Ο ΑΓΙΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ο Απόστολος, ένας από τους επτά Διακόνους
ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΖΗΝΑΪΔΑ & ΦΙΛΟΝΙΛΛΗ, οι αδελφές
Ο ΑΓΙΟΣ ΦΙΛΟΘΕΟΣ ο Κόκκινος, Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης
Ο ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ ο Γραπτός, ο Ομολογητής, επίσκοπος Νικαίας
ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ, ΑΡΣΑΚΙΟΣ & ΣΙΣΙΝΙΟΣ, Πατριάρχες Κωνσταντινούπολης.
ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ
ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΘΕΟΦΑΝΗΣ επίσκοπος Σολέας και ΙΩΝΑΣ ο εν Περγάμω της Κύπρου.
Αναλυτικά
Ο ΑΓΙΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ο Απόστολος, ένας από τους επτά Διακόνους
Καταγόταν από την Καισαρεία της Παλαιστίνης και ήταν διάκονος μεταξύ των επτά διακόνων της πρώτης Εκκλησίας στην Ιερουσαλήμ (Πράξ. στ’). Επίσης, ήταν έγγαμος και είχε τέσσερις θυγατέρες, προικισμένες με προφητικό χάρισμα. (Πράξ. κα’ 8-9). Ο Φίλιππος, όμως, δε στάθηκε μόνο στην Ιερουσαλήμ. Πήγε στη Σαμάρεια και κήρυξε το Ευαγγέλιο, σαν γνήσιος και αυτός “απόστολος Ιησού Χριστού κατά πίστιν εκλεκτών θεού και επί γνώσιν αληθείας της κατ’ ευσέβειαν”. Δηλαδή απόστολος του Ιησού Χριστού για να διδάξει, μεταξύ εκείνων που εξέλεξε ο Θεός, την πίστη και την επίγνωση της αλήθειας, που οδηγεί στην ευσέβεια. Εκεί στη Σαμάρεια, δια του κηρύγματός του βάπτισε χριστιανό και το Σίμωνα το μάγο. Έπειτα, ο Φίλιππος συνάντησε στο δρόμο του τον Ευνούχο της βασίλισσας Κανδάκης, και αφού τον κατήχησε, βάπτισε και αυτόν Χριστιανό. Κατόπιν, πήγε στις Τράλλεις της Μικρός Ασίας, όπου με τη διδασκαλία του έπεισε όλους σχεδόν τους κατοίκους της πόλης να πιστέψουν στον Χριστό. Ο Φίλιππος στην πόλη αυτή, αφού έκτισε και χριστιανικό ναό, παρέδωσε στο θεό τη ψυχή του.
1. Προς Τϊτον, α’ 1.
Απολυτίκιο. Ήχος γ’, θείας πίστεως.
θείας χάριτος, πλήρης υπάρχων, διηκόνησας, τη Εκκλησία, ως Διάκονος Tου Λόγου Απόστολε* θεοσημείαις δε θείαις χρησάμενος, της Ζαμαρείας τα πλήθη κατηύγασας. Μάκαρ Φίλιππε, Χριστόν τον θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημιν το μέγα έλεος.
ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΖΗΝΑΪΔΑ & ΦΙΛΟΝΙΛΛΗ, οι αδελφές
Ήταν αδελφές μεταξύ τους και διακρίθηκαν για την έμπρακτη πίστη τους. Η καταγωγή τους ήταν από την Ταρσό της Κιλικίας. Μερικοί συναξαριστές νομίζουν ότι ήταν συγγενείς του αποστόλου Παύλου, αλλά τα ονόματά τους δεν έχουν κάτι το Εβραϊκό και επομένως ο ισχυρισμός αυτός δεν έχει βάση. Βέβαιο όμως είναι ότι ήταν γυναίκες που διακρίθηκαν για τη θερμή τους πίστη, ήταν πολύ μορφωμένες και γνώριζαν την ιατρική τέχνη που εξασκούσαν με τρόπο εντελώς φιλανθρωπικό και φιλάδελφο. Θεράπευαν δηλαδή δωρεάν και έτρεχαν αυτές στους ασθενείς και όχι το αντίθετο. Η θεραπευτική τους ικανότητα ενεργούσε πάντα με επιτυχία, ενισχυόμενη από τη θεία Χάρη. Αυτή η παροχή των ιατρικών υπηρεσιών τους, τις βοηθούσε θαυμάσια στο να εργάζονται και για την πίστη. Κοντά σε κάθε άρρωστο και στην οικογένεια αυτού, γίνονταν διδασκάλισσες του Ευαγγελίου. Παρηγορούσαν και μαλάκωναν με τα λόγια τους και τους τρόπους της χριστιανικής αγάπης και ελπίδας, καρδιές τραυματισμένες από τις συμφορές της ζωής. Ευτύχησαν μάλιστα να φωτίσουν αρκετούς απίστους στη χριστιανική ζωή. Η θεάρεστη αυτή διαγωγή τους, υπήρξε η ίδια μέχρι τέλους της ζωής τους.
