Στη δε παράγραφο 20 του Ψηφίσματος 750 του 1992 τονίζεται: «Η διζωνικότητα της ομοσπονδίας αντικατοπτρίζεται στο γεγονός ότι το κάθε ομόσπονδο κράτος θα διοικείται από μια κοινότητα, η οποία θα έχει εγγυημένη καθαρή πλειοψηφία πληθυσμού και ιδιοκτησία γης στην περιοχή της. Αντικατοπτρίζεται, επίσης, με το γεγονός ότι δεν θα επιτρέπεται στην ομόσπονδη Κυβέρνηση να καταπατά τις αρμοδιότητες των ομόσπονδων κρατών, ούτε το ένα ομόσπονδο κράτος να καταπατά τις εξουσίες και αρμοδιότητες του άλλου κράτους».
Από τη Φανούλα Αργυρού
Δεκέμβριος 1996 – Ο Μαλκολμ Ρίφκιντ στην Κύπρο
Η πρόσφατη έντονη δραστηριοποίηση του Λονδίνου για «λύση» συνομοσπονδίας μέσω Δικοινοτικής, Διζωνικής Ομοσπονδίας, με την κορύφωση της μονοήμερης επίσκεψης του ΥΠΕΞ Ντόμινικ Ράαπ, πρέπει να θυμίσω ότι είναι μια διαδικαστική αντιγραφή μιας παρόμοιας προηγούμενης. Συγκεκριμένα της πρώτης, μέχρι τότε επίσκεψης βρετανού Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας στην Κύπρο, του ΥΠΕΞ Σερ Μαλκολμ Ρίφκιντ. Τον Δεκέμβριο του 1996.
Και τότε, όπως ακριβώς λέγεται πρόσφατα ότι ο κ. Ράαπ έφερε «βρετανικό σχέδιο», ο Σερ Μάλκολμ Ρίφκιντ ήλθε στην Κύπρο και είδε τον τότε Πρόεδρο Γλ. Κληρίδη και τον τουρκοκύπριο ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς για ένα βρετανικό έγγραφο/προτάσεων 10 σημείων. Και προτού αναχωρήσει από την Κύπρο στις 16 Δεκεμβρίου 1996, αντίθετα με τον κ Ράαπ, ο Σερ Μαλκολμ Ρίφκιντ διάβασε το περιεχόμενο του τρισέλιδου έγγραφου /σχέδιου του 10 σημείων, ως « Περίγραμμα των βρετανικών απόψεων που μπορούσαν να διαμορφώσουν τη βάση για πρόοδο».
Στις 17 Δεκεμβρίου 1996 ο τότε Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Ιωάννης Κασουλίδης, απάντησε σε όλα τα σημεία του βρετανικού περιγράμματος. Στο σημείο 2, εκείνο της πολιτικής ισότητας, ο κ. Κασουλίδης είπε «η θέση μας είναι γνωστή, συμφωνούμε στο θέμα της πολιτικής ισότητας, όπως αυτό εξηγήθηκε από τον ΓΓ του ΟΗΕ και δεν τη θεωρούμε το ίδιο με την αριθμητική ισότητα». (Για την έκθεση του ΓΓ και ψηφίσματα 716/91 και 750/92 βλέπε πιο κάτω).
Στο 3ο σημείο, ο κ. Κασουλίδης είπε « Υποστηρίζουμε μια ομοσπονδία, που θα έχει μια κυριαρχία, μία διεθνή προσωπικότητα και ιθαγένεια, όπως καθορίστηκε στα ψηφίσματα των ΗΕ. Δεν διαφωνούμε να έχουμε δύο ξεχωριστά δημοψηφίσματα από τις δύο κοινότητες που θα εγκρίνουν τη λύση του Κυπριακού προβλήματος». Το ζήτημα της κυριαρχίας, αμφισβητήθηκε έντονα κατά τη διάρκεια προηγούμενων συνομιλιών, όταν ο Ραούφ Ντενκτάς οδήγησε τις συνομιλίες σε ναυάγιο με την επιμονή του ότι η κυριαρχία για το μελλοντικό κράτος έπρεπε να αντλείται ξεχωριστά από τις δύο ομόσπονδες πλευρές. Στα 10 σημεία του ο Υπ. Εξωτερικών δεν χρησιμοποίησε καθόλου στον όρο «κυριαρχία», αλλά σε «μια διεθνή προσωπικότητα» («Γραφείο Τύπου & Πληροφοριών», 18.12.1996).
