Δύο εβδομάδες αφότου η Ρωσία ξεκίνησε την εισβολή της στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, αντάρτες που υποστηρίζονται από το Κρεμλίνο επιτέθηκαν σε οίκο ευγηρίας στην ανατολική περιοχή του Λουχάνσκ. Δεκάδες ηλικιωμένοι και ανάπηροι ασθενείς, πολλοί από αυτούς κατάκοιτοι, εγκλωβίστηκαν μέσα στο κτίριο χωρίς νερό και ηλεκτρικό ρεύμα.
Η επίθεση της 11ης Μαρτίου πυροδότησε μια φωτιά που εξαπλώθηκε σε όλη την εγκατάσταση, πνίγοντας κυριολεκτικά ανθρώπους που δεν μπορούσαν να κινηθούν. Ένας μικρός αριθμός ασθενών και προσωπικού δραπέτευσαν και κατέφυγαν σε ένα κοντινό δάσος, λαμβάνοντας τελικά βοήθεια αφού περπάτησαν για 5 χιλιόμετρα.
Σε έναν πόλεμο γεμάτο φρικαλεότητες, η επίθεση στο γηροκομείο κοντά στο χωριό Στάρα Κρασνιάνκα ξεχώρισε για τη σκληρότητά της. Οι ουκρανικές αρχές έριξαν την ευθύνη στις ρωσικές δυνάμεις, κατηγορώντας τες ότι σκότωσαν περισσότερους από 50 άμαχους πολίτες σε μια βάναυση και απρόκλητη επίθεση.
Αλλά μια νέα έκθεση του ΟΗΕ διαπίστωσε ότι οι ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας φέρουν μεγάλο, και ίσως ίσο, μερίδιο ευθύνης για αυτό που συνέβη στη Στάρα Κρασνιάνκα, η οποία βρίσκεται περίπου 580 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Κιέβου, της πρωτεύουσας της Ουκρανίας. Λίγες μέρες πριν την επίθεση, Ουκρανοί στρατιώτες πήραν θέσεις μέσα στο γηροκομείο, κάνοντας ουσιαστικά το κτίριο, στρατιωτικό στόχο.
Τουλάχιστον 22 από τους 71 ασθενείς επέζησαν από την επίθεση, αλλά ο ακριβής αριθμός των ανθρώπων που σκοτώθηκαν παραμένει άγνωστος, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη.
Η έκθεση του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα δεν καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι Ουκρανοί στρατιώτες ή οι αυτονομιστές μαχητές που υποστηρίζονται από τη Μόσχα διέπραξαν έγκλημα πολέμου. Ωστόσο, ανέφερε ότι η μάχη στο γηροκομείο Stara Krasnyanka είναι εμβληματική των ανησυχιών του γραφείου ανθρωπίνων δικαιωμάτων σχετικά με την πιθανή χρήση «ανθρώπινων ασπίδων» για την αποτροπή στρατιωτικών επιχειρήσεων σε ορισμένες περιοχές.
Ο απόηχος της επίθεσης στον οίκο ευγηρίας της Στάρα Κρασνιάνκα παρέχει επίσης μια εξήγηση στο πώς τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία κινούνται γρήγορα για να ορίσουν την αφήγηση για το πώς εξελίσσονται τα γεγονότα στο έδαφος, ακόμη και όταν αυτά τα γεγονότα μπορεί να καλύπτονται από την ομίχλη του πολέμου. Για την Ουκρανία, το να διατηρεί το πάνω χέρι στον αγώνα για την καρδιά και το μυαλό της διεθνούς κοινότητας βοηθά στη διασφάλιση της συνεχούς ροής δισεκατομμυρίων δολαρίων σε δυτική στρατιωτική και ανθρωπιστική βοήθεια.
Οι συχνά αδιάκριτοι βομβαρδισμοί πολυκατοικιών, νοσοκομείων, σχολείων και θεάτρων από τη Ρωσία ήταν η κύρια αιτία των χιλιάδων απωλειών αμάχων στον πόλεμο. Η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, επέπληξαν τη Μόσχα για τους θανάτους και τους τραυματισμούς και ζήτησαν να προσαχθούν στη δικαιοσύνη οι υπεύθυνοι.
Αλλά η Ουκρανία πρέπει επίσης να συμμορφωθεί με τους διεθνείς κανόνες του πεδίου της μάχης. Ο Ντέιβιντ Κρέιν, πρώην αξιωματούχος του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ και βετεράνος πολλών διεθνών ερευνών για εγκλήματα πολέμου, είπε ότι οι ουκρανικές δυνάμεις μπορεί να παραβίασαν τους νόμους των ένοπλων συγκρούσεων μη εκκενώνοντας τους κατοίκους και το προσωπικό του γηροκομείου.
«Ο βασικός κανόνας είναι ότι οι άμαχοι δεν μπορούν να στοχοποιηθούν σκόπιμα. Για οποιονδήποτε λόγο», είπε ο Κρέιν. «Οι Ουκρανοί έβαλαν αυτούς τους ανθρώπους σε μια κατάσταση που ήταν μια ζώνη δολοφονίας. Και δεν μπορείς να το κάνεις αυτό».
