Από ακατανόητη έως ύποπτη μπορεί να θεωρηθεί η παραίνεση της κυβέρνησης προς τους πολίτες να αποφύγουν να χρησιμοποιήσουν το φυσικό αέριο ως μέσο θέρμανσης. Εκκινώντας από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στη ΔΕΘ, μέχρι και τον ανεκδιήγητο Στέλιο Πέτσα, αλλά και τα φίλια μέσα μαζικής ενημέρωσης, επιχειρείται να πειστούν νοικοκυριά και επιχειρήσεις ότι το πετρέλαιο είναι φτηνότερο και άρα θα πρέπει όσοι μπορούν να το κάνουν, γιατί δεν προβλέπεται καμία επιδότηση, να προχωρήσουν στις απαραίτητες μετατροπές.
Ωστόσο, μια ανάλυση όλων των δεδομένων, μάλλον διαψεύδει το κυβερνητικό αφήγημα, ενώ την ίδια ώρα εντείνει τον «πονοκέφαλο» των καταναλωτών, που ανησυχούν ότι θα κινδυνεύσουν να… παγώσουν μέσα στα ίδια τους τα σπίτια. Κι αυτό γιατί όποια μορφή ενέργειας και να επιλέξουν, το κόστος θα είναι πολύ υψηλότερο σε σχέση με όλα τα προηγούμενα χρόνια, ενώ οι μισθοί και οι συντάξεις παραμένουν καθηλωμένοι.
Σύμφωνα με έρευνα της εταιρίας Pricefox, λαμβάνεται η παραδοχή ενός διαμερίσματος κατά μέσο όρο 80 τ.μ., το οποίο απαιτεί κατά μέσο όρο 70 κιλοβατώρες (kWh), ανά τετραγωνικό μέτρο, για έναν χειμώνα διάρκειας 150 ημερών. Αυτό σημαίνει ότι ένα διαμέρισμα 80 τ.μ. με μια μέση μόνωση θα καταναλώσει 5.600 kWh κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Για τη σύγκριση των τιμών, σύμφωνα με την έρευνα της Pricefox, λαμβάνεται η παραδοχή του ίδιου παραδείγματος.
Για ένα μέσο διαμέρισμα 80 τετραγωνικών μέτρων, το κόστος θέρμανσης για την περίοδο του χειμώνα με πετρέλαιο κοστίζει μαζί με την κρατική επιδότηση 490,6 ευρώ. Το αντίστοιχο κόστος για το φυσικό αέριο ανέρχεται με την επιδότηση στα 784 ευρώ. Δηλαδή, το πετρέλαιο θέρμανσης είναι φθηνότερο κατά 294 ευρώ.
Ωστόσο, σε περίπτωση που ένα νοικοκυριό αποφασίσει να θερμανθεί με ηλεκτρικό ρεύμα (κλιματιστικά ή ηλεκτρικές σόμπες), το κόστος ανέρχεται στα 509 ευρώ. Αντίστοιχα, το κόστος για καυσόξυλα ανέρχεται στα 448 ευρώ και για πέλετ 336 ευρώ (βλέπε πίνακα).
Επισήμως η κυβέρνηση προτρέπει τους καταναλωτές να χρησιμοποιήσουν φέτος πετρέλαιο θέρμανσης. Με τα σημερινά δεδομένα, η τιμή διάθεσης από τις 15 Οκτωβρίου θα είναι κοντά στα 1,30 ευρώ το λίτρο, ενώ δεν αποκλείεται να μειωθεί ακόμα και στα 1,28 ευρώ, ακολουθώντας την αποκλιμάκωση των διεθνών τιμών του πετρελαίου. Θα πρέπει να σημειωθεί πως στη συγκεκριμένη τιμή έχει συνυπολογιστεί η οριζόντια επιδότηση του κράτους ύψους 0,25 ευρώ το λίτρο.
