Στο 5ο έτος της Ιατρικής θυμάμαι έναν καθηγητή που ξέφευγε από τα τετριμμένα. Μιλούσε για τον θάνατο και μας έλεγε ότι είναι «μυστήριο». Μερικά χρόνια αργότερα, όντας ειδικευόμενος στη Θεραπευτική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, μπήκα ένα πρωί στη ΜΕΘ και τον ξαναείδα: ολόκληρο τακτικό καθηγητή πια, καταϊδρωμένο, να κάνει αυτός ο ίδιος θωρακικές συμπιέσεις σε έναν νεαρό με ανακοπή.
Μια άλλη φορά, τον είδα να κουβαλά με το καροτσάκι έναν ασθενή στο αιμοδυναμικό, επειδή είχε καθυστερήσει ο φορέας. Κάποτε, νοσηλεύαμε ένα νέο παιδί από το Πακιστάν με οξεία λευχαιμία, σκελετωμένο, ανήμπορο ακόμη και να φάει· τον είχε μαζέψει το ΕΚΑΒ από τον δρόμο. Την πρώτη νύχτα, είδαμε με έκπληξη το παιδί να το φροντίζει αποκλειστική αδελφή, το ίδιο και τις επόμενες. Κανείς μας δεν γνώριζε ποιος την πλήρωνε, αλλά όλοι ξέραμε…
Ο καθηγητής αυτός έμενε με τη σύζυγό του σε ένα δυάρι ακριβώς απέναντι από το νοσοκομείο. Ο λόγος ήταν πως δεν είχε ωράριο· οποτεδήποτε προέκυπτε πρόβλημα, θα πεταγόταν στην Κλινική για να το λύσει. Τηλεφωνούσε στη ΜΕΘ στις 3 τη νύχτα, για να μας ρωτήσει πόσο είναι το κάλιο του αρρώστου.
Δεν είχε ιδιωτικό ιατρείο στο Κολωνάκι, αλλά στην Πλατεία Βάθης. «Ιδιωτικό ιατρείο» που λέει ο λόγος, διότι από τους περισσότερους δεν έπαιρνε χρήματα. Δεν νομίζω να έκανε ποτέ διακοπές. Ταξίδευε μόνο στην υποσαχάρια Αφρική, για να οργανώσει νοσοκομεία, όπερ και έπραξε στην Καμπάλα της Ουγκάντας και στην Μπουκόμπα της Τανζανίας· εν μέσω ποικίλων κινδύνων και δυσκολιών, με προσωπικό κόπο και έξοδα.
Δεν είχε απολαύσεις· η μόνη χαρά του ήταν η τέχνη του. Ήταν σπουδαίος κλινικός και επεμβατικός καρδιολόγος και πρωτοπόρος ερευνητής. Όταν λέμε «ερευνητής», εννοούμε στη βασική έρευνα, έχοντας αναλώσει μεγάλο μέρος της ζωής του σε πολύωρα και επίπονα πειράματα. Ήταν εμπνευσμένος και ευρηματικός δάσκαλος και συνεργάτης. Αυστηρός, αλλά και χιουμορίστας κι ευαίσθητος. Ήταν πιστός χριστιανός, με μια πίστη έμπρακτη, «ἔργῳ πιστεύουσα», κατά την έκφραση του Δαμασκηνού.
Ο άνθρωπος αυτός ήταν ο ΓΙΑΝΝΗΣ ο ΝΑΝΑΣ, που πέθανε απροσδόκητα χθες. Πέρα από τον πόνο του αποχωρισμού, δεν ξέρω αν αισθάνομαι πράγματι λύπη για τον θάνατο τέτοιων ανθρώπων. Διότι γι’ αυτούς ισχύουν απολύτως τα λόγια του Παύλου: «Ἐμοὶ γὰρ τὸ ζῆν Χριστὸς καὶ τὸ ἀποθανεῖν κέρδος» (Φιλ 1:21) και «ἐάν τε οὖν ζῶμεν ἐάν τε ἀποθνήσκωμεν, τοῦ Κυρίου ἐσμέν» (Ρωμ 14:8).
Το βέβαιο είναι ότι μαζί με τον Νανά, πεθαίνει κι ένας συγκεκριμένος τύπος γιατρού: ο ιατρός universalis, ο ανθρωπιστής, ο αρρωστοκεντρικός, ο σπάνιος συνδυασμός κλινικού και ερευνητή, ο εγκόσμιος ασκητής, ο ολοκληρωτικά αφιερωμένος στην επιστήμη και τη διακονία, ο άνθρωπος στον οποίο ζωή και εργασία δεν μπορούν να διαφορισθούν. Και δυστυχώς, πεθαίνει δια παντός.
