Ο «σουλτάνος» άρχισε να θέτει τις βάσεις το 2017 όταν, προτού επισκεφθεί την Αθήνα, έσπευσε να μιλήσει για «ασαφείς λεπτομέρειες»
Από τον ΜΙΧΑΛΗ ΨΥΛΟ
«δημοκρατία»
«Η Συνθήκη της Λωζάννης τίθεται στο τραπέζι» υποστηρίζει η τουρκική εφημερίδα «Sozcu», τονίζοντας ότι στις συναντήσεις που θα ακολουθήσουν μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας «θα τεθούν προς συζήτηση όλα τα… αμφιλεγόμενα ζητήματα». Η εφημερίδα που αντιπολιτεύεται το καθεστώς Ερντογάν ισχυρίζεται ακόμη ότι «οι δύο χώρες δεν θα προβούν σε καμία δήλωση σχετικά με το περιεχόμενο των συναντήσεων. Μεταξύ των ζητημάτων που θα τεθούν στο τραπέζι θα είναι και τα σημεία της Συνθήκης της Λωζάννης, με τα οποία δεν συμμορφώνεται η Ελλάδα».
Κι αν αυτά λέει μια αντιπολιτευόμενη τουρκική εφημερίδα, να δούμε τι γράφει και η φιλοερντογανική «Sabah» σε κύριο άρθρο του σημαντικότερου σχολιαστή της Μεχμέτ Μπαρλάς. «Δεν πρέπει να ξεχνάμε το παρελθόν μας» λέει με λίγα λόγια ο Τούρκος αναλυτής και διερωτάται: «Μήπως ξεκίνησαν όλα από το μηδέν με τη μετάβασή μας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στη δημοκρατία; Δεν υπάρχουν μνήμες από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην κρίση στη Λιβύη σήμερα; Μπορούμε να αγνοήσουμε τις φωτογραφίες του Μουσταφά Κεμάλ που τραβήχτηκαν στην πολη Ντέρνα της ανατολικής Λιβύης; Ή μήπως δεν υπάρχουν ακόμη ίχνη της οθωμανικής ήττας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο κατά την περίοδο που οδήγησε στη Λωζάννη, ειδικά στη διαχείριση των Στενών; Μήπως η συνθήκη για τα νησιά του Αιγαίου, τα οποία χάσαμε από τους Ιταλούς κατά τη διάρκεια του Βαλκανικού Πολέμου και μετά δόθηκαν στην Ελλάδα, είναι αιώνια;».
Είναι σαφές λοιπόν ότι στη γείτονα ετοιμάζονται πυρετωδώς για να θέσουν ζήτημα «επικαιροποίησης» -όπως λέει συχνά πυκνά ο Ερντογάν- της Συνθήκης της Λωζάννης που υπεγράφη το 1923 και καθόρισε, μεταξύ άλλων, και τα σύνορα της σημερινής Τουρκίας. Και δεν είναι μόνο τα σύνορα που αμφισβητεί ο Τούρκος πρόεδρος, αλλά και η παρέμβαση στη Θράκη για την εκλογή μουφτή, η αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου και άλλα πολλά!
Να θυμήσουμε τα πιο σημαντικά από τα 143 άρθρα της Συνθήκης της Λωζάννης:
* Οριοθέτηση των συνόρων της σύγχρονης Τουρκίας.
* Η Τουρκία παραιτήθηκε από την κυριαρχία επί της Κύπρου, της Λιβύης, της Αιγύπτου, του Σουδάν, του Ιράκ και του Λεβάντε, αλλά ανέκτησε την ανατολική Θράκη, την Ιμβρο και την Τένεδο, την περιοχή της Σμύρνης και της διεθνοποιημένης ζώνης των Στενών.
* Η Τουρκία παραιτήθηκε, επίσης, από κάθε αξίωση στα Δωδεκάνησα τα οποία δόθηκαν στην Ελλάδα, όπως προέβλεπε και η Συνθήκη των Σεβρών.