Ο ΑΓΙΟΣ ΦΙΛΟΘΕΟΣ ο Κόκκινος, Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης
Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1353-1354 και 1364-1376). Περίφημος λόγιος κληρικός και υπέρμαχος της ησυχαστικής διδασκαλίας του Γρηγορίου Παλαμά. Καταγόταν από αξιόλογη οικογένεια της Θεσσαλονίκης, ασπάστηκε το μοναχικό βίο και χρημάτισε ηγούμενος της Μονής της Μεγίστης Λαύρας στο Άγιον Όρος κατά την περίοδο των ησυχαστικών ερίδων. Υπέγραψε τον Αγιορείτικο Τόμο για την υπεράσπιση της ησυχαστικής άσκησης (1339) και έγραψε δύο σημαντικούς θεολογικούς λόγους εναντίον του Γρηγορίου Ακίνδυνου. Το 1347 εξελέγη μητροπολίτης Ηράκλειας της Θράκης και έλαβε μέρος στην μεγάλη σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως (1351), η οποία διακήρυξε την ορθόδοξη διδασκαλία του Γρηγορίου Παλαμά με τον περίφημο “Τόμο”. Μετά την απομάκρυνση από το θρόνο του πατριάρχη Καλλίστου Α’ εξελέγη πατριάρχης (1353), αλλά μετά την αποκατάσταση του Καλλίστου, απομακρύνθηκε από το θρόνο (1354), στον όποιο επανήλθε το 1364. Κατά τη δεύτερη πατριαρχία του υποστήριξε τη θεολογία των ησυχαστών και αποδοκίμασε την προσπάθεια των αδελφών Δημητρίου και Προχόρου Κυδώνη να εισαγάγουν στο Βυζάντιο τη σχολαστική θεολογία του Θωμά Ακινάτη. Στη σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως (1368) αφορίστηκε ο Πρόχορος Κυδώνης και ανανεώθηκε το κύρος του Τόμου της συνόδου του 1351. Άσκησε με μεγάλη σύνεση τα πατριαρχικά του καθήκοντα και έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την οργάνωση των Εκκλησιών Ρωσίας, Σερβίας, Βλαχίας, Βουλγαρίας κ.ά., στις όποιες διαδόθηκε η ησυχαστική θεολογία και πνευματικότητα. Στις σχέσεις του με τον παπικό θρόνο υποστήριξε την ανάγκη σύγκλησης Οικουμενικής συνόδου για την αντιμετώπιση των διαφορών. Έγραψε θεολογικές πραγματείες και λόγους για την υποστήριξη του Ησυχασμού, όπως επίσης βίους και ακολουθίες αγίων.
Ο ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ ο Γραπτός, ο Ομολογητής, επίσκοπος Νικαίας
Ήταν αδελφός του Θεοδώρου του Γραπτού (γιατί επονομάστηκαν έτσι, αναφέρουμε στο βιογραφικό σημείωμα του Θεοδώρου) και διακρινόταν για τη μάθηση των αγίων γραφών και της Ιερής θεολογίας, αλλά και για την ακριβή γνώση των αρχαίων Ελληνικών συγγραφών. Ο Θεοφάνης το 838, έθαψε με μεγάλη λύπη τον αδελφό του Θεόδωρο, όταν αυτός πέθανε στην εξορία. Κατόπιν ο Θεοφάνης εξορίστηκε στη Θεσσαλονίκη. Όταν πέθανε ο εικονομάχος βασιλιάς Θεόφιλος, ανέλαβε τη διαχείριση της βασιλικής αρχής. Ο Πατριάρχης Μεθόδιος έκανε τον Θεφάνη Μητροπολίτη Νικαίας. Επιτέλεσε τα ποιμαντικά του καθήκοντα με μεγάλη ακρίβεια και πέθανε ήσυχος με τη συνείδησή του ότι εκπλήρωσε άρτια τα καθήκοντά του προς τον Χριστό και την Εκκλησία και σαν απλός Ιερομόναχος και σαν επισκοπικός κυβερνήτης. Ο Θεοφάνης ο Γραπτός είναι από τους μεγαλύτερους Έλληνες θρησκευτικούς ποιητές και υμνογράφους του 8ου αιώνα, αφού συνέγραψε πολλούς κανόνες.
