Ο λοιμός και ένα "αρχαίο" αποκαλυπτικό σχόλιο

του Χρυσόστομου Τσιρίδη

Συνήθως προσπερνάμε τον λοιμό στο Α της ΙΛΙΑΔΑΣ, θεωρώντας τον προφανώς μυθολογικό γεγονός.
Το σχόλιο που ακολουθεί, ίσως μας κάνει να δούμε τις κρυμμένες στον Ομηρικό λόγο διαχρονικές αλήθειες της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Το επεισόδιο του λοιμού στην ΟΜΗΡΙΚΗ ΙΛΙΑΔΑ είναι γνωστό: Ο Χρύσης, ιερέας του θεού ΑΠΟΛΛΩΝΑ, ικετεύει τον Αγαμέμνονα να απελευθερώσει την κόρη του Χρυσηίδα. Ο Αγαμέμνων τον διώχνει απειλώντας. Ο Απόλλωνας προκαλεί επιδημία (λοιμό), τοξεύοντας με τα βέλη του το στρατόπεδο των Αχαιών.
Να δούμε κάπως αναλυτικά το παρασκήνιο που ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ ο σχολιαστής:
Κατά πρώτο ΤΙ ΗΤΑΝ ο ΧΡΥΣΗΣ. Ήταν ο συμπαθής, αδύναμος… γεράκος της (σχολικής) ΙΛΙΑΔΑΣ ή μήπως όχι):
Χρύσης ην (ήταν) ιερεύς Απόλλωνος ηλίου, ήγουν
σοφός, αστρονομών και μάγος, ΕΚ του ηλίου και ΣΥΝ ηλίω
(με την βοήθεια του ήλιου) σύμπαντα ποιών (έκανε τα πάντα), ΑΛΛΑ
και….ΔΕΙΝΟΣ εις το μεγάλα ΒΛΑΠΤΕΙΝ (=ικανός για μεγάλη ζημιά).
Η ΑΙΤΙΑ του ΘΥΜΟΥ του:
“Επεί ουν ατίμως απεπέμφθη παρά του Αγαμέμνονος, ΩΡΓΙΣΘΗ κατά των Αχαιών=διωγμένος με σκαιό τρόπο από τον Αγαμέμνονα, ο Χρύσης οργισμένος σκεφτόταν τρόπο εκδίκησης.
ΠΩΣ… ΕΜΠΝΕΥΣΘΗΚΕ την ΙΔΕΑ του ΛΟΙΜΟΥ:
Ιδών δε τον Ήλιον θερμότερον προσβάλλοντα ταις ακτίσι=Όταν είδε ότι οι ακτίνες, με την “ΕΚ-ΦΛΟΓΩΣΙΝ ηλίου”, μπορούν να προκαλέσουν ΚΑΥΣΩΝΑ
ήρξατο ΕΠΙΠΛΕΟΝ το τοιούτον κατάστημα = άρχισε να σκέφτεται με ποιο τρόπο μπορούσε να ΜΕΓΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙ την “ατμοσφαιρική αυτή κατάσταση” (=κατάστημα καύσωνος).
ΠΡΟΣ ΤΟ εμποιήσαι λοιμόν επιτήδειον= ΩΣΤΕ να το… αναβαθμίσει ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΑ σε θανατηφόρο λοιμό, σε επιδημία
ΤΙ ΕΚΑΝΕ γι’ αυτό ο ιερέας του Απόλλωνα ΧΡΥΣΗΣ:
Ηύξατο (ευχήθηκε) ΣΦΟΔΡΟΤΕΡΟΝ τον ΗΛΙΟΝ γενέσθαι… φθείρειν ανθρώπους και κτήνη=ο ήλιος να γίνει ΟΧΙ απλά θερμότερος αλλά επικίνδυνα σφοδρός= φονικός για ανθρώπους και κτήνη.
ΔΕΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΗΚΕ όμως μόνο στην ευχή:
Αλλά και ταις παρ εαυτού τέχναις χρησάμενος και άλλα τινά γοητευσάμενος=ΑΞΙΟΠΟΙΩΝΤΑΣ τις γνώσεις και τις μαγικές ικανότητες που είχε, ως ιερέας- αστρονόμος-μάγος του θεού Απόλλωνα,
ΙΣΧΥΡΟΤΕΡΟΝ τον λοιμόν ενεποίησε τω στρατώ =έκανε φονικότερο και μαζικότερο τον λοιμό- επιδημία για τον στρατό των Αχαιών
ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΠΩΣ το ΠΕΤΥΧΕ
ΜΙάΝΑΣ (μιαίνω, μίασμα, μολύνω):
φαρμάκω, τους ποταμούς / πτώμασιν, τας πηγάς των υδάτων / και δυσώδεσιν ατμοίς, σύμπαντα τον αέρα
ΔΗΛΑΔΗ: ΜΟΛΥΝΟΝΤΑΣ την γη, τα νερά και τον αέρα
ΕΙΤΕ με δηλητηριώδη βότανα ΕΙΤΕ με πτώματα στις πηγές, αλλά και με την σήψη-ΔΥΣΩΔΙΑ των άταφων παντού αμέτρητων νεκρών
ΓΙΑΤΙ τα ΠΡΩΤΑ ΘΥΜΑΤΑ ήταν τα ΖΩΝΤΑΝΑ (Ίπποι, ημίονοι, σκύλοι κλπ):
Η ΕΞΗΓΗΣΗ ρεαλιστικότατη: Επειδή αυτά τρέφονται και ΕΙΣΠΝΕΟΥΝ, σκυμμένα (κεκυφότα) στο χώμα, το οποίο μολύνθηκε πρώτο καθώς και η ΒΛΑΣΤΗΣΗ, πριν τα νερά και τον αέρα. (=Και πρώτον απήρξατο τα κτήνη διαφθείρειν ως ΚΕΚΥΦΟΤΑ προς την γην, ης ο λοιμός εκτρέχει και ως ευοσφραντότερα…)
Σημείωση:ΕΥ-ΟΣΦΡΗΣΗ,εδώ, με προσαρμοσμένη στο λεκτικό σύνολο(!) εννοιοδότηση= εισπνοή ποικιλίας οσμών της πλούσιας βλάστησης.
ΔΙΑΡΚΕΙΑ του ΛΟΙΜΟΥ:
ΕΝΝΕΑ ημέρας το νόσημα εκράτησεν και των νεκρών απανταχού
συνήχοντο σωρείαι (ατέλειωτες οι στίβες=σωρείαι των νεκρών, στις εννέα μέρες που κράτησε ο λοιμός)
Και τελειώνει ο σχολιαστής λέγοντας:
ΤΟΥΤΟ ΕΣΤΙ το εύξασθαι τον Χρύσην=Να τί ΕΝΝΟΕΙ (υπονοεί) ο Όμηρος μιλώντας για ευχή-ικεσία του Χρύση στον Απόλλωνα.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ:
Σύμφωνα λοιπόν με τον σχολιαστή, ο λοιμός- επιδημία της Ιλιάδας ήταν σε μεγάλο βαθμό ένα ανθρωπογενές, ρεαλιστικά εξηγήσιμο γεγονός.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
ΠΗΓΗ: Ιωάννης ΤΖΕΤΖΗΣ /Διαδίκτυο (Δεν είναι ακριβώς αρχαίος, ζει τον 12ο μ.Χ αιώνα,συνηθίζεται όμως το στερεότυπο “αρχαίοι σχολιαστές”).
ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ: Πύλη για την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. (Σπουδαία δουλειά από το ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, άμεσα προσιτή χρηστική για τον καθένα).
.
Τα Ομηρικά βέλη του Απόλλωνα= Αλληγορία των ακτίνων του ΘΕΡΙΝΟΥ ήλιου.
.
Πράγματι ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η άλωση της Τροίας έγινε ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ, οπότε τοποθετούνται και οι περίπου 50 (πενήντα) ημέρες ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΧΡΟΝΟΥ της ΙΛΙΑΔΑΣ και βέβαια και το επεισόδιο του λοιμού.