Ο Ερντογάν άρχισε να θέτει τις βάσεις για την αλλαγή της Συνθήκης της Λωζάννης από τον Δεκέμβριο του 2017, όταν πριν από την επίσκεψή του στην Αθήνα έσπευσε να μιλήσει για «ορισμένες λεπτομέρειες» στη Συνθήκη της Λωζάννης που ήταν «ασαφείς» και ότι ίσως χρειαστεί να επανεξεταστούν. Είχε εμφανιστεί, μάλιστα, μπροστά σε χάρτες στην τουρκική τηλεόραση με τα σημερινά σύνορα να εκτείνονται πέρα από εκεί που είναι σήμερα με την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, την Αρμενία, το Ιράκ και τη Συρία.
Οπως γράφουν οι «New York Times», οι αναλυτές θεωρούν ότι η Τουρκία, λόγω της έλλειψης συνεπούς ηγεσίας από πλευράς των ΗΠΑ, έχει «το ελευθέρας», γεγονός το οποίο επιδεινώνεται με την περιφρόνηση του προέδρου Τραμπ προς το ΝΑΤΟ και τον προφανή θαυμασμό του προς τον Ερντογάν. «Δεν μπορεί να πει κανείς ποια είναι η αμερικανική πολιτική έναντι της Τουρκίας ούτε ακόμη και το τι πιστεύει ο Τραμπ. Πρόκειται για ένα μεγάλο δίλημμα της αμερικανικής πολιτικής, όπου φαίνεται ότι διαφωνούμε στρατηγικά σχεδόν για κάθε ζήτημα» λέει ο Αμερικανός Φίλιπ Γκόρντον, πρώην βοηθός υπουργός Εξωτερικών για θέματα Τουρκίας.
Οι αναλυτές -γράφουν οι «NYT»- θεωρούν ότι η γενικότερη υποχωρητικότητα των αξιωματούχων του ΝΑΤΟ έναντι της Τουρκίας δεν βοηθά. Χαρακτηριστικά αναφέρεται η υπερβολικά ανεκτική στάση του γ.γ. του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ έναντι της τουρκικής αλλά και της αμερικανικής απρεπούς συμπεριφοράς.
Ο «σουλτάνος» προβάλλει τώρα όλο και πιο ανοιχτά τον ισχυρισμό ότι η Συνθήκη της Λωζάννης θα πάψει να ισχύει μετά την πάροδο 100 ετών, το 2023. Πολλοί αναρωτιούνται: «Υπάρχει άρθρο στο Διεθνές Δίκαιο που προβλέπει την ισχύ των διεθνών συνθηκών μόνο για 100 χρόνια;» Μπορεί η Τουρκία να το πράξει; Φυσικά και δεν νοιάζεται για το Διεθνές Δίκαιο ο Ερντογάν. Και γι’ αυτό στέλνει το μήνυμα ότι θα θέσει ζήτημα αλλαγής της Συνθήκης της Λωζάννης στις διμερείς συναντήσεις που θα πραγματοποιηθούν στο εξής για την «εκτόνωση» της κρίσης στο Αιγαίο.
Οπως λέει, οι «αντίπαλοι της Τουρκίας» την ανάγκασαν να υπογράψει τη Συνθήκη των Σεβρών το 1920 και τη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923, και εξαιτίας αυτού η Τουρκία εγκατέλειψε τα νησιά του Αιγαίου στην Ελλάδα. Ο αναλυτής Μεχμέτ Μπαρλάς, που απηχεί τις απόψεις Ερντογάν, το είπε ευθαρσώς: «Οι αυτοκρατορίες μπορεί να διαλύονται έπειτα από πολιτικές ή στρατιωτικές ήττες ή σημαντικές αλλαγές. Ωστόσο, τα διάδοχα κράτη δεν μπορούν να σβήσουν τις διεκδικήσεις τους και τις μνήμες τους από την αυτοκρατορική εποχή»!
