Εξομαλύνετε την καμπύλη της μόλυνσης και την καμπύλη της ύφεσης ταυτόχρονα

Τώρα είναι η ώρα του εμβολιασμού κατά της οικονομικής μετάλλαξης του COVID-19… Όλα ξεκινούν με την πολιτική δημόσιας υγείας πρώτα απ’ όλα, για τον περιορισμό της μετάδοσης της μόλυνσης στους ανθρώπους.

Οι δημοσιονομικές και χρηματοπιστωτικές πολιτικές πρέπει να σχεδιαστούν έτσι ώστε να αντιμετωπίζουν το σοκ που προκύπτει στο οικονομικό σύστημα και να αποτρέπουν την «οικονομική μόλυνση».
Αφού έχασαν σχεδόν τρεις μήνες παρακολουθώντας την πανδημική κρίση από μακριά, οι Αμερικανοί ξύπνησαν σε μια νέα πραγματικότητα τις δύο τελευταίες εβδομάδες: Κανείς δεν είναι χαρούμενος. Ο κόσμος έχει εμπλακεί σε μια μνημειώδη μάχη ενάντια σε έναν αόρατο εχθρό.
Αν μείνει ανεξέλεγκτη, η ασθένεια που προκαλείται από τον νέο κορωνοϊό, γνωστή ως COVID-19, θα κατακλύσει κάθε σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, αφήνοντας τεράστιο αριθμό ανθρώπων χωρίς σωστή θεραπεία και με ζοφερή πρόγνωση. Οι αριθμοί είναι σχεδόν αδιανόητοι. Σύμφωνα με πρόσφατη και ευρέως δημοσιοποιημένη έκθεση της Ομάδας αντίδρασης στην COVID-19 από το Imperial College, η ζήτηση για κλίνες εντατικής θεραπείας θα μπορούσε να ξεπεράσει την μέγιστη χωρητικότητα κατά 30 φορές στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην ίδια μελέτη εκτιμώνται οι απώλειες ζωής στα 2,2 εκατομμύρια μόνο για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι περισσότερες χώρες βρέθηκαν σε μεγάλο βαθμό απροετοίμαστες. Κάποιες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, ήταν τελείως αυτάρεσκες. Θα έρθει η ώρα να εξαχθούν τα κατάλληλα διδάγματα.
Αυτή την στιγμή, η προτεραιότητα είναι η πανδημία. Οι εμπειρογνώμονες στον τομέα της υγείας είναι ομόφωνοι: Χρειαζόμαστε δραστικές πολιτικές κοινωνικής απομάκρυνσης (social-distancing). Το όφελος από αυτές τις κατασταλτικές πολιτικές απεικονίζεται στα γνωστά πλέον τόξα στο Σχήμα 1. Η κόκκινη καμπύλη απεικονίζει τον αριθμό των περιπτώσεων χωρίς μέτρα δημόσιας υγείας. Η ερυθρά σκιασμένη περιοχή, πάνω από την ικανότητα του συστήματος υγείας, δείχνει τα κρούσματα που αντιμετωπίζουν υπερβολικά υψηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας. Με την επιβολή αυστηρών μέτρων κοινωνικής απομόνωσης, ο στόχος είναι να εξαπλωθεί η πανδημία με την πάροδο του χρόνου, να «ισοπεδωθεί η καμπύλη», επιτρέποντας σε περισσότερους ανθρώπους να λάβουν την κατάλληλη θεραπεία. Η μπλε καμπύλη αντιπροσωπεύει αυτή την προσέγγιση.

Οι Αρχές μετακινούνται γρήγορα για να εξομαλύνουν την καμπύλη. Η Καλιφόρνια επέβαλε απαγόρευση κυκλοφορίας (lockdown) στα 40 εκατομμύρια κατοίκους της στις 19 Μαρτίου. Το Ιλλινόις και η Νέα Υόρκη ακολούθησαν σύντομα. Όταν γραφόταν το κείμενο αυτό, συνολικά 16 πολιτείες των ΗΠΑ, με περισσότερους από 156 εκατομμύρια κατοίκους, επέβαλαν εντολές παραμονής στο σπίτι. Η Κίνα, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο επέβαλαν επίσης αυστηρές πολιτικές περιορισμού. Όταν ακολουθούνται αυστηρά, οι πολιτικές αυτές αποφέρουν ισχυρά αποτελέσματα.
