Η Ρωσία έχει καταλήξει σε μια ιδέα που θα μπορούσε να επηρεάσει ριζικά το οικονομικό τοπίο σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Πρόκειται για τη δημιουργία κόμβου φυσικού αερίου στην Τουρκία – ένα σύστημα διανομής και περαιτέρω μεταπώλησης ρωσικού φυσικού αερίου.
Εάν εφαρμοστεί, το έργο θα αποφέρει τεράστια οφέλη σε μια ομάδα χωρών, ενώ η άλλη ομάδα θα μετρήσει μεγάλες απώλειες, γράφει η ρωσική Vzglyad.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιβεβαίωσε το ενδιαφέρον του για το έργο που προτείνει η Ρωσία για τη δημιουργία κόμβου φυσικού αερίου στο τουρκικό έδαφος.
Δήλωσε ότι η Ρωσία και η Τουρκία θα αρχίσουν να επεξεργάζονται αυτήν την ιδέα χωρίς καθυστέρηση.
Τα υπουργεία ενέργειας των δύο χωρών έχουν ήδη λάβει οδηγίες να βρουν κατάλληλο χώρο για την κατασκευή διεθνούς κέντρου διανομής φυσικού αερίου.
Ο Ερντογάν αποκάλεσε τη Θράκη στο βορειοδυτικό – ευρωπαϊκό – τμήμα της Τουρκίας κατάλληλο μέρος για την κατασκευή κόμβου φυσικού αερίου.
Το έργο είναι στα σπάργανα και πολλά πράγματα μπορεί να αλλάξουν καθώς προχωρά.
Εάν όμως το έργο υλοποιηθεί, υπόσχεται να αναδιαμορφώσει ριζικά την ενεργειακή αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης το συντομότερο δυνατό.
Οι χώρες των οποίων οι οικονομίες είχαν προηγουμένως ωφεληθεί από τη συνεργασία φυσικού αερίου με τη Ρωσία (κυρίως η Γερμανία) θα μετρήσουν τις απώλειες.
Αντίθετα, η Τουρκία, η νοτιοανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια θα αποκτήσουν πραγματικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα με τη μορφή φθηνότερου φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
«Η Τουρκία δεν θα γίνει απλώς ο μεγαλύτερος κόμβος φυσικού αερίου στην Ευρώπη, αλλά πιθανότατα και ο μοναδικός κόμβος», δήλωσε ο Σεργκέι Κοντράτιεφ, αναπληρωτής επικεφαλής του οικονομικού τμήματος στο Ινστιτούτο Ενέργειας και Οικονομικών.
Σημείωσε ότι μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000, η Ουκρανία ήταν βασικός παίκτης φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Αλλά επρόκειτο μόνο για έναν κόμβο διαμετακομιστικού αερίου, επειδή δεν υπήρχε ανταλλαγή υγρού αερίου στο ουκρανικό έδαφος, όπου θα καθορίζονταν οι τιμές. Ωστόσο, η Ουκρανία όχι μόνο λάμβανε φθηνό φυσικό αέριο για τις δικές της ανάγκες, αλλά κέρδιζε δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως από τη διαμετακόμιση ρωσικών καυσίμων.
«Από το 2010, η Γερμανία τραβάει την κουβέρτα του φυσικού αερίου από πάνω της χάρη στη λειτουργία του Nord Stream 1.
Και μέχρι το 2022, προχωρούσε με επιτυχία προς την ενίσχυση του ρόλου της στο φυσικό αέριο. Ακόμη και πέρυσι, πολλοί Ευρωπαίοι ειδικοί ήταν σίγουροι ότι η γερμανική εποχή ερχόταν στην αγορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Η Γερμανία υποτίθεται ότι θα γινόταν ο μεγαλύτερος ευρωπαϊκός κόμβος φυσικού αερίου στο πλαίσιο του κλεισίματος του κοιτάσματος του Γκρόνινγκεν το 2024-2025, της σταδιακής υποβάθμισης του εμπορίου άνθρακα και της αύξησης του μεριδίου του φυσικού αερίου λόγω του Nord Stream 2», λέει ο Κοντράτιεφ.
Η σημασία του κόμβου φυσικού αερίου στο Baumgarten στην Αυστρία, όπου το φυσικό αέριο προέρχεται από την Ουκρανία, θα περιοριστεί σε δευτερεύοντες ρόλους.
Ωστόσο, τα γεγονότα του 2022 κατέστρεψαν όλες αυτές τις πρωτοβουλίες. Αρχικά, επιβλήθηκαν κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας και στη συνέχεια κρατικοποιήθηκαν τα περιουσιακά στοιχεία της Gazprom στη Γερμανία.
Ακολούθησε η αναστολή της πιστοποίησης του Nord Stream 2, η εμφάνιση προβλημάτων με την επισκευή γερμανικών στροβίλων και η διακοπή λειτουργίας του Nord Stream 1 και στη συνέχεια η υπονόμευση της υποδομής του υπεράκτιου αγωγού.
