Σβήνουν από την εξάπλωση του μεταχρωματικού έλκους ακόμη και υπεραιωνόβια πλατάνια που λυγίζουν και θυσιάζουνται, πλατάνια που είχαν ιστορική αξία αλλά και αισθητικά δάση κατά μήκος του Σπερχειού ποταμού.
Το φαινόμενο παίρνει πλέον διαστάσεις επιδημίας αφού ακόμη και τα μέτρα ελέγχου που έχουν ληφθεί είναι ανίσχυρα να το αντιμετωπίσουν. Πλέον εξαπλώνεται και σε άλλες περιοχές. Από το 2020 έχουν ληφθεί περιοριστικά μέτρα στο πλατανοδάσος στο Καστρί της Φθιώτιδας και μάλιστα σε μία πάρα πολύ μεγάλη έκταση. Το Δασαρχείο Σπερχειάδας επιτηρεί την συγκεκριμένη έκταση καθώς απαγορεύεται η υλοτομία, η αποκλάδωση, όπως επίσης απαγορεύεται και η εκτέλεση διαφόρων εργασιών είτε με μηχανήματα, είτε χειρωνακτικά. Ουσιαστικά πρόκειται για πλατανοδάσος περίπου 1.000 στρεμμάτων που έχει μπει σε καραντίνα.
Η ασθένεια όμως, δεν σταμάτησε εκεί. Το μεταχρωματικό έλκος προχωρά και δυτικά προς την Δυτική Φθιώτιδα αλλά και ανατολικά προς τις εκβολές του Σπερχειού. «Τα μηνύματα που παίρνουμε μάς έχουν προβληματίσει ιδιαίτερα» σημειώνει ο διευθυντής Δασών της Φθιώτιδας Ανδρέας Παπανδρέου, υπενθυμίζοντας τις απαγορεύσεις που ισχύουν για την συγκεκριμένη περιοχή. Όμως ο ίδιος διαπιστώνει ότι «οι προσβολές είναι πλέον αρκετές έξω από την συγκεκριμένη περιοχή και συνεχώς λαμβάνονται περιοριστικά μέτρα. Ήδη περιμένουμε την έκδοση σχετικής απόφασης από το υπουργείο Περιβάλλοντος για μία συνολική αντιμετώπιση της ασθένειας όχι μόνο στην περιοχή μας αλλά σε ολόκληρη την Ελλάδα».
Σύμφωνα με τους δασικούς υπαλλήλους που έχουν επιδοθεί σε αγώνα δρόμου για την σωτηρία των δέντρων από την καταστροφική ασθένεια «η κατάσταση είναι κρίσιμη». Στο πλατανοδάσος Μεξιατών δυτικά τη Λαμίας, που είναι μνημείο της φύσης, προκαλεί θλίψη στον επισκέπτη καθώς τα πρώτα δείγματα δημιουργούν την αίσθηση ότι σε λίγο θα μετατραπεί σε«νεκροταφείο πλατάνων». Κινδυνεύει να αλλάξει το οικοσύστημα κατά μήκος του Σπερχειού ποταμού.
Να σημειωθεί ότι στην Φθιώτιδα η ασθένεια έχει εμφανιστεί και στην περιοχή της Αταλάντης ενώ θυσιάστηκαν στην ασθένεια και τα ιστορικά πλατάνια στο χωριό Κομποτάδες όπου έγινε η σύσκεψη των οπλαρχηγών του 1821 πριν από την μάχη της Αλαμάνας και τα οποία είχαν χαρακτηριστεί «ιστορικά».
Από πού προκαλείται η ασθένεια
Όπως είναι γνωστό η ασθένεια «μεταχρωματικό έλκος» προκαλείται από τον θανατηφόρο μύκητα Ceratocystis platani που «θερίζει» τα πλατάνια. Αρχικά τα απογυμνώνει και στην συνέχεια τα σαπίζει. Εμφανίστηκε πριν από περίπου 20 χρόνια και παρά τα μέτρα που λαμβάνονται μέχρι σήμερα, οι επιστήμονες δεν μπορούν να την τιθασεύσουν. Μεταδίδεται από τα εργαλεία και τα μηχανήματα που έρχονται σε επαφή με τα πλατάνια και όπως αυτά μετακινούνται για εργασίες σε διάφορες περιοχές, μεταφέρουν και τον μύκητα ενώ παράλληλα μεταφέρεται και από το υπόγειο ριζικό σύστημα από δέντρο σε δέντρο.
«Ακόμη και σε ειδικές περιπτώσεις που χρειάζεται να γίνουν παρεμβάσεις λαμβάνονται πρόσθετα μέτρα και μάλιστα, προς τούτο, δίνουν τα Δασαρχεία σχετική άδεια, καθώς πρέπει να ακολουθήσει σχολαστικό πλύσιμο και απολύμανση με μυκητοκτόνα όλων των εργαλείων και μηχανημάτων» υπογραμμίζει ο δασολόγος Ανδρέας Παπανδρέου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το Ινστιτούτο Μεσογειακών και Δασικών Οικοσυστημάτων πριν από ενάμιση χρόνο βρέθηκε στην περιοχή όπου διαπίστωσε την ύπαρξη και την έκταση της ασθένειας κατά μήκος του Σπερχειού στην Φθιώτιδα. Μάλιστα οι επιστήμονες στην έκθεσή τους είχαν σημειώσει πως «παρά το γεγονός ότι οι τοπικές αρχές πήραν μέτρα ωστόσο είναι αμφίβολο αν θα μπορέσουν να αποτρέψουν την επέκταση». Η συγκεκριμένη έκθεση αποτελεί και την πρώτη αφορμή για την λήψη των μέτρων στην περιοχή Καστρί.
Τις τοπικές αρχές προβληματίζει ότι οι προσβολές έχουν διαπιστωθεί σε μία μεγάλη έκταση και οι φόβοι τους έχουν σχέση με την παράνομη υλοτομία λόγω του χειμώνα. Προσπαθούν να βρουν τρόπους να ελέγξουν την κατάσταση. Σε εξέλιξη όμως είναι αντιπλημμυρικά έργα μέσα στην κοίτη του Σπερχειού ποταμού, είτε αναχώματα, είτε επιδιορθώσεις στις βλάβες που έχουν υποστεί από τις πλημμύρες. Σύμφωνα με την μελέτη θα πρέπει να παρέμβουν σε μία απόσταση πάνω από 30 χιλιόμετρα με πυκνή βλάστηση, στο μεγαλύτερο μέρος πλατάνια. Προς το παρόν έχουν παγώσει τις άδειες καθώς θα πρέπει να απομακρυνθούν πάνω από 50.000 τόνοι ξύλακαι προσπαθούν να παρέμβουν σημειακά για την προστασία από το μεταχρωματικό έλκος. Ωστόσο ο κίνδυνος από τις πλημμύρες παραμένει για την πεδιάδα του Σπερχειού