Η άλλη ”Μπάρμπαρα”, της οικονομίας

”ΤΟ ΦΡΑΓΜΑ των 400 δισ. ευρώ έσπασε τον Δεκέμβριο του 2022 το συνολικό Δημόσιο Χρέος της χώρας, ξεφεύγοντας κατά 8 δισ. από τον στόχο του ΥΠΟΙΚ. Συγχρόνως, πηγή ανησυχίας αποτελούν και οι κρατικές εγγυήσεις, το ύψος των οποίων προσεγγίζει τα 30 δισ. ευρώ.” Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, 4/2/2023

Καθώς η καταιγίδα Μπάρμπαρα ταλαιπωρεί την χώρα μια άλλη ”καταιγίδα” βρίσκεται σε εξέλιξη και δυναμώνει όσο πλησιάζει η ημερομηνία των εκλογών. Η καταιγίδα των επιδομάτων, των ”κοινωνικών παροχών” και των πάσης φύσεως ”ρυθμίσεων”. Ταυτόχρονα σε εξέλιξη βρίσκεται και η ”χιονοθύελλα” του λαϊκισμού των προεκλογικών υποσχέσεων-δεσμεύσεων εκ μέρους της πολιτικής ηγεσίας που αντιμετωπίζει τους πολίτες ως ”ιθαγενείς” της ζούγκλας του Αμαζονίου ή ορεσίβιων των Άνδεων. Αναζητώντας τα κίνητρα αυτής της αντιμετώπισης θα παραφράσουμε τον Κλίντον: ”Είναι η εξουσία και τα καλούδια της ηλίθιε”.

Οι απλοί πολίτες απορούν και τρομοκρατούνται, όταν τους αφήνει η καταιγιστική πλύση εγκεφάλου των ΜΜΕ, για το γεγονός ότι το δημόσιο χρέος σκαρφαλώνει όλο και σε πιο ”απάτητες κορυφές”. Δεν είναι μόνο η είδηση ότι το χρέος έσπασε ”ΤΟ ΦΡΑΓΜΑ των 400 δισ. ευρώ”, με την επιπλέον απειλή-προσαύξηση των ”30 δισ. ευρώ” των κρατικών εγγυήσεων να επικρέμαται, είναι κυρίως το γεγονός ότι ως ποσοστό του ΑΕΠ έχει ”πιάσει ταβάνι”. Ασφαλώς ευθύνεται και η υγειονομική κρίση που το 2020 το χρέος σκαρφάλωσε στο 206,3% του ΑΕΠ για να αποκλιμακωθεί στο 194,5% το 2021. Όμως, όταν η αύξηση του ΑΕΠ –στην οποία κυρίως οφείλεται η, σε κάθε περίπτωση ανεπαρκής, αποκλιμάκωση- δεν στηρίζεται στην δυναμική ανάπτυξη του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα, αλλά στα ”γυάλινα πόδια” του τουρισμού και στην συγκυριακή έκρηξη του ”επιδοματικού καπιταλισμού” η αισιοδοξία είναι αδικαιολόγητη και ο εφησυχασμός δεν επιτρέπεται.

Η είδηση, που φιλοξενήθηκε σε ένα μικρό πρωτοσέλιδο (ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ), δεν αξιολογήθηκε από τα βασικά ΜΜΕ για να προβληθεί προς ενημέρωση των πολιτών. Οι πολίτες, διαθέτοντας αντισώματα μνήμης στη συστηματική πλύση εγκεφάλου,αναρωτιούνται αν οι αιματηρές θυσίες στις οποίες έχουν υποβληθεί από το 2010, -όταν το χρέος ήταν ακόμα στα 301,006 δισ. ευρώ και το ΑΕΠ στα 231,583 δισ.- πήγαν χαμένες. Οι περικοπές των μισθών και των συντάξεων, το κλείσιμο των επιχειρήσεων και η ανεργία, η αυξήσεις των άμεσων και έμμεσων φόρων (ΦΠΑ από 18 σε 24%, ΕΝΦΙΑ, κ.λπ.), η φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης, η εξουθένωση των φτωχών, η απογείωση των ανισοτήτων γιατί δεν οδήγησαν στην αποκλιμάκωση τους χρέους; Γιατί, 13 χρόνια μετά, το ΑΕΠ είναι καθηλωμένο κάτω από τα 200 δισ. και το χρέος ξεπέρασε τα 400 δισ. –παρά το PSI του 2012 με το οποίο κατακρεουργήθηκαν αποταμιεύσεις μιας ζωής και αποθεματικά ταμείων- συνεχίζοντας ακάθεκτο την ανοδική του πορεία; Πέρα από τις κουραστικές, ανέξοδες και άλλο τόσο αδιέξοδες, αλληλοκατηγορίες θα καταδεχθεί κάποτε η πολιτική μας ηγεσία να μας εξηγήσει, ομονοώντας, με στοιχεία και επιχειρήματα τι φταίει; Ή, παραφράζοντας τον Βάρναλη, να θεωρήσουμε ότι: ”φταίει το κακό το ριζικό μας, φταίνε αυτοί που μας φθονούν…”;