Τα οφέλη της Τουρκίας ως μεσάζων
Ποιο θα είναι το κέρδος για την Τουρκία εάν γίνει πραγματικά ο μοναδικός κόμβος φυσικού αερίου στην Ευρώπη;
Ας κάνουμε μια επιφύλαξη αφού ο ρόλος της Τουρκίας δεν είναι απολύτως σαφής.
Οι ειδικοί μιλούν για δύο πιθανότητες.
Είτε η Τουρκία θα είναι χώρα διέλευσης του ρωσικού φυσικού αερίου στα σύνορα με την ΕΕ, είτε το ρωσικό αέριο θα αλλάξει ιδιοκτησία ακόμη και στα σύνορα με την Τουρκία, και μετά η Άγκυρα θα μεταπωλήσει ρωσικό αέριο (νόμιμα, ήδη τουρκικό).
Η ρωσική πλευρά, φυσικά, ενδιαφέρεται να πουλήσει η ίδια φυσικό αέριο, και όχι να το κάνει μέσω μεσάζοντα.
Επομένως, το πρώτο κέρδος της Άγκυρας θα είναι είτε από πληρωμές διαμετακόμισης είτε από κέρδη από τη μεταπώληση ρωσικού φυσικού αερίου.
Επιπλέον, η ίδια η Τουρκία θα μπορεί να διεκδικήσει την αγορά του ρωσικού φυσικού αερίου σε πολύ χαμηλή τιμή.
«Το έχουμε δει αυτό τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Γερμανία. Μια χώρα που είναι σημαντικός αγοραστής και χώρα διέλευσης συνήθως λαμβάνει προμήθειες από την Gazprom με πολύ ελκυστικούς όρους.
Επομένως, η Τουρκία τα επόμενα χρόνια θα είναι μια χώρα με μια από τις χαμηλότερες τιμές φυσικού αερίου στην Ευρώπη», λέει με βεβαιότητα ο ειδικός.
Το ρωσικό αέριο θα έρθει στην Τουρκία, κατά πάσα πιθανότητα, μέσω δύο νέων διακλαδώσεων της Τουρκικής Ροής συνολικού όγκου 55 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων.
Είναι επίσης σημαντικό ότι το φθηνό φυσικό αέριο αποτελεί σοβαρό βοήθημα για την οικονομία της χώρας, τη βιομηχανία και την κοινωνική ευημερία. Και αυτό τώρα λείπει πολύ από την τουρκική οικονομία – αυτή τη στιγμή υπάρχει υποτίμηση του τοπικού νομίσματος και υψηλός πληθωρισμός.
Ίσως η Τουρκία να μπορέσει ακόμη και να επηρεάσει τον καθορισμό των τιμών του φυσικού αερίου – εάν καταφέρει να συμφωνήσει σε αυτό τόσο με τη Ρωσία όσο και με τους ευρωπαίους καταναλωτές.
Ποιες χώρες πιθανόν θα έχουν σημαντικό όφελος
Οι χώρες που αγοράζουν ρωσικό αέριο μέσω των νέων αγωγών της Τουρκικής Ροής θα επωφεληθούν επίσης.
Πρώτα απ’ όλα, αυτές είναι οι βαλκανικές χώρες και οι χώρες της Κεντρικής και Νότιας Ευρώπης. Βασικά ενδιαφερόμενα μέρη, σύμφωνα με τον Κοντράτιεφ, είναι η Ουγγαρία, η Αυστρία και η Ιταλία ως οι μεγαλύτεροι αγοραστές.
Η Ελλάδα, η Βουλγαρία, η Σερβία και ακόμη και η Σλοβακία μπορούν επίσης να βασιστούν σε αυτό το αέριο.
Ο επικεφαλής της Gazprom, Αλεξέι Μίλερ, έχει ήδη παραδεχτεί ότι οι προμήθειες φυσικού αερίου, που διακόπηκαν μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Nord Stream, μπορούν να μεταφερθούν στην Τουρκία.
Όχι μόνο ροές από τη Βαλτική Θάλασσα, αλλά και από την ουκρανική διαδρομή θα μεταφερθούν στη νότια διαδρομή, πιστεύει ο Κοντράτιεφ.
Περίπου 16-17 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ρέουν μέσω της Ουκρανίας σε ετήσια βάση, αλλά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αυτή η διαδρομή θα κλείσει, πιστεύει ο ειδικός.
Κυρώσεις μπορεί να επιβληθούν από την Gazprom ή από το Κίεβο. Δεν μπορούν να αποκλειστούν οι κίνδυνοι καταστροφής της υποδομής διαμετακόμισης στην Ουκρανία.
Σε κάθε περίπτωση, στα τέλη του 2024, η διαμετακόμιση φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας θα σταματήσει οπωσδήποτε, καθώς λήγει το πενταετές συμβόλαιο.