Το Associated Press και η σειρά «Frontline» του PBS, που αντλούνται από διάφορες πηγές, έχουν τεκμηριώσει ανεξάρτητα εκατοντάδες επιθέσεις σε ολόκληρη την Ουκρανία που πιθανότατα αποτελούν εγκλήματα πολέμου. Η συντριπτική πλειονότητά τους φαίνεται ότι διαπράχθηκαν από τη Ρωσία. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένης της συγκεκριμένης, που δείχνει ότι ευθύνονται και οι Ουκρανοί μαχητές για τα εγκλήματα πολέμου.
Οι πρώτες αναφορές στα μέσα ενημέρωσης σχετικά με το γηροκομείο Stara Krasnyanka αντανακλούσαν σε μεγάλο βαθμό δηλώσεις που εκδόθηκαν από Ουκρανούς αξιωματούχους περισσότερο από μία εβδομάδα μετά το τέλος των μαχών στο σημείο.
Ο Serhiy Haidai, ο κυβερνήτης του Luhansk, δήλωσε σε ανάρτησή του στις 20 Μαρτίου στον λογαριασμό του στο Telegram ότι 56 άνθρωποι σκοτώθηκαν «κυνικά και σκόπιμα» από «Ρώσους κατακτητές» που «πυροβόλησαν από κοντινή απόσταση από ένα τανκ». Το γραφείο της γενικής εισαγγελίας της Ουκρανίας, ανέφερε σε δήλωση που εξέδωσε την ίδια ημέρα ότι 56 ηλικιωμένοι πέθαναν λόγω των «προδοτικών ενεργειών» των ρωσικών δυνάμεων και των συμμάχων τους. Καμία δήλωση δεν ανέφερε εάν Ουκρανοί στρατιώτες είχαν μπει στον οίκο ευγηρίας πριν από την έναρξη των μαχών.
Η περιφερειακή διοίκηση του Λουχάνσκ, της οποίας ηγείται ο Χαϊντάι, δεν απάντησε στα αιτήματα για σχολιασμό. Το γραφείο του γενικού εισαγγελέα της Ουκρανίας είπε στο AP την Παρασκευή ότι το τμήμα του Λουχάνσκ συνεχίζει να ερευνά τον «αδιάκριτο βομβαρδισμό και την αναγκαστική μεταφορά προσώπων» από το γηροκομείο στη Ρωσία. Περίπου 50 ασθενείς σκοτώθηκαν στην επίθεση, σύμφωνα με τις ουκρανικές αρχές, λιγότεροι δηλαδή από ό,τι είχαν οι ίδιες αρχές δηλώσει τον Μάρτιο. Το γραφείο του γενικού εισαγγελέα δεν απάντησε άμεσα στην έκθεση του ΟΗΕ, αλλά είπε ότι εξετάζει επίσης εάν οι ουκρανοί στρατιώτες βρίσκονταν στο σημείο.
Η Viktoria Serdyukova, επίτροπος ανθρωπίνων δικαιωμάτων για την αυτονομιστική κυβέρνηση του Λουχάνσκ, δήλωσε στις 23ης Μαρτίου ότι τα ουκρανικά στρατεύματα ευθύνονται για τις απώλειες στο γηροκομείο. Οι κάτοικοι ήταν σε ομηρία από Ουκρανούς «μαχητές» και πολλοί από αυτούς «κάηκαν ζωντανοί» σε μια φωτιά που άναψαν οι Ουκρανοί καθώς υποχωρούσαν, είπε.
Η έκθεση του ΟΗΕ εξέτασε παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχουν σημειωθεί στην Ουκρανία από την εισβολή της Ρωσίας στις 24 Φεβρουαρίου. Η επίθεση στη Στάρα Κρασνιάνκα αντιστοιχεί συνολικά σε μόλις δύο παραγράφους στην έκθεση 38 σελίδων. Αν και σύντομη, αυτή η ενότητα είναι η πιο λεπτομερής και ανεξάρτητη εξέταση του περιστατικού που έχει δημοσιοποιηθεί.
Το συγκεκριμένο τμήμα της έρευνας βασίζεται σε μαρτυρίες από το προσωπικό που επέζησε από την επίθεση και σε πληροφορίες που δόθηκαν από συγγενείς κατοίκων, σύμφωνα με έναν αξιωματούχο του ΟΗΕ που δεν είχε την άδεια να μιλήσει δημόσια και μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας. Το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα εξακολουθεί να εργάζεται για την πλήρη τεκμηρίωση της υπόθεσης, είπε ο αξιωματούχος. Ανάμεσα στα ερωτήματα που απομένουν είναι πόσοι άνθρωποι σκοτώθηκαν και ποιοι ήταν.