Απολυτίκιο. Ήχος πλ. α’. Τον συνάναρχον Λόγον.
Μυηθείς των Αγγέλων Πάτερ το σύντονον, θεοφανείας αρρήτου έδείχθης σάλπιγξ χρυσή, περιούσιον λαόν τρέφων τοις λόνοις σου’ των γαρ πανσόφων σου ωδών, ή πανεύσημος μολπή, ευφραίνει την Έκκλησίαν, δι’ ην λαμπρώς ήγωνίσω, θεομακάριστε Θεόφανες.
ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ, ΑΡΣΑΚΙΟΣ & ΣΙΣΙΝΙΟΣ, Πατριάρχες Κωνσταντινούπολης.
Ό Νεκτάριος καταγόταν από την Ταρσό της Κιλικίας. Ιερός και όσιος στη ζωή, συγκλητικός στο αξίωμα. Κατά την 2η Οικουμενική Σύνοδο, μετά την παραίτηση του Γρηγορίου του Θεολόγου και την καθαίρεση του αιρετικού Πατριάρχη Μαξίμου, με κοινή ψήφο λαού και κλήρου και γνώμη του αυτοκράτορα Θεοδοσίου, αν και λαϊκός (και μάλιστα αβάπτιστος), εκλέχτηκε Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης (381-397 αφού βέβαια πρώτα βαπτίστηκε). Με μεγάλη θεοσέβεια αφού ποίμανε την εκκλησία, απεβίωσε ειρηνικά. Ο Αρσάκιος καταγόταν και αυτός από την Ταρσό της Κιλικίας και ήταν αδελφός του Πατριάρχη Νεκταρίου. Ο Αρσάκιος ήταν πρεσβύτερος της εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης και κλήθηκε στον πατριαρχικό θρόνο (404-405) σαν διάδοχος του Ιωάννου του Χρυσοστόμου και ενώ είχε περάσει το 80ό έτος της ηλικίας του. Ήσυχα και κατά Χριστόν αφού έζησε μετά από μικρή πατριαρχία, απεβίωσε ειρηνικά. Ο Σισίνιος ανέλαβε τον πατριαρχικό θρόνο της Κων/πολης στις αρχές του 426, διαδεχθείς τον Πατριάρχη Αττικό. Προ της εκλογής του, έκανε τα καθήκοντα του πρεσβυτέρου στην Έλαια. Ο Σισίνιος ήταν φημισμένος για τις αρετές του και για τις άοκνες προσπάθειες του για την περιποίηση των φτωχών. Η χειροτονία του και η εγκαθίδρυσή του έγινε από Σύνοδο που συγκάλεσε ο Θεοδόσιος ο Β’. Ο Σισίνιος ο Α’ και σαν πατριάρχης εξακολουθούσε την φιλανθρωπική του δράση και αναδείχτηκε φιλόστοργος πατέρας των φτωχών τάξεων. Πατριάρχευσε ένα χρόνο και δέκα μήνες. Απεβίωσε ειρηνικά σε ηλικία 87 χρονών.
ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ
Αυτή έγινε στη Νίκαια το 787 επί βασιλέως Κωνσταντίνου και Ειρήνης της μητέρας του και επί Αδριανού Πάπα Ρώμης, Ταρασίου Κων/πολεως, Πολιτιανοϋ Αλεξανδρείας, Θεοδωρήτου Αντιοχείας και Ηλία Ιεροσολύμων. Συνολικά οι Πατέρες που έλαβαν μέρος στη Σύνοδο αυτή ήταν 365 και αναθεμάτισαν την αίρεση των εικονομάχων. Διατύπωσαν ότι η τιμή και η προσκύνηση της Εικόνας διαβαίνει στο πρωτότυπο (δηλαδή στον εικονιζόμενο Άγιο) και όχι στα καθ’ αυτό ξύλο και χρώμα της εικόνας.
Απολυτίκιο. Ήχος πλ. δ’.
Ύπερδεδοξασμένος ει Χριστέ ο Θεός ημών, ο φωστήρας επί γης, τους Πατέρας ημών θεμελιώσας, και δι’ αυτών, προς την αληθινήν πίστιν πάντας ημάς όδηγήσας· Πολυεύσπλαχνε δόξα σοι.
ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΘΕΟΦΑΝΗΣ επίσκοπος Σολέας και ΙΩΝΑΣ ο εν Περγάμω της Κύπρου