Μία μεγάλη Ελληνίδα. Μία κορυφαία Δημοσιογράφος. Μία πραγματική πατριώτισσα που ποτέ δεν ανέχθηκε να παραδώσει την απέναντι στα συμφέροντα, όσο ισχυρά κι αν ήταν.
Μια απο τις κορυφαίες Ελληνίδες δημοσιογράφους που υπήρξαν ποτέ στη χώρα μας, η πάντα μαχητική Ζεζα Ζήκου, έφυγε απο τη ζωή σήμερα το πρωί στο νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν μετά από αιφνίδιο πρόβλημα υγείας.
Η εκλιπούσα ήταν η πρώτη δημοσιογράφος του οικονομικού ρεπορτάζ που είχε ασχοληθεί με θέματα διεθνούς οικονομίας και διεθνών αγορών και επί πολλά χρόνια η στήλη της στην Καθημερινή ήταν κέντρο αναφοράς για την επιχειρηματική και οικονομική κοινότητα.
Η Ζέζα Ζήκου είχε εντρυφήσει σε βάθος στον συγκεκριμένο τομέα, επικοινωνούσε τακτικά με στελέχη μεγάλων ξένων τραπεζών και μετέφερε εικόνα και στοιχεία από τις διεθνείς αγορές.
Είχε ξεκινήσει την καριέρα της στην Εξπρές όπου ασχολήθηκε και με το ναυτιλιακό ρεπορτάζ και εν συνεχεία σχεδόν για μια εικοσαετία εργάστηκε στην Καθημερινή όπου είχε μόνιμη στήλη στο οικονομικό ένθετο.
Τα τελευταία χρόνια εργαζόταν στα Παραπολιτικά και στην Εστία.
Αναδημοσιεύουμε στην μνήμη της το τελευταίο της άρθρο με τίτλο:
Το μεγάλο παζάρι του Ερντογάν με τους Αμερικανούς για τα Στενά του Βοσπόρου
Γραφει η Ζεζα Ζήκου
Σε σοβαρή πηγή αγωνίας για την Αθήνα που αφορά στο μεγάλο γεωπολιτικό κάδρο και τις νέες ισορροπίες ισχύος στην περιοχή, ισορροπίες που φέρνουν ντε φάκτο σε πρώτη γραμμή την Τουρκία και το «μεγάλο παζάρι» του Ταγίπ Ερντογάν διαμορφώνει ο πόλεμος Ουκρανίας – Ρωσίας. Τα ανταλλάγματα που φημολογείται ότι πήρε ο Ερντογάν από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ για να διασφαλιστεί η συνεργασία της Αγκυρας στην Μαύρη Θάλασσα και στα Στενά του Βοσπόρου για τις – όποιας εμβέλειας – νατοϊκές επιχειρήσεις, είναι σπουδαία.
Η απόφαση Ερντογάν, μετά από ατελείωτα παζάρια, να εφαρμόσει την Συνθήκη του Μοντρέ – την συμφωνία του 1936 που αναθέτει την Τουρκία τον έλεγχο των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων, καθώς και τηνδικαιοδοσία της ρύθμισης του διάπλου των πολεμικών σκαφών εν καιρώ πολέμου, εντάσσεται στον στόχο αναβάθμισης της πλήρους κυριαρχίας της Τουρκίας στο μοναδικό και στρατηγικής σημασίας θαλάσσιο πέρασμα προς τη Μαύρη Θάλασσα.
Η αναγνώριση εκ μέρους του Ερντογάν ότι πρόκειται για «πόλεμο» Ρωσίας – Ουκρανίας αποδίδεται και στη φιλοδοξία του να του αναγνωριστεί ο πλήρης γεωπολιτικός έλεγχος του διαύλου μεταξύ Μαύρης Θάλασσας, Καυκάσου, Κεντρικής Ασίας και Μεσογείου. Η Αγκυρα θεωρεί ότι ο πλήρης και χωρίς κανέναν περιορισμό έλεγχος των Στενών θα τη φέρει σε θέση ισχύος έναντι των ΗΠΑ, της Ευρώπης και της Ρωσίας. Στο μυαλό του προέδρου, αυτός ο έλεγχος θα καταστήσει την Τουρκία έναν γεωπολιτικό παράγοντα με τεράστια αυτονομία. Αντίθετα στη Ρωσία αυξάνεται η ανησυχία για μια περιοχή που από τον Κριμαϊκό Πόλεμο αποτελούσε πρόβλημα για τη ρωσική ασφάλεια.
Μια πραγματικά νέα τάξη θα επικρατήσει στη Μαύρη Θάλασσα και στην ευθεία Δαρδανέλια-Αιγαίο-Μεσόγειος. Εναν αιώνα και κάτι μετά την ήττα και τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με την Ανακωχή του Μούδρου τον Οκτώβριο του 1918, ο Ερντογάν ενεργεί σαν να θέλει να «πάρει τη ρεβάνς» από τη Δύση, που διέλυσε την Υψηλή Πύλη επειδή στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο συντάχθηκε με τις Κεντρικές Αυτοκρατορίες. Η Ανακωχή του Μούδρου σήμαινε και την κατάληψη των Στενών από τις Συμμαχικές Δυνάμεις. Ο δαιμόνιος Τούρκος πρόεδρος οσμίστηκε την ιστορική ευκαιρία να «πουλήσει» στον Τζο Μπάιντεν την προοπτική πως θα εξυπηρετηθούν οι στόχοι της Ουάσινγκτον για τα αμερικανικά πολεμικά πλοία να μπορούν να ταξιδεύουν χωρίς άλλον έλεγχο προς τη Μαύρη Θάλασσα.