Αυτό σημαίνει πως ένας καταναλωτής θα πρέπει να δαπανήσει 490,6 ευρώ για όλο τον χειμώνα μαζί με την επιδότηση, από τα 653 ευρώ χωρίς τα 0,25 ευρώ το λίτρο. Από το ποσό θα πρέπει να αφαιρεθεί και το φετινό επίδομα θέρμανσης, το ύψος του οποίου εξαρτάται από τη γεωγραφική περιοχή όπου βρίσκεται το ακίνητο, αλλά και τα μέλη της οικογένειας που το δικαιούνται.
Για τα νοικοκυριά που έχουν επιλέξει το φυσικό αέριο, η τιμή του ανέρχεται σήμερα στα 0,23 ευρώ την κιλοβατώρα. Για να θερμανθεί ένα σπίτι τον χειμώνα θα χρειαστεί 784 ευρώ. Υπενθυμίζεται πως η κυβέρνηση ανακοίνωσε επιδότηση 90 ευρώ τη μεγαβατώρα για το φυσικό αέριο.
Αν και τα κλιματιστικά συνήθως χρησιμοποιούνται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, δεν είναι λίγοι αυτοί που τα χρησιμοποιούν και για τη θέρμανση του σπιτιού κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Η απόδοση και η οικονομία ενός κλιματιστικού εξαρτάται κατά πολύ από την ενεργειακή του κλάση. Ενα κλιματιστικό υψηλής ενεργειακής κλάσης τύπου Inverter είναι πολύ πιο αποδοτικό από ένα συμβατικό. Ενα κλιματιστικό με βαθμό απόδοσης 4 ή 5 σημαίνει ότι αποδίδει θερμική ενέργεια ίση με 4 ή 5 kWh. Με μέσο κόστος τα 0,70 € ανά kWh ηλεκτρικής ενέργειας, η μία κιλοβατώρα θέρμανσης κοστίζει περίπου 0,175€. Το διαμέρισμα των 80 τ.μ. θα χρειαστεί τον χειμώνα 980 €. Με την παραδοχή ότι το σπίτι θα καταναλώσει 5.600 KWh για πέντε μήνες (κατανάλωση πάνω από 1.000 Kwh), η επιδότηση για το σύνολο της κατανάλωσης ανέρχεται στα 470,4 ευρώ. Το τελικό κόστος προκύπτει ίσο με 509,6 ευρώ.
Ενα ενεργειακό τζάκι μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν κύρια μονάδα θέρμανσης, κυκλοφορώντας ζεστό νερό στα σώματα καλοριφέρ και, αν ήδη υπάρχει ενεργή εγκατάσταση καλοριφέρ πετρελαίου στο σπίτι, το ενεργειακό τζάκι ως κύρια θέρμανση. Τα καυσόξυλα αποδίδουν 4,2 kWh ανά κιλό, με μέση σημερινή τιμή κιλού για τα καυσόξυλα στα 0,25 €, και κατανάλωση 4 κιλά την ώρα, μία kWh κοστίζει περίπου 0,06 ευρώ. Επομένως, το διαμέρισμα των 80 τ.μ. θα χρειαστεί τον χειμώνα περίπου 336 ευρώ.
Οπως και με τα ενεργειακά τζάκια, οι λέβητες – σόμπες που καίνε πέλετ χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: σε αερόθερμες και υδραυλικές (καλοριφέρ). Οι εφαρμογές τους είναι ίδιες με αυτές των ενεργειακών τζακιών, μπορούν να λειτουργήσουν σαν κύρια θέρμανση, εφόσον το διαμέρισμα διαθέτει σώματα καλοριφέρ. Η θερμαντική απόδοση του πέλετ είναι λίγο μεγαλύτερη και φτάνει τις 5 kWh ανά κιλό, η τιμή του πέλετ που σήμερα κυμαίνεται από 0,4 € το κιλό. Μία kWh κοστίζει περίπου 0,080 €. Το διαμέρισμα των 80 τ.μ. θα χρειαστεί τον χειμώνα 448 €.