Το χρέος της Ελλάδας, πριν οδηγηθεί στα μνημόνια, ήταν 301 δισ. σήμερα έχει ξεπεράσει τα 400 δισ.. Το ΑΕΠ ήταν 231 δισ. σήμερα είναι κάτω από 200. Για να αγγίξει το ύψος του 2009 απαιτείται αύξηση της τάξης του 15% η οποία για τα επόμενα 2 χρόνια αθροιστικά πρέπει να θεωρείται ”όνειρο θερινής νυκτός”. Το ερώτημα παραμένει αμείλικτο: υπάρχει φώς στην άκρη του τούνελ; Υπάρχει κανένας σοβαρός -απαλλαγμένος από φανατισμούς, κομματικές παρωπίδες και ιδιοτέλειες- αναλυτής που να υποστηρίζει ότι, -υπό την συγκεκριμένη διεθνή συγκυρία οικονομική αλλά και γεωπολιτική- οι εκλογές, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, αποτελούν κρίσιμο ορόσημο; Η επόμενη μέρα πόσο θα διαφέρει από τα χρόνια που προηγήθηκαν; Δεν πρέπει ασφαλώς να παραβλέπεται η σημαντική επίπτωση της υγειονομικής κρίσης στις εξελίξεις. Θα ήταν διαφορετικά τα στοιχεία αν δεν είχε προκύψει η πανδημία. Όμως η ”μεγάλη” εικόνα δεν θα ήταν ουσιαστικά διαφορετική. Μπορεί το χρέος να επιβαρύνθηκε από την πανδημία αλλά και τα προηγούμενα χρόνια αυξητική ήταν η τάση, μετά το 2012 και το PSI, έστω και οριακά. Όπως οριακή επίσης ήταν και η ετήσια αύξηση του ΑΕΠ πριν από το 2020 ενώ ή σημαντική αύξηση του 2021 και του 2022 οφείλονται κατά κύριο λόγο στην συγκυρία των καταιγιστικών επιδοτήσεων-ενισχύσεων και του τουρισμού. Η ”μεγάλη” εικόνα είναι πιο εναργής αν συνυπολογίσουμε ότι, παράλληλα με το δημόσιο, απογειώνεται και το ιδιωτικό χρέος, αγγίζοντας τα 256 δισ. -115 δις. στις τράπεζες (72 δισ. επιχειρηματικά), 113 δισ. ληξιπρόθεσμα στην εφορία και 28 δισ. στα ασφαλιστικά ταμεία- (Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, 6/2/2023).

Οι άναρθρες κραυγές, τα ευφυολογήματα, η δαιμονολογία να σταματήσουν. Απαιτούνται καθαρές, υπεύθυνες, τεκμηριωμένες εξηγήσεις. Γιατί το χρέος εξακολουθεί να ανεβαίνει παρά το ”ματοκύλισμα” της κοινωνίας; Γιατί η οικονομία εξακολουθεί να καρκινοβατεί; Γιατί οι ανισότητες διευρύνονται; Όποιος μπει στον πειρασμό να μιλήσει για την ”δυναμική του χρέους” θα πρέπει να εξηγήσει πειστικά πότε και γιατί δημιουργήθηκε αυτή η δυναμική. Ποια δεκαετία και ποιες πολιτικές απογείωσαν το χρέος. Πότε ”εγκαταστάθηκε στο τιμόνι της οικονομίας ο αυτόματος πιλότος του χρέους και των άλλων ανελαστικών δαπανών” (Α. Λάζαρης, 10/06/1988). Τι είχε γίνει ώστε ο Ανδρέας να διατυπώσει (Δεκέμβριος 1993) το γνωστό: ”Είτε η Ελλάδα θα δαμάσει το χρέος, είτε το χρέος θα καταστρέψει την χώρα”. Αλλά εκτός από το ”πως φτάσαμε ως εκεί”, θα πρέπει να απαντηθεί και το ”τι έγινε από εκεί και μετά”. Τι έγινε δηλαδή για να ”δαμαστεί το τέρας”. Σε διαφορετική περίπτωση το πολιτικό βαρομετρικό θα επιβαρύνεται συνεχώς, τα σύννεφα θα συσσωρεύονται και η νέα οικονομική ”Μπάρμπαρα” θα ξεσπάσει μετά τις εκλογές.

Αντωνάκος Αντώνης

06–02-2023

antonakosantonis@gmail.com​

http://www.antonakos.edu.gr