Αποδέσμευση βρετανικών εγγράφων 30.12.2020
Η αποδέσμευση βρετανικών εγγράφων στις 30.12.2020, που μελέτησα και δημοσίευσα με συνοπτικό κείμενο την ίδια ημέρα στο «Sigmalive», αλλά αναλυτικότερα με δύο παρουσιάσεις μου στην «Σημερινή» στις 3.1.2021 και 10.1.2021. ΄Οπως εξήγησα στην εισαγωγή μου, η αποδέσμευση , όσον αφορά την Κύπρο, αφορούσε έγγραφα που περιλαμβάνονται σε ένα πρωθυπουργικό φάκελο. Μόνο ένα φάκελο. . Δηλαδή, για την ίδια περίοδο 1995-1997 τα κανονικά έγγραφα για την Κύπρο του Υπουργείου Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΑΚΟΜΑ ΑΠΟΔΕΣΜΕΥΘΕΙ. Και που αριθμούν δεκάδες φακέλους κάθε χρόνο με τις διαχρονικές, καθημερινές, διεργασίες των Βρετανών σε σχέση με το Κυπριακό.
Ο εν λόγω φάκελος όμως, μας έδωσε μια πρώτη ενημέρωση και εικόνα της τότε βρετανικής πρωτοβουλίας και των κύριων σημείων των προσπαθειών του Λονδίνου με τον διορισμό του Σερ Ντέβιντ Χάνει. Που οδήγησαν στην ετοιμασία του «Σχεδίου Ανάν» στη βάση των προηγούμενων βρετανικών σχεδίων βλέπε συνομόσπονδες «Ιδέες Γκάλι».
Ο Σερ Ντέιβιντ Χάνει διορίστηκε στις 23 Μαΐου 1996.
Χαλαρή ομοσπονδία
Σε ένα από τα σημειώματα του Νοτίου Τμήματος Ευρώπης του Φόρειν ΄Οφις ημερ. 14 Ιουνίου 1996, για ενημέρωση του Πρωθυπουργού για τις μέχρι τότε θέσεις των δύο πλευρών (Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων) ενόψει της συνάντησης που θα είχε ο τότε βρετανός Πρωθυπουργός Τζόν Μέιτζορ με τον Πρόεδρο Γλαύκο Κληρίδη στις 19 Ιουνίου 1996, και στο οποίο αναφέρθηκα στη «Σημερινή» στις 10.1.2021, λέχθηκε ότι οι Τ/κ θέλουν χαλαρή ομοσπονδία. Συγκεκριμένα στη παράγραφο με υπότιτλο «Το στάτους των δύο κοινοτήτων» το Φόρειν ΄Οφις σημείωσε και έγραψα – ότι οι Τ/κ επέμεναν στην πολιτική ισότητα, πρόοδος δεν θα υπάρξει δίχως μελλοντικές συνταγματικές διευθετήσεις που να βασίζονται στην πολιτική ισότητα και ο Κληρίδης το δεχόταν αυτό. «Η πραγματική δυσκολία ήταν το μέγεθος των εξουσιών που θα έχει η κεντρική ομοσπονδιακή αρχή. Οι Τ/κ θέλουν μια χαλαρή ομοσπονδία με εξουσίες για τα ομόσπονδα κράτη, ενώ οι Ε/κ θέλουν μια δυνατή κεντρική εξουσία. Αμφότερες οι πλευρές δέχονται μια διευθέτηση στη βάση των δύο κοινοτήτων να ζουν σε ξεχωριστές ζώνες…».
«Κυριαρχία»
Το έγγραφο σημείωνε επίσης α) ότι οι Τουρκοκύπριοι δεν δέχονται στάτους μειονότητας, θέλουν πολιτική ισότητα. ΄Όμως αυτό ήταν πάγιο αίτημά των Τουρκοκυπρίων από το 1974 αν όχι από το 1964. Και β) ότι η συζήτηση κατέληξε σε μια μη παραγωγική συζήτηση για την «κυριαρχία» των δύο ομόσπονδων οντοτήτων και πως οι Τ/κ ζητούσαν κάτι στις γραμμές του ελβετικού συστήματος (κυριαρχία των καντονίων)…
Όσον αφορά το β) το Φόρειν ΄Οφις ενδεικτικά έγραψε τον Ιούνιο του 1996 εκείνο που δήλωσε στις 17.12.1996 και ο τότε Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Ιωάννης Κασουλίδης (βλέπε «ΚΥΠΕ» 18.12. 1996) απαντώντας στα 10 σημεία του Σερ Μάλκολμ Ρίφκιντ: «ο ζήτημα της κυριαρχίας, αμφισβητήθηκε έντονα κατά τη διάρκεια προηγούμενων συνομιλιών, όταν ο Ραούφ Ντενκτάς οδήγησε τις συνομιλίες σε ναυάγιο με την επιμονή του ότι η κυριαρχία για το μελλοντικό κράτος έπρεπε να αντλείται ξεχωριστά από τις δύο ομόσπονδες πλευρές».