Θα αλλάξει ο χάρτης αερίου της Ευρώπης
Πώς θα αλλάξει ο χάρτης αερίου της Ευρώπης; Όχι μόνο η Τουρκία και η Γερμανία θα αλλάξουν θέσεις, αλλά ολόκληρες ομάδες χωρών.
Η Ευρώπη θα χωριστεί σε δύο διαφορετικές αγορές. Από τη μια θα είναι η Γερμανία, οι χώρες της Βαλτικής, η Πολωνία και γενικά οι σκανδιναβικές χώρες, που θα επικεντρωθούν στην προμήθεια ακριβού αμερικανικού LNG και νορβηγικού φυσικού αερίου. Από την άλλη πλευρά θα είναι τα Βαλκάνια, η Νότια και η Κεντρική Ευρώπη, που θα λαμβάνουν φθηνότερο αέριο από τη Ρωσία μέσω Τουρκίας.
«Τα τελευταία χρόνια, έχουμε δει ότι οι βαλκανικές χώρες και οι χώρες της Νότιας Ευρώπης πλήρωσαν περισσότερο φυσικό αέριο από τη Βορειοδυτική Ευρώπη. Τώρα η κατάσταση μπορεί να αλλάξει σε μια εκ διαμέτρου αντίθετη φορά », προτείνει ο Κοντράτιεφ.
Με άλλα λόγια, η Τουρκία και οι χώρες της Νότιας Ευρώπης θα μπορέσουν να αποκτήσουν φθηνά καύσιμα, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για μια οικονομική ανακάλυψη, ανεβάζοντας τη βιομηχανία και το βιοτικό επίπεδο.
«Θα υπάρξει υποβάθμιση ζωής στη Βόρεια Ευρώπη»
Και στη βόρεια Ευρώπη η κατάσταση θα είναι δύσκολη. «Στη Βορειοδυτική Ευρώπη, θα μπορούσε πράγματι να υπάρξει πτώση του βιοτικού επιπέδου. Οι βιομηχανίες έντασης ενέργειας θα υποφέρουν περισσότερο – πρόκειται για τη μη σιδηρούχα και τη σιδηρούχα μεταλλουργία και τις επιχειρήσεις που παράγουν εξοπλισμό για αυτές τις βιομηχανίες. Και οι επιχειρήσεις φαρμακευτικής και μηχανολογίας, για παράδειγμα, θα αντιμετωπίσουν μείωση του κύκλου εργασιών και στασιμότητα, αλλά αυτή θα είναι μια μακρά διαδικασία», λέει η πηγή.
Αλλά το αν θα ανέβει το βιοτικό επίπεδο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη εξαρτάται, μεταξύ άλλων, από την πολιτική βούληση των κυβερνήσεων τους.
«Μπροστά στα μάτια μας είναι το παράδειγμα της Βουλγαρίας, στην οποία η Ρωσία προσέφερε πολλές φορές κερδοφόρα έργα – τους πυρηνικούς σταθμούς Μπέλενε και Νότια Ροή. Αν δεν είχε χάσει αυτά τα έργα τότε, τώρα η Βουλγαρία θα μπορούσε να είναι ίση με τη Σλοβακία και ακόμη και την Πολωνία όσον αφορά το βιοτικό επίπεδο», πιστεύει ο Σεργκέι Κοντράτιεφ.
Αμοιβαία τα συμφέροντα
Όλοι λένε ότι είναι η Ρωσία που θέλει να πουλήσει το αέριο της σε ευρωπαϊκές χώρες. Αλλά μιλάμε επίσης για τα συμφέροντα των ίδιων των ευρωπαϊκών χωρών, για τις οποίες η πρόσβαση σε αξιόπιστες και προβλέψιμες προμήθειες ενεργειακών πόρων από τη Ρωσία είναι σημαντική, λέει με βεβαιότητα ο ειδικός.
«Εάν οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης μπορέσουν να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους, τότε θα δημιουργήσουν μια ζώνη σχετικά φθηνού αερίου. Θα είναι ένα είδος νέας αγοράς με κανονικό ανταγωνισμό, όπου θα ανταγωνίζονται Ρώσοι και Αζερμπαϊτζάν προμηθευτές φυσικού αερίου και LNG.
Μακροπρόθεσμα, μπορεί να προστεθούν προμηθευτές από το Ιράν, καθώς και από τις υφαλοκρηπίδες της Τουρκίας και του Ισραήλ», λέει ο Κοντράτιεφ.
Αλλά, και πάλι, ένα αέριο δεν θα είναι αρκετό.
«Για να ανέβει το βιοτικό επίπεδο, πρέπει να γίνουν μεγάλες προσπάθειες, μεταξύ άλλων και από την ίδια την Τουρκία. Το φθηνό φυσικό αέριο, φυσικά, θα βοηθήσει, αυτό είναι ένα επιπλέον ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, αλλά δεν αρκεί από μόνο του για να είναι όλα καλά», καταλήγει ο συνομιλητής.
Vzglyad- vz.ru,
—
© Βαλκανικό Περισκόπιο –Γιῶργος Ἐχέδωρος