Στην κατεύθυνση αυτή «ο Ερντογάν θεωρεί ότι έχει δύο άσους στο μανίκι του», όπως γράφει η αραβική επιθεώρηση «Arab Weekly». «O πρώτος άσος είναι η θρησκεία. Ενώ ο Ατατούρκ προσπάθησε να απομακρύνει τη θρησκεία από την πολιτική, ο Ερντογάν προσπαθεί να χειραγωγήσει την πολιτική με τη θρησκεία. Ο Τούρκος πρόεδρος πιστεύει ότι μπορεί να χρησιμοποιήσει το Ισλάμ ως όπλο για να κερδίσει μεγαλύτερη υποστήριξη». Εξ ου και η προκλητική κίνηση για τη μετατροπή της Αγια-Σοφιάς σε τζαμί! «Ο δεύτερος άσος που θα θελήσει να εκμεταλλευτεί ο Ερντογάν είναι το ζήτημα των εδαφών που η Οθωμανική Αυτοκρατορία έχασε από τους γείτονές της μέσω της Συνθήκης της Λωζάννης του 1923. Επιθυμεί ο Ερντογάν να αναθεωρήσει τη Συνθήκη της Λωζάννης; Υπάρχουν μερικοί που λένε ότι είναι ακριβώς αυτό που ελπίζει να επιτύχει. Στο μυαλό του δεν μπορεί να υπάρξει μεγαλύτερο επίτευγμα από την επέκταση της Τουρκίας» σημειώνει η αραβική επιθεώρηση.
Και ο Ερντογάν κινείται μεθοδικά, με σχέδιο προς αυτόν τον στόχο. «Η ανάκτηση αμφισβητούμενων περιοχών απαιτεί τακτική, υπομονή και, κυρίως, διπλωματία, καθώς οι Τούρκοι δεν έχουν ξεχάσει ποτέ ότι η Συνθήκη της Λωζάννης προκάλεσε τη μείωση της γεωγραφίας του σύγχρονου τουρκικού κράτους και ανάγκασε την Τουρκία να εγκαταλείψει μεγάλες περιοχές που ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία» προειδοποιεί το «Arab Weekly».
Πόσο προνοητικά είχε πει ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος ορθά κοφτά στον Ερντογάν τον Δεκέμβριο του 2017: «Η Συνθήκη της Λωζάννης για μας είναι αδιαπραγμάτευτη. Η συνθήκη αυτή δεν παρουσιάζει κενά, δεν χρειάζεται ούτε αναθεώρηση ούτε επικαιροποίηση. Η συνθήκη αυτή ισχύει ως έχει, καλύπτει απολύτως τα ζητήματα τα οποία είχε να καλύψει και τονίζω ότι, ανάμεσα στα άλλα, η συνθήκη αυτή δεν αφήνει περιθώρια ούτε για γκρίζες ζώνες, ρυθμίζει και τα θέματα τα οποία σχετίζονται με τις αντίστοιχες μειονότητες, καθορίζοντας ότι στην Ελλάδα υπάρχει θρησκευτική μουσουλμανική μειονότητα, της οποίας τα δικαιώματα γίνονται απολύτως σεβαστά».
Η Ελλάδα δεν είναι μόνη της στον αγώνα αυτόν. Γιατί για αγώνα πρόκειται! Οι συνεχιζόμενες στρατιωτικές επεμβάσεις στη Συρία, στη Λιβύη, στο Ιράκ με απώτερο στόχο τα πετρέλαια της Μοσούλης, οι απειλές κατά της Αρμενίας και της Κυπριακής Δημοκρατίας, αποτελούν σαφείς αποδείξεις ότι ο Ερντογάν έχει ξεκινήσει στην πράξη την επιχείρηση αναθεώρησης της Λωζάννης. Ακόμη και το φαραωνικό σχέδιο κατασκευής νέου καναλιού κατά μήκος του Βοσπόρου που θα συνδέει τη Μαύρη Θάλασσα και τη Θάλασσα του Μαρμαρά έχει στόχο την έναρξη της είσπραξης τελών από τα διερχόμενα πλοία – κάτι που έχει απαγορευτεί στην Τουρκία, σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάννης.
Ποια θα είναι η απάντηση στα σχέδια του Ερντογάν να βάλει στο τραπέζι μια «δεύτερη Λωζάννη» για να αλλάξει τον γεωπολιτικό και οικονομικό χάρτη της περιοχής στο πλαίσιο της οθωμανικής «κληρονομιάς» του; Πώς οι σημερινές μεγάλες δυνάμεις, μαζί και η Ελλάδα, θα αντιμετωπίσουν τις προκλητικές νεοοθωμανικές τουρκικές απαιτήσεις; Θα δούμε νέες πολεμικές αναμετρήσεις στην περιοχή βαδίζοντας προς το 2023;