Οι κατασταλτικές πολιτικές αγοράζουν χρόνο. Αυτός ο χρόνος πρέπει να χρησιμοποιηθεί καλά. Σε τελική ανάλυση, η μάχη μπορεί να κερδηθεί μόνο με την δραστική αύξηση της ικανότητας του τομέα υγειονομικής περίθαλψης: Περισσότερες κλίνες, περισσότεροι αναπνευστήρες, περισσότερες μάσκες, περισσότερες εξετάσεις, περισσότεροι επαγγελματίες της υγείας, περισσότερη χρηματοδότηση για τα εμβόλια, περισσότεροι έλεγχοι, περισσότερη παρακολούθηση. Μια τέτοια επέκταση απαιτεί έναν σημαντικό αναπροσανατολισμό μέρους του παραγωγικού μας τομέα. Αυτή η μετατόπιση συμβαίνει (αργά) σε πολλές χώρες.
Δυστυχώς, η σημερινή διοίκηση των ΗΠΑ φαίνεται να είναι παίρνει άλλη πορεία. Όχι μόνο απέφυγε να χρησιμοποιήσει τις τεράστιες εξουσίες του εκτελεστικού γραφείου για να διοχετεύσει πόρους, αλλά τώρα σκέπτεται να ξανανοίξει την οικονομία πολύ πριν η καμπύλη της επιδημίας καμφθεί. Οι ανθρώπινες συνέπειες θα μπορούσαν να είναι καταστροφικές. Και σε αυτό, επίσης, η ιστορία θα κρίνει.
Ο λόγος για την αμφιλογία είναι πολύ ξεκάθαρος. Η εξομάλυνση της καμπύλης μόλυνσης αναπόφευκτα οξύνει την καμπύλη μακροοικονομικής ύφεσης. Η κοινωνική αποστασιοποίηση απαιτεί το κλείσιμο σχολείων, πανεπιστημίων και όλων των μη απαραίτητων επιχειρήσεων -ουσιαστικά περιορίζοντας τον πληθυσμό που βρίσκεται σε ηλικία εργασίας στο σπίτι. Αν και μερικοί άνθρωποι μπορεί να είναι σε θέση να εργαστούν από το σπίτι, είναι ένα μικρό κλάσμα του συνολικού εργατικού δυναμικού, συγκεντρωμένοι σε λίγα επαγγέλματα. Οι αυστηρά κατασταλτικές πολιτικές επιβάλλουν μια απότομη στάση στην οικονομία. Η Κίνα ξεκίνησε τέτοιους περιορισμούς νωρίτερα από ό, τι όλοι οι άλλοι, και οι αριθμοί που έρχονται τώρα επικυρώνουν αυτό το σενάριο: Η βιομηχανική παραγωγή και το διεθνές εμπόριο μειώθηκαν κατά 19% και 17% τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, σε σχέση με το 2019.
Η διακοπή της οικονομίας, ακόμη και για μικρό χρονικό διάστημα, προκαλεί σημαντικές ζημίες. Φανταστείτε ότι, σε σχέση με μια γραμμή βάσης, οι κατασταλτικές πολιτικές μείωσαν την οικονομική δραστηριότητα κατά 40% για δύο μήνες, μετά τους οποίους η οικονομία επέστρεψε στην γραμμή βάσης. Μια τέτοια απότομη αλλά βραχύβια πτώση θα κατάφερνε ένα ισχυρό πλήγμα στην οικονομική δραστηριότητα, οδηγώντας σε μείωση της ετήσιας αύξησης της παραγωγής κατά περίπου 6,5% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Φανταστείτε ότι χρειάζεται ένας ακόμη μήνας για να επιστρέψετε στην γραμμή βάσης, και η μείωση της ετήσιας αύξησης της παραγωγής φθάνει το 10%.
Ως σημείο σύγκρισης, η μείωση της ετήσιας αύξησης της παραγωγής στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά την διάρκεια της μεγάλης επιβράδυνσης (Great Recession) του 2008-9 ήταν μόλις 4,5%. Μέχρι τώρα, οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν ότι πρόκειται να βρεθούμε σε ύφεση που θα κάνει την Great Recession να φαίνεται μικρή. Μια σύγκριση με τη Μεγάλη Ύφεση (Great Depression) του 1929 μπορεί να είναι πιο κατάλληλη.