Οι επιδοτήσεις που ανακοίνωσαν οι αρμόδιοι υπουργοί
Μετά και τις ανακοινώσεις του υπουργείου, η κλιμακωτή επιδότηση για τον Οκτώβριο διαμορφώνεται ως εξής:
Για μηνιαίες καταναλώσεις έως 500 KWh απορροφούμε το 90% της αύξησης, με την επιδότηση να φτάνει στα 436 ευρώ/MWh. Αφορά το 90% των νοικοκυριών στην Ελλάδα.
Για τη μηνιαία κατανάλωση από 501-1000 kWh απορροφούμε το 80% της αύξησης, με επιδότηση 386 ευρώ/MWh. Αν, όμως, ένα νοικοκυριό μειώσει κατά 15% τη μέση ημερήσια κατανάλωσή του σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή, τότε η επιδότηση αυξάνεται κατά 50 ευρώ/MWh.
Για τη μηνιαία κατανάλωση πάνω από 1.001 KWh, απορροφούμε το 70% της αύξησης και η επιδότηση ανέρχεται στα 336 ευρώ/MWh. Αφορά μόνο το 2% των νοικοκυριών στην Ελλάδα. Και σε αυτή την κλίμακα ισχύει η επιπλέον επιδότηση των 50 ευρώ/MWh, αν υπάρξει μείωση κατανάλωσης κατά 15%.
Στα νοικοκυριά που είναι ενταγμένα στο Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο (ΚΟΤ) απορροφούμε -όπως κάθε μήνα- σχεδόν το 100% της αύξησης και η επιδότηση ανέρχεται στα 485 ευρώ/MWh.
Για το φυσικό αέριο ο υπουργός ανακοίνωσε ότι θα υπάρξει από τη ΔΕΠΑ οριζόντια επιδότηση, 90 ευρώ ανά μεγαβατώρα, για όλους τους οικιακούς καταναλωτές και για το σύνολο της κατανάλωσης. Θα απορροφήσει έτσι το 50% της αύξησης, με το μέτρο να αφορά 700.000 καταναλωτές, ανεξαρτήτως εισοδήματος, μεγέθους κατοικίας ή παρόχου.
Τα έσοδα από το ειδικό τέλος θα κατευθύνονται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης και θα έχουν ως στόχο την:
– Υποστήριξη ευάλωτων νοικοκυριών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων για την αντιμετώπιση των αυξημένων τιμών του φυσικού αερίου.
– Υποστήριξη επενδύσεων σε εναλλακτικά καύσιμα, όπως το βιομεθάνιο και το πράσινο υδρογόνο.
– Υποστήριξη τροποποιήσεων και επεκτάσεων υποδομής του συστήματος φυσικού αερίου που είναι απαραίτητες για την αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου και την ενίσχυση της δυνατότητας εισαγωγών από άλλες πηγές.
Με τροπολογία που κατέθεσε στη Βουλή το υπουργείο Οικονομικών, επιδοτείται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό το κόστος του πετρελαίου θέρμανσης που διατίθεται στην αγορά από την 15η Οκτωβρίου 2022 έως την 31η Δεκεμβρίου 2022. Το ύψος της επιδότησης ορίζεται στα 0,25 ευρώ το λίτρο, η οποία θα είναι οριζόντια για όλους και οι καταναλωτές θα τη δουν απευθείας στην αντλία. Στόχος είναι η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης να εκκινήσει κάτω από τα 1,30 ευρώ το λίτρο, καθώς με βάση τις σημερινές τιμές, χωρίς την επιδότηση θα άρχιζε από τα 1,55-1,60 ευρώ το λίτρο.