Υποχώρηση Κληρίδη στην κυριαρχία με προϋπόθεση
Σε σημειώσεις του Φόρειν ΄Οφις 10.1.1995 προς τον Πρωθυπουργό Τζόν Μέιτζορ πριν μια προηγούμενη συνάντηση του Προέδρου Γλ. Κληρίδη μαζί του, αναφέρθηκε πως ο Γλ. Κληρίδης στις πρόσωπο με πρόσωπο συνομιλίες με τον Ραούφ Ντενκτάς το 1994 (που απέτυχαν), είχε προσφέρει υποχωρήσεις στην κυριαρχία. ‘Όταν ήταν έτοιμος να αναγνωρίσει ότι τα ομόσπονδα κράτη σε μια ομόσπονδη Κύπρο θα διατηρούσαν κάποια κυριαρχία, η οποία όμως δεν θα συνεχιζόταν να διαλυόταν η ομοσπονδία. Όμως, είχε κάνει, έγραψαν, αυτή την υποχώρηση με την προϋπόθεση οι Τουρκοκύπριοι να υποστήριζαν την ένταξη μιας ομόσπονδης Κύπρου στην ΕΕ.
Ψηφίσματα Συμβουλίου Ασφαλείας 716/1991 και 750/1992
Μετά το ψήφισμα 649/90 και τις υποχωρήσεις Γιώργου Βασιλείου οι Βρετανοί προχώρησαν στα σχέδιά τους. Η πολιτική ισότητα και το σωστό περιεχόμενο της ΔΔΟ καταγράφτηκε στα δύο επόμενα ψηφίσματα το 716/1991 και 750/1992 τα οποία παραπέμπουν στις δύο πιο κάτω εκθέσεις του ΓΓ του ΟΗΕ, S/21193 και S/23780. Στις εκθέσεις αυτές εξηγούνται πολιτική ισότητα και ερμηνεία ΔΔΟ. Και τα οποία η κυπριακή ηγεσία δέχθηκαν.
Τα σχετικά ψηφίσματα:
https://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-CF6E4FF96FF9%7D/Cyprus%20S21183.pdf Annex 1 8/3/1990
https://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-CF6E4FF96FF9%7D/Cyprus%20S23780.pdf 3.4.1992 S/23780 παράγραφοι 11 και 20.
Το ψήφισμα 750 της 10ης Απριλίου 1992, αφού επαναβεβαιώνει στη δεύτερή του παράγραφο τα ψηφίσματά του 649/90 και 716/91 και αφού γράφει ότι η λύση θα πρέπει να βασίζεται σε ένα κράτος με μία κυριαρχία κ.λπ., προχωρεί και προσθέτει την προϋπόθεση ότι αυτό θα αποτελείται από δύο πολιτικά ισότιμες κοινότητες, όπως καθορίζεται στην παράγραφο 11 της έκθεσης του Γ.Γ. του ΟΗΕ (S/23780) σε μια δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία…
Στην παράγραφο 11 της έκθεσης του Γ.Γ. κατεγράφη ακριβώς τι επιβεβαίωσε το Σ.Α. ως προς την ερμηνεία της πολιτικής ισότητας: «Αν και πολιτική ισότητα δεν σημαίνει ίση αριθμητική συμμετοχή σε όλα τα τμήματα της ομόσπονδης Κυβέρνησης και της διαχείρισης, θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται inter alia με διάφορους τρόπους: Απαραίτητο όπως, για έγκριση ή τροποποίηση του ομόσπονδου συντάγματος του Κράτους της Κύπρου, αυτό γίνεται με έγκριση αμφοτέρων των κοινοτήτων. Στην αποτελεσματική συμμετοχή αμφοτέρων των κοινοτήτων σε όλα τα όργανα και αποφάσεις της ομόσπονδης Κυβέρνησης. Σε ασφαλιστικές δικλίδες, ούτως ώστε η ομόσπονδη Κυβέρνηση να μην έχει την εξουσία να υιοθετήσει οποιαδήποτε μέτρα εναντίον των συμφερόντων της άλλης κοινότητας και στην ισότητα και ίδιες εξουσίες και αρμοδιότητες των δύο ομόσπονδων κρατών».