Γιατί οι αριθμοί για την τρέχουσα κρίση αναμένεται να είναι τόσο μεγαλύτεροι; Η απάντηση είναι ότι ακόμη και στην κορύφωση της οικονομικής κρίσης 2008-9, η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων εξακολουθούσε να απασχολείται και να εργάζεται. Το ποσοστό του απασχολούμενου πληθυσμού μειώθηκε από 71,8% το 2007 σε 66,6% το 2011. Αντίθετα, κάτω από αυστηρές κατασταλτικές πολιτικές, λιγότερο από το 50,0% του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας μπορεί να είναι σε θέση να εργαστεί. Ο αντίκτυπος στην οικονομική δραστηριότητα είναι συγκριτικά πολύ μεγαλύτερος.
Και αυτό το σενάριο είναι το αισιόδοξο. Υποθέτει ότι, μόλις οι υγειονομικές Αρχές δώσουν το σήμα ότι όλα είναι εντάξει, οι οικονομικοί κινητήρες θα ξαναρχίσουν αμέσως: Οι εργαζόμενοι θα επιστρέψουν στην εργασία τους, τα εργοστάσια θα επανεκκινηθούν, τα εστιατόρια θα ξανανοίξουν, τα πλοία θα φορτώνουν τα φορτία τους και τα αεροπλάνα θα απογειωθούν.
Εάν δεν αντιμετωπιστεί σωστά η επίδραση της κρίσης στην υγεία, δεν θα υπάρξει άμεση επανεκκίνηση. Μια σύγχρονη οικονομία είναι ένα σύνθετο δίκτυο συνδεδεμένων μερών: Εργαζόμενοι, επιχειρήσεις, προμηθευτές, καταναλωτές, τράπεζες. Ο καθένας είναι κάποιου άλλου υπάλληλος, πελάτης, προμηθευτής, δανειστής ή κάτι παρόμοιο. Μια κάμψη αυτού του μεγέθους θα στείλει κρουστικά κύματα σε όλη την οικονομία, που θα μπορούσαν να επιφέρουν τεράστιες και μόνιμες ζημιές.
Μια τέτοια αιφνίδια διακοπή μπορεί εύκολα να προκαλέσει μια αλυσίδα από ραγδαία γεγονότα, τροφοδοτούμενα από ατομικές λογικές αλλά συλλογικά καταστροφικές αποφάσεις. Αντιμέτωποι με την προοπτική λίγων ή καθόλου πωλήσεων, πολλές επιχειρήσεις μπορεί να έχουν λίγες άλλες επιλογές εκτός από το να απολύσουν εργαζόμενους. Οι άνεργοι εργαζόμενοι, χωρίς άμεσες προοπτικές επανένταξης ενώ βρίσκονται περιορισμένοι ίσως να μην έχουν άλλη επιλογή από το να αγνοήσουν τις διαταγές περιορισμού, να θέσουν σε κίνδυνο την ζωή τους και εκείνες των άλλων και να υπονομεύσουν την ίδια την πολιτική υγείας. Πολλές επιχειρήσεις, που δεν μπορούν να πληρώσουν τους προμηθευτές τους ή τα δάνεια τους χωρίς κάποια υποστήριξη, θα αναγκαστούν να κλείσουν τις πόρτες τους, ίσως μόνιμα. Ένας μεγάλος αριθμός επιχειρηματικών αποτυχιών θα επηρεάσει δραματικά την υγεία του χρηματοπιστωτικού τομέα. Ο πανικός ή η απώλεια εμπιστοσύνης μπορεί στην συνέχεια να κυριαρχήσει και να κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα. Αυτό συμβαίνει ήδη. Καθώς γράφω, οι νέες δηλώσεις ανεργίας αυξάνονται στις ΗΠΑ: Το Υπουργείο Εργασίας ανέφερε ότι 3,3 εκατομμύρια νέοι άνεργοι κατέθεσαν αιτήσεις παροχών την εβδομάδα που έληξε στις 21 Μαρτίου 2020. Συγκριτικά, σε μια τυπική εβδομάδα, ο αριθμός αυτός είναι πιο κοντά στις 220.000 -η αύξηση είναι δεκαπενταπλάσια.