Πάντως, οποιαδήποτε αλλαγή ή μεταβολή του καθεστώτος των Στενών, θα αναταράξει το γεωστρατηγικό τρίγωνο Μαύρη Θάλασσα – Αιγαίο – Ανατολική Μεσόγειος, επηρεάζοντας αναπόφευκτα και την Ελλάδα. Τη Συνθήκη του Μοντρέ έχουν υπογράψει η Τουρκία, η Ελλάδα, η ΕΣΣΔ, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Γαλλία, η Αγγλία, η Ιταλία, η Γιουγκοσλαβία και η Αυστραλία. Η Συνθήκη εξασφαλίζει, παράλληλα, την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης. Ευλόγως, λοιπόν, είναι κατανοητό πως αποτελούν μια ιδιαίτερα κρίσιμη θαλάσσια αρτηρία, η γεωπολιτική αξία της οποίας εξακολουθεί να αποτελεί μήλο της έριδας ανάμεσα στα ενδιαφερόμενα κράτη, με την Τουρκία να κρατά τα κλειδιά των Στενών και να μπορεί να τα κλείσει σε περίπτωση που η ίδια βρεθεί σε εμπόλεμη κατάσταση.
Τα Στενά αποτελούν τον σημαντικότερο γεωστρατηγικό κόμβο της Ευρασίας, επηρεάζοντας διεθνείς σχέσεις, μεταφορές, συγκοινωνίες και οικονομία, καθώς και τις παγκόσμιες ισορροπίες. Είναι μια περιοχή γεωοικονομικής διαμετακόμισης διηπειρωτικής αλληλεπίδρασης, καθώς χωρίζουν και ενώνουν την Ευρώπη με την Ασία και τη Μαύρη Θάλασσα με τη Μεσόγειο. Κατέχουν δηλαδή μια κεντρική θέση στον άξονα Βορρά-Νότου και Ανατολής-Δύσης και βρίσκονται σε σημείο τομής των βασικών γεωπολιτικών, γεωοικονομικών και γεωπολιτισμικών αξόνων και σφαιρών επιρροής, που καθορίζουν περιφερειακές και παγκόσμιες ισορροπίες.
Δεν είναι τυχαίο που το πεπρωμένο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας καθορίστηκε από τις ρυθμίσεις του καθεστώτος των Στενών. Όταν οι Οθωμανοί είχαν τον απόλυτο έλεγχο των Στενών κι έβαζαν οι ίδιοι τους κανόνες στη ναυσιπλοΐα μεταξύ Μεσογείου και Μαύρης Θάλασσας ήταν και ένιωθαν πολύ ισχυροί, όπως άλλωστε και οι Βυζαντινοί προκάτοχοι τους. Επί τέσσερις σχεδόν αιώνες οι Οθωμανοί είχαν πλήρη κατοχή, κυριαρχία και έλεγχο επί των Στενών και έδιναν όποτε ήθελαν άδεια διέλευσης των εμπορικών πλοίων των ναυτικών δυνάμεων της Δύσης. Με ανταλλάγματα φυσικά. Έτσι «ο απόλυτος έλεγχος της Μαύρης Θάλασσας και των Στενών κατέστη το βασικότερο στοιχείο της κλασικής κυριαρχίας του Οθωμανικού κράτους στην Αφροευρασία» (Αχμέτ Νταβούτογλου, Στρατηγικό Βάθος, σελ. 257).
Τέλος, να μην ξεχνάμε ούτε εμείς ούτε οι σύμμαχοι και εταίροι ότι ο Ερντογάν αναζητά νέες ισορροπίες μεταξύ Δύσης και Ανατολής, διεκδικώντας «ζωτικό χώρο», ενεργειακούς πόρους, επιρροή και ρόλο αναθεωρητικής και επεκτατικής περιφερειακής δύναμης στη λεγόμενη ενδιάμεση περιοχή, την αχανή δηλαδή έκταση που συνδέει τη Δυτική Ευρώπη με την Άπω Ανατολή. Από την επέμβασή στη Συρία, στη Λιβύη, στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, την διεκδικητική και επιθετική παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο, τις συνεχείς προκλήσεις σε Κύπρο και Αιγαίο, ως τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί,η Τουρκία του Ερντογάν εμφανίζεται άλλοτε ως «ταύρος εν υαλοπωλείο» κι άλλοτε ως «τοξικός γεωπολιτικός παίκτης», που απειλεί τη σταθερότητα ολόκληρης της περιοχής αλλά, κυρίως, τη δική μας υποταγή. Αυτά