Καθαρή πλειοψηφία πληθυσμού και ιδιοκτησία γης
Στη δε παράγραφο 20 τονίζεται: «Η διζωνικότητα της ομοσπονδίας αντικατοπτρίζεται στο γεγονός ότι το κάθε ομόσπονδο κράτος θα διοικείται από μια κοινότητα, η οποία θα έχει εγγυημένη καθαρή πλειοψηφία πληθυσμού και ιδιοκτησία γης στην περιοχή της. Αντικατοπτρίζεται, επίσης, με το γεγονός ότι δεν θα επιτρέπεται στην ομόσπονδη Κυβέρνηση να καταπατά τις αρμοδιότητες των ομόσπονδων κρατών, ούτε το ένα ομόσπονδο κράτος να καταπατά τις εξουσίες και αρμοδιότητες του άλλου κράτους».
Από το 1978 οι Τούρκοι ζητούσαν δύο ξεχωριστά κράτη μέσω ΔΔΟ – το έλεγε η τότε κυπριακή κυβέρνηση Σπύρου Κυπριανού
Καθώς οι Τούρκοι επέμεναν σε αποδοχή της ΔΔΟ, στις 18 Ιουλίου 1979 η κυπριακή κυβέρνηση εξέδωσε μνημόνιο πέντε σελίδων, αντίγραφο του οποίου έδωσαν στο Φόρεϊν ΄Οφις, μέσω του κύπριου Ύπατου Αρμοστή στο Λονδίνο. Το επίσημο εκείνο έγγραφο επιβεβαίωνε ότι μέχρι εκείνη την ημέρα η κυπριακή κυβέρνηση δεν είχε δεχθεί την τουρκική απαίτηση για διζωνικότητα.
Για την ερμηνεία της διζωνικότητας το έγγραφο έλεγε:
«…Μάλιστα η τουρκική πλευρά ξεκάθαρα δήλωσε στην 3η συνάντηση των τρεχουσών ενδοκοινοτικών συνομιλιών στις 20 Ιουνίου 1979, ότι η «διζωνική» δεν σήμαινε μόνο δύο περιφέρειες ή δύο περιοχές. Ακόμα περισσότερη ερμηνεία, βαθύτερη, γι’ αυτόν τον όρο, δόθηκε από την τουρκική πλευρά κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στη Βιέννη το 1977 και μέσω των προτάσεων τους, του Απριλίου 1978. Στη βάση της «διζωνικότητας» και «ασφάλειας για τους Τουρκοκύπριους» οι Τούρκοι θα επιδιώξουν να υποστηρίξουν τις ‘‘προτάσεις’’ που έκαναν τον Απρίλιο του 1978, οι οποίες αναφέρονταν στη δημιουργία δύο ξεχωριστών κρατών – όχι για μια ομοσπονδία όπως προνοούν οι κατευθυντήριες… Όταν η ελληνοκυπριακή πλευρά παρουσίασε σημαντικές προτάσεις για τη δημιουργία μιας ομοσπονδίας, αποτελούμενης από δύο περιφέρειες, η τουρκική πλευρά εφηύρε τον όρο ‘‘διζωνικότητα’’, την οποία επένδυσαν με μια ερμηνεία που σε συνδυασμό με το στοιχείο, ‘‘ασφάλεια για τους Τουρκοκύπριους’’ θα έχει ως αποτέλεσμα την νομιμοποίηση του ‘‘ομόσπονδου τουρκικού κράτους της Κύπρου’’ και τις συνέπειες της τουρκικής εισβολής…»
Να σημειώσουμε βέβαια ότι τον όρο «διζωνικότητα» η τουρκική πλευρά δεν την είχε εφεύρει τότε…
«Δύο ανεξάρτητα ομόσπονδα κράτη»
Στις 27 Ιανουαρίου 2020 δημοσίευσα στην «Σημερινή» με τίτλο «Δύο ανεξάρτητα κράτη με μια κατ’ όνομα κεντρική κυβέρνηση» τη νέα τότε αποδέσμευση εγγράφων για το 1990. Και σχετικό σχέδιο που ετοίμασε ο τότε βρετανός αξιωματούχος στην βρετανική Υπάτη Αρμοστεία στη Λευκωσία Ντέιβιντ Φρόστ, (σημερινός Λόρδος Φρόστ επικεφαλής σχέσεων ΗΒ και ΕΕ και πρώην διαπραγματευτής για το Brexit).