Ο κίνδυνος, με άλλα λόγια, είναι ότι ο ιός θα μεταλλάσσει και θα μολύνει το οικονομικό μας σύστημα, ακόμη και καθώς καταφέρνουμε να τον εξοντώσουμε από το σώμα μας. Η οικονομική του μορφή δεν είναι σίγουρα τόσο θανάσιμη, αλλά μπορεί να προκαλέσει πραγματικές ζημιές. Χωρίς την κατάλληλη στήριξη, το κλείσιμο (shutdown) θα μετατραπεί σε μια σημαντική οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση που θα ξεπεράσει την κρίση της υγείας. Αν αφεθεί ανεξέλεγκτη, η ύφεση θα απειλήσει να καταστρέψει το σύνθετο δίκτυο των οικονομικών δεσμών που επιτρέπει στην οικονομία να λειτουργεί -ένα δίκτυο που θα απαιτήσει τεράστιο χρόνο και προσπάθεια για να επιδιορθωθεί.
Το συμπέρασμα είναι ότι και η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα εξομάλυνσης της καμπύλης. Χωρίς κατάλληλη μακροοικονομική στήριξη, η κάμψη θα μπορούσε να ακολουθήσει την κόκκινη καμπύλη στο Σχήμα 2. Αυτή η γραμμή περιγράφει την απώλεια παραγωγής σε μια απότομη και έντονη κάμψη, ενισχυμένη από τις οικονομικές αποφάσεις εκατομμυρίων δρώντων που προσπαθούν να προστατευθούν περικόπτοντας τις δαπάνες, βάζοντας στο συρτάρι τις επενδύσεις, μειώνοντας την πίστωση, και γενικώς μικραίνοντας τα πάντα. Παρατηρήστε την ειρωνεία: Για την οικονομία, είναι η απομόνωση που έχει αρνητικές εξωτερικές επιδράσεις.
ΕΞΟΜΑΛΥΝΕΤΕ ΑΜΦΟΤΕΡΕΣ ΤΙΣ ΚΑΜΠΥΛΕΣ
Στο σχήμα 2, η σκιασμένη με μπλε περιοχή αντιπροσωπεύει την οικονομική ύφεση εάν οι φορείς χάραξης πολιτικής αποτρέψουν οποιαδήποτε πρόσθετη «οικονομική μόλυνση», δηλαδή εάν η πτώση της οικονομικής δραστηριότητας περιοριστεί στην χαμένη παραγωγή κατά την περίοδο περιορισμού λόγω της δημόσιας υγείας. Αυτός ο αρνητικός αριθμός είναι ήδη πιθανό να είναι μεγάλος. Η κόκκινη γραμμή και η σκιασμένη με κόκκινο περιοχή αντιπροσωπεύουν την πρόσθετη απώλεια οικονομικής δραστηριότητας εάν η ίδια η οικονομία «μολυνθεί» και ενεργοποιηθούν διάφοροι βρόχοι αρνητικής ανάδρασης (negative feedback loops) και μηχανισμοί ενίσχυσης [των αρνητικών επιδράσεων].

Όχι τυχαία, τα μέτρα που μπορούν να βοηθήσουν στην επίλυση της υγειονομικής κρίσης μπορούν να επιδεινώσουν την οικονομική κρίση -τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα- και αντίστροφα: Οι αυστηρότερες πολιτικές για την υγεία αναγκάζουν ένα μεγαλύτερο οικονομικό κλείσιμο, μια μεγαλύτερη σκιασμένη με μπλε περιοχή. Ωστόσο, παρόλο που η δυναμική αυτή μπορεί να μοιάζει με ανταλλαγή, στην πραγματικότητα δεν είναι τέτοια: Βραχυπρόθεσμα, δεν υπάρχει άλλη επιλογή παρά να αγοραστεί χρόνος για να μπορέσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες να αυξήσουν την ανταπόκριση της δημόσιας υγείας στον ιό. Καθώς θα το κάνουν αυτό, θα είναι σταδιακά σε θέση να χαλαρώσουν τις περιοριστικές πολιτικές για τον έλεγχο τόσο της ασθένειας όσο και της οικονομίας.
