-1931: αρχικά σε γυμνάσια της Κοζάνης και στη συνέχεια σε γυμνάσια στην Αθήνα).
1931 – Εγγράφηκε ως τακτικός φοιτητής στη Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου του Βερολίνου (Friedrich-Wilhelms-Universität zu Berlin) και παρακολούθησε μαθήματα για 3 συνεχή εξάμηνα (Απρίλιος 1931-Ιούλιος 1932)
1932 – Διακόπτει σπουδές ένεκα οικογενειακών λόγων
1936 – Συνεχίζει τις σπουδές του στο Βερολίνο για 6 συνεχή εξάμηνα (Απρίλιος 1936-Μάρτιος 1939)
1939 – Συνέχισε να είναι καθηγητής στα γυμνάσια (γυμνασιάρχης και επιθεωρητής μέσης εκπαίδευσης αργότερα)
1940 – Από τότε άρχισε να επιδίδεται στη σπουδή και την έρευνα των θετικών επιστημών των αρχαίων Ελλήνων. Επίσης, λίγο πριν το Β’ παγκόσμιο πόλεμο εισήλθε στην μασωνία/τεκτονισμό (στοά “Ακρόπολις”).
1941-1944 – Διετέλεσε Πρόεδρος του Παναθηναϊκού (χρόνια κατοχής)
1948 – ΄Εγινε μέλος της Εταιρείας των Φυσικών του Βερολίνου (Physikalische Gesellschaft zu Berlin e.V.) κατόπιν πρότασης των καθηγητών του Max von Laue και Wilhelm Westphal.
1950 – Έγινε τακτικός συνεργάτης του περιοδικού “Πλάτων” της Εταιρείας των Ελλήνων Φιλολόγων.
1955-1956 – Δίδαξε ιστορία των ελληνικών μαθηματικών και νεωτέρα φυσική στη Σχολή Γενικής Μορφώσεως Ανωτέρων Αξιωματικών του Γενικού Επιτελείου Στρατού.
1956 – Προσλήφθηκε ως τακτικός επιστημονικός συνεργάτης στο περιοδικό της Ακαδημίας των Επιστημών του Βερολίνου (Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin) “Zentralblatt für Mathematik und Ihre Grenzgebiete” (Κεντρική εφημερίς διά μαθηματικά και συγγενείς προς αυτά επιστήμας).
1959 – Δίδαξε ιστορία των ελληνικών μαθηματικών και φυσικής ως και νεωτέρα φυσική τους μετεκπαιδευομένους καθηγητές στο Διδασκαλείον Μέσης Εκπαιδεύσεως (διευθυντής του οποίου ήταν ο Κων. Δ. Γεωργούλης).
1960 – Έλαβε σύνταξη από το ελληνικό κράτος μετά από σχεδόν αδειάλειπτη 35ετή υπηρεσία.
1966 – Εξελέγη αντεπιστέλλον μέλος της Διεθνούς Ακαδημίας της Ιστορίας των Επιστημών (International Academy of the History of Science) που εδρεύει στο Παρίσι (1ος Έλληνας με αυτή την τιμητική διάκριση).
1966 – Μέλος της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας, τιμήθηκε με ειδικό μετάλλιο, Επίτιμος Πρόεδρος της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας.
1973 – Πείραμα καυστικών κατόπτρων με Ιωάννη Σακκά. Τη χρονιά αυτή επίσης εισήλθε στον 33ο και τελευταίο βαθμό της μασωνίας.
1990 – 1η Μαρτίου τελευταία πνοή, 93 ετών (Αθήνα)
Βιβλιογραφία
1954 – Σταμάτης Ευάγγελος, Νεότερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ήλιος, Κ.Δ. Γεωργούλης, σελ. 210-211
1960 – Επιστημονικόν Έργον, Ευάγγελος Σταμάτης
1979 – Σταμάτης Ευάγγελος (1898-), Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν «Ήλιος», σελ. 623-624
1990 – Εις μνήμην δύο αξίων Ελλήνων (Ευάγγελος Σταμάτης – Αθανάσιος Γεωργιάδης), Κωνσταντίνος Γεωργανάς, περιοδικό Δαυλός τ. 101, Μάιος 1990, σ. 5824-5825
1990 – Evangelos S. Stamatis (1898-1990), Jean Christianidis and Nikos Kastanis, Όμιλος για την Ιστορία των Μαθηματικών, Ζητήματα Ιστορίας των Μαθηματικών, Νο 44, Οκτώβριος 1990 (σ. 11)
1990 – Ευάγγελος Σ. Σταμάτης (1898-1990), Νεκρολογία, Γιάννης Χριστιανίδης, Ευκλείδης Γ’ – 1990 – τόμος 7, τεύχος 25 (και ιδιόχειρη συνεισφορά Καστάνη)
1992 – In Memoriam: Evangelos S. Stamatis, Historia Mathematica 19 (1992), 99-105, Jean P. Christianidis and Nikos Kastanis
1993 – Η ζωή και το έργο του Ευάγγελου Σ. Σταμάτη, Γιώργος Ωραιόπουλος, από τα πρακτικά του Α’ Πανελληνίου Συνεδρίου Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Μαθηματικών 1989, εκδ. Τροχαλία, κεφ. 2, σελ. 15-26, 1993
1997 – Ευάγγελος Σταμάτης, Ένας μεγάλος γυιός της Θήβας, Γιώργος Κατσέλης, περιοδικό Ευκλείδης Β’, τεύχος 26
1998 – Ο Ευάγγελος Σταμάτης και η μελέτη των αρχαίων ελληνικών μαθηματικών, Σ.Π. Ζερβός, περιοδικό Ευκλείδης Β’, τεύχος 28
1998 – Ευάγγελος Σταμάτης, Γιώργος Ωραιόπουλος, περιοδικό Ευκλείδης Α’, Τρίτο, Ιανουάριος-Φεβρουάριος-Μάρτιος 1998 – Τόμος λα – Τεύχος 27
2002 – Biography in “Writing the History of Mathematics: Its Historical Development”, Christine Phili
2002 – Ευάγγελος Σταμάτης, Ο σύγχρονος αναστηλωτής της αρχαίας ελληνικής επιστήμης, Δημ. Κ. Μαργέτης (εκδ. Δαυλός)
2010 – Αφιέρωμα Ευάγγελος Σταμάτης, Εφημερίδα Κ. Καραθεοδωρή, Αρ. Φύλλου 47, Μάρτιος-Απρίλιος 2010
2010 – Οι αρχαιοελληνικές καταβολές των συγχρόνων Μαθηματικών, Χριστίνα Φίλη, σ. 14-17
2011-2012 – Απ’ευθείας συλλογή στοιχείων από άτομα που τον γνώριζαν προσωπικά