Θλίψη προκάλεσε η είδηση του τραγικού θανάτου του καταξιωμένου καθηγητή καρδιολογίας Γιάννη Νανά, ο οποίος έχασε τη ζωή του τροχαίο δυστύχημα, στις 24 Αυγούστου.
Χθες, 24 Αυγούστου , χάθηκε σε τροχαίο δυστύχημα ο ομοτιμος καθηγητής της καρδιολογίας, Γιάννης Νανάς. Ο καθηγητής ήταν ο πρωτοπόρος της επεμβατικής καρδιολογίας και ο ουσιαστικός πρωτεργάτης των μεταμοσχεύσεων της καρδιάς στην Ελλάδα. Το μεγάλο του επιστημονικό επίτευγμα είναι η επινόηση και κατασκευή μιας μικρής και εύχρηστης τεχνητής καρδιάς για την υποστήριξη ασθενών με ολική καρδιακή ανεπάρκεια, μέχρι να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για μεταμόσχευση. Ήταν ο ιδρυτής και πρωτεργάτης του συλλόγου ΚΕΔΑΣ, με τον οποίο επέτυχε την ίδρυση δύο νοσοκομείων στην Ουγκάντα και Τανζανία, καθώς και σχολείων, μικρών αγροτικών ιατρείων, αρδευτικών έργων κλπ.
Καλό παράδεισο κύριε καθηγητά …. Ήταν πολυ μεγάλη τιμή για μένα που σας γνώρισα.
Με καταγωγή από την Αγναντερή Λάρισας, ο καθηγητής Γιάννης Νανάς, ήταν σημαντικό στέλεχος επί πολλά έτη της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και στενός συνεργάτης μου στο πλαίσιο της διοίκησης της Κλινικής. Σύμφωνα με το onlarissa.gr, συνέβαλε καθοριστικά στην ανάπτυξη της σύγχρονης Καρδιολογίας. Υπήρξε από τους βασικούς κλινικούς και ερευνητές για την διάγνωση και αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας και ήταν πρωτοπόρος στη δημιουργία αντίστοιχου ιατρείου στο πλαίσιο της Θεραπευτικής Κλινικής του Νοσοκομείου Αλεξάνδρα.
Σε ανακοίνωσή του, ο συνάδελφός του ιατρός Γεώργιος Παπαγεωργίου κάνει λόγο για έναν εμπνευσμένο δάσκαλο γενιών νεότερων καρδιολόγων:
«Αγνός σαρακατσάνος, υπήρξε απόλυτα αυτοδημιούργητος, επιδεικνύοντας απίστευτη εργατικότητα και τόλμη στην δουλειά του. Ανέβηκε επάξια και επώδυνα όλα τα στάδια της πανεπιστημιακής ιεραρχίας και υπήρξε ο εμπνευσμένος δάσκαλος γενιών νεότερων καρδιολόγων. Ο Νανάς είναι ο πρωτοπόρος της επεμβατικής καρδιολογίας και ο ουσιαστικός πρωτεργάτης των μεταμοσχεύσεων της καρδιάς στην Ελλάδα. Το μεγάλο του επιστημονικό επίτευγμα είναι η επινόηση και κατασκευή μιας μικρής και εύχρηστης τεχνητής καρδιάς για την υποστήριξη ασθενών με ολική καρδιακή ανεπάρκεια, μέχρι να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για μεταμόσχευση. Αλλά το έργο του δεν περιορίζεται εδώ. Η ειλικρινής και αγνή χριστιανική πίστη του τον οδήγησε σε μεγάλο φιλανθρωπικό έργο στην Ελλάδα, που παραμένει κρυφό. Παράλληλα, είναι ο ιδρυτής και πρωτεργάτης του Κέντρου Διεθνούς Αλληλεγγύης & Συνεργασίας – ΚΕΔΑΣ, με το οποίο επέτυχε την ίδρυση δύο νοσοκομείων στην Ουγκάντα και Τανζανία, καθώς και σχολείων, μικρών αγροτικών ιατρείων, αρδευτικών έργων κ.λ.π» καταλήγει.
Συλλυπητήρια της Ιατρικής Σχολής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
«Με βαθιά θλίψη σας ενημερώνουμε για την αιφνίδια απώλεια του διακεκριμένου Ομότιμου Καθηγητή Καρδιολογίας Ιωάννη Νανά.
Η Ιατρική Σχολή Αθηνών εκφράζει την οδύνη για το δυσαναπλήρωτο κενό που αφήνει στην ιατρική μας οικογένεια.
Διακρίθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της επιστημονικής και επαγγελματικής του σταδιοδρομίας για το απαράμιλλο ήθος, την ανιδιοτέλεια και υπηρέτησε με τον βέλτιστο τρόπο το ιατρικό λειτούργημα και την Ιατρική Σχολή.
Υπήρξε Δάσκαλος χιλιάδων φοιτητών και καρδιολόγων και διετέλεσε Διευθυντής της Γ΄ Καρδιολογικής Κλινικής.