Επιπλέον, ακόμη και αν δεν υπήρχαν περιοριστικές πολιτικές, τελικά θα επέρχετο μια σοβαρή ύφεση, τροφοδοτημένη από την αυξανόμενη αποδιοργάνωση που θα προκαλούσε μια ανεξέλεγκτη πανδημία και την επακόλουθη πανικόβλητη και προστατευτική συμπεριφορά των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Αυτή η πιθανότητα καθιστά ακόμα πιο απογοητευτικό το γεγονός ότι η τρέχουσα διοίκηση δελεάστηκε να αντιστρέψει την πορεία. Τελικά, ο τερματισμός των περιοριστικών πολιτικών μπορεί να μην βοηθήσει την οικονομία, αλλά σίγουρα θα αυξήσει τον αριθμό των πτωμάτων.
Αντ’ αυτού, η σωστή οικονομική πολιτική είναι οι ενέργειες για να αποτραπεί αυτή η οικονομική μόλυνση. Ο βασικός στόχος εδώ είναι επίσης να εξομαλυνθεί η καμπύλη και να περιοριστεί η οικονομική βλάβη μόνο σε αυτό που είναι αναπόφευκτο, λαμβάνοντας υπόψη τις πολιτικές περιορισμού, όπως φαίνεται στο Σχήμα 2.
Είναι σημαντικό να υπάρχει κατά νου το τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει η οικονομική πολιτική. Ο στόχος δεν είναι, και δεν μπορεί να είναι, η εξάλειψη της ύφεσης εντελώς. Τα απαραίτητα μέτρα δεν είναι «πολιτικές τόνωσης» (“stimulus policies”). Η ύφεση θα είναι εκεί, και θα είναι τεράστια, αλλά ελπίζεται ότι θα είναι βραχύβια. Η προτεραιότητα είναι μάλλον να βραχυκυκλωθούν όλοι οι βρόχοι αρνητικής ανάδρασης (negative feedback loops) και τα κανάλια μόλυνσης που αλλιώς ενισχύουν αυτό το αρνητικό σοκ και να επιτραπεί στην οικονομία να επανεκκινηθεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
Η πρώτη οικονομική προτεραιότητα θα πρέπει να είναι να διασφαλιστεί ότι οι εργαζόμενοι μπορούν να παραμείνουν στην απασχόληση -και να παίρνουν τους μισθούς τους- ακόμα και αν βρίσκονται σε καραντίνα ή αναγκάζονται να μείνουν σπίτι. Οι βραχυπρόθεσμες πολιτικές απασχόλησης, με τις οποίες τίθενται σε αργία εργαζόμενοι για συγκεκριμένο αριθμό ημερών την εβδομάδα ή για κάποιες ώρες ανά ημέρα, αλλά εξακολουθούν να εγγυώνται κάποια πληρωμή και συνέχεια της απασχόλησης, μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό στοιχείο. Η Γερμανία έχει υιοθετήσει τέτοιες πολιτικές. Το ίδιο έχουν κάνει και η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Θα πρέπει να εξεταστεί και η άμεση βοήθεια σε μετρητά για τους αυτοαπασχολούμενους και τους εργαζόμενους με αδύναμους δεσμούς στην αγορά εργασίας. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει την επιπλέον επιτακτική ανάγκη να κατευθύνει την οικονομική στήριξη προς τις πολιτειακές και τις τοπικές κυβερνήσεις που διαχειρίζονται πολλά δίχτυα ασφαλείας. Χωρίς τέτοιες πολιτικές, είναι ασαφές ακόμη κι εάν μπορούν να ακολουθηθούν οι συμβουλές για την δημόσια υγεία. Με αυτές [τις πολιτικές], τα νοικοκυριά μπορούν να πραγματοποιούν βασικές πληρωμές, ενώ είναι περιορισμένα στο σπίτι και να ξαναρχίσουν τις εργασίες γρήγορα όταν τους επιτραπεί.
Ταυτόχρονα, η οικονομική πολιτική πρέπει να διασφαλίσει ότι οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις μπορούν να αντιμετωπίσουν την καταιγίδα χωρίς να χρεοκοπήσουν. Οι Αρχές μπορούν να το πράξουν αυτό με το να προσφέρουν ευκολότερους όρους δανεισμού, παραιτούμενες προσωρινά από τους φόρους εταιρειών και εισοδήματος, αναστέλλοντας τις πληρωμές δανείων, ή παρέχοντας άμεση οικονομική βοήθεια όπου χρειάζεται. Τέλος, θα απαιτηθούν πολιτικές για την στήριξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος, καθώς τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξάνονται, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η κρίση δεν θα μεταμορφωθεί σε μια πλήρη οικονομική κρίση.