Στις αρχές Μαρτίου, σύμφωνα με την έκθεση των Ηνωμένων Εθνών, «όταν οι εχθροπραξίες πλησίασαν πιο κοντά στον οίκο φροντίδας», η διοίκηση του ζήτησε επανειλημμένα από τις τοπικές αρχές να εκκενώσουν τους κατοίκους. Ωστόσο, η εκκένωση δεν ήταν δυνατή επειδή οι ουκρανικές δυνάμεις πιστεύεται ότι είχαν ναρκοθετήσει τη γύρω περιοχή και έκλεισαν δρόμους, ανέφερε η έκθεση. Το σπίτι είναι χτισμένο σε ένα λόφο και βρίσκεται κοντά σε έναν κεντρικό αυτοκινητόδρομο, που έκανε την τοποθεσία στρατηγικής σημασίας.
Στις 7 Μαρτίου, Ουκρανοί στρατιώτες μπήκαν στο γηροκομείο, σύμφωνα με τον ΟΗΕ Δύο ημέρες αργότερα, «εμπλέχθηκαν σε ανταλλαγή πυρών» με τους αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Μόσχα, «αν και παραμένει ασαφές ποια πλευρά άνοιξε πρώτο πυρ», ανέφερε η έκθεση. Κανένα μέλος του προσωπικού ή κάτοικος δεν τραυματίστηκε σε αυτή την πρώτη ανταλλαγή.
Στις 11 Μαρτίου, 71 κάτοικοι και 15 υπάλληλοι παρέμειναν στο σπίτι χωρίς πρόσβαση σε νερό ή ρεύμα. Εκείνο το πρωί, οι αυτονομιστικές δυνάμεις του Λουχάνσκ, τις οποίες ο ΟΗΕ ανέφερε ως «ένοπλες ομάδες που συνδέονται με τη Ρωσία», επιτέθηκαν με βαρέα όπλα, σύμφωνα πάντα με την έκθεση.
«Μια φωτιά ξεκίνησε και εξαπλώθηκε σε όλο το σπίτι φροντίδας, ενώ οι μάχες συνεχίζονταν», σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Ένας απροσδιόριστος αριθμός ασθενών και προσωπικού εγκατέλειψαν το σπίτι και έτρεξαν σε ένα κοντινό δάσος και τελικά τους συνάντησαν οι αυτονομιστές μαχητές, οι οποίοι τους έδωσαν βοήθεια, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Ένας ανταποκριτής του κρατικού καναλιού ειδήσεων Russia-1 απέκτησε πρόσβαση στον κατεστραμμένο από τον πόλεμο οίκο ευγηρίας μετά τη μάχη και δημοσίευσε ένα βίντεο στον λογαριασμό του στο Telegram τον Απρίλιο που κατηγορούσε τους Ουκρανούς στρατιώτες ότι χρησιμοποιούν «ανήμπορους ηλικιωμένους» ως ανθρώπινες ασπίδες.
Ο ανταποκριτής, Νικολάι Ντολγκάτσεφ, συνοδευόταν στο κτίριο από έναν άνδρα που προσδιορίζεται στο βίντεο ως αυτονομιστής στρατιώτης του Λουχάνσκ, ο οποίος ακολουθεί το διακριτικό κλήσης «Λύκος». Οι εκτεταμένες ζημιές στο κτίριο, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, φαίνονται στο βίντεο. Ένα σώμα είναι στο πάτωμα. Το AP επαλήθευσε ότι η τοποθεσία στο βίντεο που δημοσίευσε ο Dolgachev είναι ο οίκος φροντίδας, συγκρίνοντάς το με άλλα βίντεο και φωτογραφίες του κτιρίου.
Ο Ντολγκάτσεφ είπε ότι τα ουκρανικά στρατεύματα έστησαν πολυβολείο και ένα αντιαρματικό όπλο στον οίκο. Στο βίντεο, ο Ρώσος δημοσιογράφος σταματά ανάμεσα στα ερείπια μέσα στο κτίριο για να ακουμπήσει το χέρι του στο αντιαρματικό όπλο, το οποίο λανθασμένα ονόμασε Tor.
Ο Ίαν Γουίλιαμς, στρατιωτικός εμπειρογνώμονας στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών, εξέτασε το βίντεο και είπε ότι το όπλο είναι ένα RK-3 Corsar, ένας φορητός κατευθυνόμενος αντιαρματικός πύραυλος ουκρανικής κατασκευής.
Ενώ οι αντίπαλες πλευρές αλληλοκατηγορούνται για την τραγωδία, η ζοφερή πραγματικότητα είναι ότι μεγάλο μέρος του πολέμου στην Ουκρανία διεξάγεται σε κατοικημένες περιοχές, αυξάνοντας τις πιθανότητες για απώλειες αμάχων. Αυτοί οι θάνατοι και οι τραυματισμοί γίνονται σχεδόν αναπόφευκτοι όταν οι πολίτες παγιδεύονται στη γραμμή των πυρών.
«Οι Ρώσοι είναι οι κακοί (σε αυτή τη σύγκρουση). Αυτό είναι αρκετά σαφές», είπε ο Crane. «Όμως όλοι είναι υπόλογοι έναντι του νόμου και των νόμων της ένοπλης σύγκρουσης».