Ειλικρινή συλλυπητήρια στη σύζυγό του Ομ. Καθηγήτρια κ. Μαρία Νανά, στον αδερφό του Ομ. Καθηγητή κ. Σεραφείμ Νανά, στους οικείους του και στην ευρύτερη ακαδημαϊκή μας οικογένεια»
“Μύρον ευωδίας σοι προσφέρειν …”
Του Καθηγητή Γιάννη Νανά,
ασπασμός
Πολλαπλώς ευεργετημένη θεωρώ την πορεία μου εν τοις ενταύθα,
πολλαπλώς ευλογημένο το πολυκύμαντο θαλασσινό της βιοτής μου ταξίδι, ταξίδι με την καλωσύνη στις μπουνάτσες και με χειμέρια κύματα στις καταιγίδες !
Κι είναι βέβαιο ότι των ευεργεσιών αυτών που αξιώθηκα, οι κορυφώσεις είναι ωραίοι άνθρωποι , πρόσωπα κι όχι άτομα , προσωπικότητες γιά τις οποίες ισχύει το “δίκαιος ως φοίνιξ ανθίσει και ωσεί κέδρος η εν τω Λιβάνω πληθυνθήσεται “,
άνθρωποι που ως οδοδείκτες σημάδευαν οδούς εν οίς άξιον εστί πορεύεσθαι, άνθρωποι που ως μύρα ευωδίασαν κι ευωδιάζουν τον τόπο και τον χρόνο, ευωδιάζουν και φωτίζουν την γκρίζα και μίζερη καθημερινότητά μας !
Τον γνώρισα πρίν σαράντα χρόνους.
Ήπιαμε καφέ στο Σικάγο.
Διερχόμενος προς το Salt Lake Sity διέκοψε γιά να ιδεί τον αδερφό του που ολοκλήρωνε την ειδικότητά του στην περίφημη Ιατρική Σχολή του Northwestern University. Μαζί του και η Μαρία.
Δεν χρειάστηκε πολύ γιά να καταλάβω !
Ευτυχώς γύρω μας ανθίζουν άνθρωποι ευωδιαστοί, εύχυμοι, φωτεινοί κι ο Γιάννης ήταν ένας από αυτούς !
Τοις γε οφθαλμοίς έχουσι ίνα όψονται …
Ο Γιάννης ήταν ,
τι λέω ήταν (;) , δίκαιοι εις τον αιώνα ζώσι,
ο Γιάννης είναι άνθρωπος της αέναης προσφοράς, όχι με λόγια, χορτάσαμε λόγια ,
“λόγια γιά λόγια” , αντιδρά φανερά εκνευρισμένος κι ο Γιώργος Σεφέρης, “κι άλλα λόγια ; “,
ναί, ο Γιάννης ήταν , είναι η προσωπικότητα της τεκμηριωμένης επιστημοσύνης, επιστήμης ιατρικής που την κάτεχε, την πλάτυνε, την βάθυνε , την καλλιεργούσε άοκνα γιά ένα και μόνον λόγο :
γιά να την αντιδωρίσει στον άρρωστο , στον πάσχοντα, στον αγωνιούντα, στον αναγκεμένο συνάνθρωπό του !
Θεωρώ υποχρέωσή μου, να δημοσιοποιήσω ένα διάλογο, τον διάλογο ανάμεσα στον Υπουργό Υγείας και τον Διοικητή του Νοσοκομείου :
Υπ. – Πώς πάει με τον Νανά ;
Διοι. – Προσπαθώ.
Υπ. – Εάν ήσασταν διοικητής σε ιδιωτικό θα τον θέλατε ;
Διοι. – Θα έκανα το πάν γιά να τον πάρω !
Υπ. – Γιατί ;
Διοι. – Επειδή είναι ο καλύτερος ! Επιστήμονας, αφιλάργυρος, ακατάβλητος, πάντοτε παρών στο πλευρό του αρρώστου!
Υπ. – Τότε ; Γιατί μου λέτε ότι προσπαθείτε ; Γιατί δεν λύνεται την εκκρεμμότητα ;
Διοι. – Μα, κύριε Υπουργέ, μόλις σας περιέγραψα το πρόβλημα !
Υπ. – Δηλαδή ;
Διοι. – Με αυτά τα χαρακτηριστικά χαλάει την πιάτσα ! Όλοι οι επαγγελματίες του χώρου επιχειρούν να του εγείρουν εμπόδια !
Παραείναι καλός γιά το Σύστημα !”