Η κοροϊδία με την (εκ νέου) μετατροπή στους λέβητες και το παράδοξο του κλιματικού νόμου
Πολλοί αναρωτιούνται αν τους συμφέρει να προχωρήσουν σε αντικατάσταση του φυσικού αερίου με πετρέλαιο ως μέσο θέρμανσης, μετά και τις νέες τιμές και επιδοτήσεις που ανακοινώθηκαν.
Για ένα μέσο διαμέρισμα το κόστος θέρμανσης για την περίοδο του χειμώνα με πετρέλαιο κοστίζει με την επιδότηση 490,6 ευρώ, ενώ το αντίστοιχο κόστος για το φυσικό αέριο ανέρχεται με την επιδότηση στα 784 ευρώ. Προκύπτει μια διαφορά της τάξεως των 294 ευρώ. Αν θεωρήσουμε ότι σε μια μέση πολυκατοικία 12 διαμερισμάτων το συνολικό κόστος αντικατάστασης του φυσικού αερίου με πετρέλαιο κυμαίνεται κατά μέσο όρο στα 2.500 ευρώ, τότε το κόστος για ένα διαμέρισμα είναι ίσο με 208 ευρώ. Η εξοικονόμηση από το πετρέλαιο κυμαίνεται στα 294 ευρώ, άρα αν κάποιος φέτος αλλάξει μέσο θέρμανσης από φυσικό αέριο σε πετρέλαιο μπορεί να εξοικονομήσει 86 ευρώ.
Ωστόσο, ουδείς μπορεί να εγγυηθεί αν τα επόμενα χρόνια θα είναι συμφέρουσα η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης και αν συνεχίζει να «κερδίσει» από την… εγκατάλειψη του φυσικού αερίου ως μέσο θέρμανσης. Εντέλει, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, ακόμη και αν για μία πολυκατοικία με πάνω από 10 διαμερίσματα το ρίσκο της μετατροπής είναι μικρό, τα 2.500 ευρώ για μία μονοκατοικία ή διπλοκατοικία είναι κόστος απαγορευτικό.
Υπενθυμίζεται πως ο ίδιος ο πρωθυπουργός είχε σημειώσει πως «σε πρώτη φάση να μπορούμε να μειώσουμε την τιμή του πετρελαίου θέρμανσης, για να μπορέσουμε να ενθαρρύνουμε περισσότερα νοικοκυριά -αυτά τα οποία έχουν τη δυνατότητα- να κάνουν μετάπτωση από το φυσικό αέριο στο πετρέλαιο θέρμανσης».
Ακόμα χειρότερα, ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών Στέλιος Πέτσας, απαντώντας στο προφανές ερώτημα τι γίνεται σε περίπτωση που κάποιος δεν έχει τα χρήματα για να προχωρήσει στη μετατροπή, είπε το αμίμητο «όποιος δεν προσαρμόζεται, πεθαίνει».
Στην πράξη, δηλαδή, η κυβέρνηση παροτρύνει τους καταναλωτές να μεταπηδήσουν από το φυσικό αέριο στο πετρέλαιο θέρμανσης, χωρίς να επιδοτεί το κόστος μετατροπής, ενώ αποφεύγει να «αποκαλύψει» ότι το όφελος θα είναι μόνο για τη φετινή σεζόν. Μάλιστα, από το παραπάνω παράδειγμα φαίνεται ότι, εφόσον αφαιρεθεί και το κόστος μετατροπής, το όφελος για τον καταναλωτή δεν οδηγεί στο συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει το οικονομικό επιτελείο μετά και τους δικούς του υπολογισμούς.
Το αποκορύφωμα είναι ότι μόλις τον περασμένο Μάιο ψηφίστηκε ο κλιματικός νόμος, που ορίζει ότι από το 2025 και έπειτα οι καυστήρες πετρελαίου βαίνουν προς απόσυρση. Ωστόσο, μέχρι σήμερα οι διατάξεις δεν έχουν αποσυρθεί!