Η ανάγκη των χρημάτων των φορολογουμένων για την στήριξη μεγάλων μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων είναι πολύ λιγότερο προφανής. Ο πτωχευτικός κώδικας είναι εδώ για να προστατεύσει τις εταιρείες από τους πιστωτές, επιτρέποντάς τους να συνεχίσουν να λειτουργούν κατά την διάρκεια και μετά από μια κρίση. Δεν πρέπει να επιτρέπεται στους λομπίστες να χρησιμοποιήσουν αυτή την εθνική κατάσταση έκτακτης ανάγκης για να γεμίσουν τις τσέπες των αφεντικών τους.
Το χρονοδιάγραμμα αυτών των οικονομικών μέτρων είναι σημαντικό. Είναι πιο επιτακτικά απαιτούμενα όσο η οικονομία βρίσκεται σε κατάσταση τερματισμού λειτουργίας. Τα πακέτα τόνωσης μετά την ολοκλήρωση της κρίσης για την υγεία θα είναι απαραίτητα μόνο εάν δεν καταφέρουμε να δράσουμε αποφασιστικά τώρα, και θα μπορούσαν δυνητικά να είναι πολύ πιο δαπανηρά.
Το κόστος των μέτρων που περιγράφονται ανωτέρω θα είναι σημαντικό. Οι κυβερνήσεις μπορεί να χρειαστεί να παρέχουν στήριξη εισοδήματος σε μια κλίμακα περίπου συγκρίσιμη με την απώλεια της παραγωγής. Εάν η συνολική απώλεια παραγωγής είναι της τάξης του 10% του ετήσιου ΑΕΠ, μια κυβέρνηση μπορεί να χρειαστεί να δαπανήσει ένα συγκρίσιμο ποσό για να στηρίξει την οικονομία. Οι Αρχές κατανοούν τώρα αυτό το γεγονός και τα δημοσιονομικά πακέτα που ανακοινώθηκαν τις τελευταίες ημέρες σε πολλές χώρες είναι σημαντικά. Θα χρηματοδοτηθούν από το χρέος.
Πρέπει να ανησυχούμε για αυτό το χρέος; Η σύντομη απάντηση είναι όχι. Κατ’ αρχήν, τα επιτόκια δανεισμού για τα κράτη βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα -ακόμα περισσότερο από την αρχή της κρίσης. Η απόδοση των δεκαετών ομολόγων των ΗΠΑ είναι σχεδόν 1%. Τα επιτόκια στην ευρωζώνη είναι παρομοίως χαμηλά. Με αυτά τα επιτόκια, μια αύξηση κατά 10% του λόγου του χρέους προς το ΑΕΠ θα αυξήσει τις ετήσιες πληρωμές τόκων μόνο κατά 0,1% του ΑΕΠ. Εάν τώρα δεν είναι καιρός να γίνει δανεισμός για να στηριχθεί μια οικονομία στα πρόθυρα της κατάρρευσης, τότε πότε είναι;
Οι τολμηρές πολιτικές πρωτοβουλίες μπορούν να συμβάλουν στην συγκράτηση της επικείμενης ύφεσης. Όλα ξεκινούν με την πολιτική δημόσιας υγείας πρώτα απ’ όλα, για τον περιορισμό της μετάδοσης της μόλυνσης στους ανθρώπους. Οι δημοσιονομικές και χρηματοπιστωτικές πολιτικές πρέπει να σχεδιαστούν έτσι ώστε να αντιμετωπίζουν το σοκ που προκύπτει στο οικονομικό μας σύστημα και να αποτρέπουν την «οικονομική μόλυνση». Απαιτούνται τολμηρές ενέργειες, αλλά η τόλμη δεν πρέπει να παρέχει μια κάλυψη για τα εταιρικά ενημερωτικά δελτία. Η δημοσιονομική στήριξη πρέπει να είναι κλιμακωτή, αλλά πρέπει επίσης να πηγαίνει εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο.
Ο PIERRE-OLIVIER GOURINCHAS είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον.
foreignaffairs.gr