Κι ο Γιάννης ο Νανάς,
με σοβαρότητα, με ανθρωπιά, χωρίς θόρυβο, επικεντρωμένος στον πάσχοντα συνάνθρωπο συνέχιζε , με τους κύκλω αυτού εξεναντίας εστώτας, λόγω ποικιλώνυμων συμφερόντων, να προσφέρει , να υπηρετεί αναργύρως και ενημερωμένος μέχρι την πιό πρόσφατη εξέλιξη, το πιό πρόσφατο επίτευγμα της Ιατρικής, ώστε ν’ ανακουφίζει τον ανθρώπινο πόνο και την αγωνία !
Ναί, Αναργύρως !
Και την ίδια στιγμή , ο μαθητής αυτός του Καλού Σαμαρείτη, Σαμαρείτης κι αυτός της Ιατρικής Σχολής ως Καθηγητής, εύρισκε τρόπους και πόρους, χρόνο και μεράκι γιά την υπηρέτηση και των εγκαταλελειμένων συνανθρώπων της Ουγκάντα και της Τανζανίας, παίρνοντας πρωτοβουλίας γιά ανέγερση και εξοπλισμό και στελέχωση και λειτουργία και εξασφάλιση χρηματοδότησης δύο Νοσοκομείων στην καρδιά της Αφρικής ,
χωρίς, μα χωρίς ποτέ,
να καυχηθεί γιά τίποτε !
Ένα πρωινό, κι ενώ στο Υπουργείο η ημέρα ήταν εξεχόντως δύσκολη κι απαιτητική, στο κινητό κάλεσε ο αγαπημένος μου φίλος !
Είχε διαβάσει πρωί – πρωί σε μιά έγκριτη εφημερίδα δημοσίευση που στοχοποιούσε και τόξευε με φαρμακερά βέλη σκοπιμότητας και συκοφαντίας ! Από αυτά που τοξεύονται εξ οικείων και πισώπλατα !
Τηλεφώνησε ως ο καλός άγγελος, μέσα στην πίεση του Πανεπιστημίου, μέσα στα επείγοντα της Καρδιολογικής βρήκε χρόνο, εκ περίσσευματος και γάρ της καρδίας,
με λόγο παρηγορητικό , λόγο σοφίας, λόγο παρακλήσεως.
Ο Γιάννης ο Νανάς ,
που τον παρακαλούσαν οι Αμερικάνοι να κάνει όλες τις διεργασίες, τις έρευνες, τις εφαρμογές , τα πειράματα γιά την νέα Τεχνική Καρδιά που επινόησε, με δική του πρωτότυπη σύλληψη, μιά σύλληψη που βελτιώνει καθοριστικά τόσον ιατρικά – λειτουργικά αλλά κι οικονομικά την εν χρήσει τεχνική καρδιά, οι φίλοι του κι οι συνεργάτες του Αμερικανοί τον προέτρεπαν και τον χρηματοδοτούσαν γιά να τις υλοποιήσει στις Ηνωμένες Πολιτείες .
Κι ο μεθοδικός, ο έξυπνος, ο συνεπής, ο πατριώτης Καθηγητής Γιάννης Νανάς ,
ο Ανάργυρος νύν και αεί γιατρός, μαθητής γενόμενος Επιφανίου πατρός, του Θεοδωρόπουλου, επέμενε και έφερε σε πέρας , παρά τα τεράστια εμπόδια της ελλαδικής μίζερης και διεφθαρμένης γραφειοκρατίας, έφερε σε πέρας στην Ελλάδα, ως άλλο άθλο του Ηρακλή, την επίπονη και πολύχρονη αυτή διαδικασία, φροντίζοντας ώστε αυτή να είναι κατοχυρωμένη σε κάθε βήμα της από τις αρμόδιες επίσημες αρχές των Ηνωμένων Πολιτειών ! Χωρίς να έχει γιά τον ερευνητικό αυτό άθλο του καμμιά δημόσια χρηματοδότηση , αλλά βασιζόμενος γιά την άντληση των απαραίτητων οικονομικών πόρων στη μέθοδο της αγοράς, της πώλησης δηλαδή μετοχών της εταιρείας που χειρίζεται το έργο ! Χωρίς να προβή σε ανακοινώσεις πρίν την απόλυτη ολοκλήρωση, χωρίς να θορυβή και να δημοσιολογεί γύρω από το όνομά του ! Σε πλήρη αντίθεση με τους λοιπούς της Τενεκεδούπολης , που διατυμπανίζουν και τα παραμικρά σκύβαλα !
Και τα νύν ο Καθηγητής,
Δίκαιος τω όντι ως Φοίνιξ ανθισμένος ,
Γιάννης ο Νανάς,
καταλιπών ημίν μύρον ευωδίας,
μύρον μιάς παρουσίας κορυφαίας επιστημοσύνης , βιοτής προσφοράς, έμπρακτης αγάπης και ταπεινοφροσύνης
πορεύεται στην Χώρα των Ζώντων
αγαλλομένω ποδί !
Αγήρως η μνήμη αυτού !