«Στις 9 Αυγούστου 1990 ο αξιωματούχος στη βρετανική Υπ. Αρμοστεία στη Λευκωσία D. G. H. Frost έστειλε στο Λονδίνο μια μακροσκελή έκθεση με εισηγήσεις/προτάσεις για λύση του Κυπριακού. Έβρισκε ότι η μόνη αποτελεσματική λύση που ανταποκρινόταν στα βρετανικά κριτήρια ήταν μια εικονική νομιμοποίηση του στάτους κβο που μπορούσε να πάρει τη μορφή δύο σχεδόν ανεξαρτήτων ομόσπονδων κρατών με μία τίποτα περισσότερο από κατ’ όνομα κεντρική κυβέρνηση (παρά μια πραγματική αναγνώριση της «ΤΔΒΚ»). «Αυτή η πολιτική συνοψίζεται στο να τεθούν περισσότερες πιέσεις πάνω στους Ελληνοκύπριους να δεχθούν μια λύση που θεωρούν απαράδεκτη. Αυτό θα ενοχλήσει βραχυπρόθεσμα τις σχέσεις μας μαζί τους, γι’ αυτό θα χρειαστούμε διεθνή κάλυψη για να το καταφέρουμε. Αυτό θα γίνει είτε με ανανέωση της πρωτοβουλίας του ΓΓ του ΟΗΕ είτε με το να τον ενθαρρύνουμε να απομακρυνθεί για μια πρωτοβουλία από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα και τις ΗΠΑ. Ίσως να χρειαζόμαστε να ρισκάρουμε βραχυπρόθεσμα πολιτικό κόστος για χάρη μακροπρόθεσμης σταθερότητας…», έγραψε ο κ. Frost (Φροστ).
Εν κατακλείδι, η πολιτική ηγεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας δέχθηκε τα πάντα, διαπραγματεύεται τα πάντα διαχρονικά, δίνει δικές της ερμηνείες για να καλύψει τις υποχωρήσεις και παραχωρήσεις της δίχως καμία εξουσιοδότηση από το λαό, και κρατάει μυστικές και πίσω από κλειστές πόρτες τις διαπραγματεύσεις της με τους ξένους «μεσάζοντες» και κλειδωμένους χάρτες και έγγραφα, με μια πρωτοφανή διγλωσσία και περιφρόνηση του λαού για τη αλήθεια.
Το σχέδιο των βρετανών το περιέγραψε δίχως περιστροφές ο Σερ Ντέιβιντ Χάνει στις 22 Ιουλίου 1999 στην συνέντευξή του στον Malcolm MacBain. Όταν είπε «…Η λύση που βλέπω για την Κύπρο είναι ξεκάθαρη. Πρέπει να αφήσεις τους Τούρκους και τους Έλληνες αυτόνομους στις περιοχές τους αλλά με κάποιες κεντρικές εξουσίες για την ομόσπονδη κυβέρνηση. Αλλά οι περισσότερες εξουσίες θα είναι στις ζώνες οι οποίες θα έιναι επί τω πλείστον μονο-εθνικές. Δηλαδή δεν προσπαθείς να τους κάνεις να ζουν και πάλιν αναμεταξύ τους καθώς αυτό δεν πέτυχε την περασμένη φορά…» (Εννούσε το 1960). Μίλησε καθαρά για τη λύση που περιγράφεται στο ψήφισμα 750/92 που εκδόθηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας επί δικής του θητείας στον ΟΗΕ. («Σημερινή» 10.1.2021).
Οι Βρετανοί συμφωνούν με τους Τούρκους και προσπαθούν να βρουν τρόπους να δεχθούν οι Ελληνοκύπριοι τις τουρκικές και δικές των απαιτήσεις. Όπως βολεύει αμφοτέρους για τα δικά των συμφέροντα. Τόσο ο λόρδος Ντέιβιντ Χάνει όσο και ο λόρδος Ντέιβιντ Φρόστ είναι μαζί μας.
Τα ελληνικά συμφέροντα όμως ποίοι και πως τα υποστηρίζουν είναι το κρατούμενο. Από το 1974…
Το έγγραφο του Λόρδου Φρόστ για δύο κράτη 1990…
Πηγή: simerini.sigmalive.com