14η Μαρτίου 1957. Απαγχονίζεται ο εθνομάρτυρας ποιητής ήρωας της Κύπρου Ευαγόρας Παλληκαρίδης

ΤΙΜΗΤΙΚΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΕΣ ΚΑΙ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ ΥΠΕΡ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, ΚΑΤΑΧΩΡΗΜΕΝΑ ΣΤΟ ΥΠΟ ΕΚΔΟΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ «ΕΣΧΑΤΗ ΙΚΕΣΙΑ.»

Φυλακισμένα Μνήματα.

Ιερός και τιμημένος χώρος που βρίσκεται στις κεντρικές φυλακές στη παραμεθόριο περιοχή της Λευκωσίας και κατασκευάσθηκαν με εντολή του Άγγλου κυβερνήτη της Κύπρου, Τζών Χάρτιγκ κατά την διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959, ο οποίος από φόβο και τους νεκρούς ήρωες, ήθελε να φυλακίζει. « Και νεκροί νικούσαν»
Είναι περιφραγμένος χώρος με τοίχο υψους 6 -7 μετρων. Εκεί οι Άγγλοι έθαβαν τους απαγχονισθέντες ήρωες, καθώς και πεσόντες ηρωικά στις μάχες, από φόβο ότι αν παρέδιδαν τα ιερά νεκρά σώματα των νεκρών ηρώων, ο Κυπριακός λαός και ειδικά οι μαθητές θα οργάνωναν ογκώδη συλλαλητήρια υπέρ των ηρώων, της ελευθερίας και της Ένωσης….Οι γονείς των ηρώων μπόρεσαν να επισκεφθούν τα μνήματα των γιών τους μετά την νικηφόρα λήξη του αγώνα….! «Και νεκροί οι ήρωες μας νικούσαν.» Κατάματα τον χάρο οι ήρωες τον είδαν…, δεν τον φοβήθηκαν ούτ΄ αυτόν αλλά ούτε και τους Άγγλους που ξαφνιασμένοι και ντροπιασμένοι κοίταζαν το θάρρος των ηρώων, που εμβατήρια τραγουδούσαν με την συνοδεία και των άλλων φυλακισμένων συναγωνιστών τους, αρκετοί από τους οποίους ήταν μελλοθάνατοι …..Ήταν αγέρωχοι, περήφανοι, γενναίοι γιατί προχωρούσαν στην αγχόνη και τον θάνατο για την γλυκιά τους την πατρίδα. Έτσι αντιμετώπισαν τον θάνατο οι αξέχαστοι αυτοί εθνομάρτυρες…..Όποιος διαβάσει τις τελευταίες επιστολές και ποιήματα των γενναίων μελλοθάνατων, αποκλείεται να μην κλάψει, ρίγη συγκίνησης ψυχή τε και σώματι…..Είναι ανεπανάληπτες ωδές για τη Ένωση, την ελευθερία, τον ηρωισμό, είναι ωδές για αιώνια μνήμη, δόξα και τιμή…, που πρέπει να θυμίζουν πάντα στον απανταχού Ελληνισμό τους αγώνες, το απαράμιλλο θάρρος, αλλά και τα βάσανα και θυσίες αυτού του άμοιρου ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ Κυπριακού λαού.
Τριανταεννέα αγωνιστές καταδικάστηκαν εις θάνατο από τους κατακτητές και περήφανοι περίμεναν ν΄ ανέβουν τα σκαλοπάτια του ικριώματος που θα τους οδηγούσαν στη Λευτεριά. Ήταν όλοι υποψήφιοι μελλοθάνατοι…και καθημερινά ανέβαιναν τον Γολγοθά από τα αισχρά βασανιστήρια των βάρβαρων βασανιστών Περέϊρα, Μόρρις, Μακκάουρτ, Μακλόκλαν, των Τούρκων Έρρολ, Σουλεϊμάν, Αχμέτ, Γιλντιρίμ…Ζωντανοί νεκροί στα χέρια βρυκολάκων απογόνων βασανιστών της Γκεστάπο και των SS….Ο ερχομός της απελευθέρωσης απέτρεψε τους Άγγλους να συνεχίσουν το μακάβριο έργο τους…
*Δεκατέσερεις αγωνιστές πέθαναν μαρτυρικά στα χέρια των βάρβαρων βασανιστών που συναγωνίζονταν τους χιτλερικούς βασανιστές. Οι αγωνιστές αυτοί είναι και εθνομάρτυρες και οσιομάρτυρες, ποτέ δεν υπέκυψαν, ποτέ δεν πρόδωσαν και επέλεξαν ένα ένδοξο μαρτυρικό θάνατο…,Γεώργιος Νικολάου 12-13-11 1956, Ανδρέας Παναγιώτου 19-11-1956, Νίκος Γεωργίου 25-1-1957, Θεοδόσης Χατζηθεοδοσίου 18-12-1957, Στέλιος Τριταίος 17-6-1958. Πλάτων Στυλιανού 4-8-1958. Λουκάς Λουκά 3-10-1958, Παναγιώτης Χρυσοστόμου 3-10-1958, Νικόλας Γιαγκου 9-10-1958, Χαράλαμπος Φιλιππίδης 11-10-1958, Σπύρος Χατζηγιακουμής 16-10-1958, Πρόδρομος Ξενοφώντος, 12-11-1958, Γεώργιος Χριστοφόρου 20-11-1958, Βασίλης Αλεξάνδρου 21-11-1958. Οι περισσότεροι δεν είχαν κλείσει καν την ηλικία των 17-18 χρόνων.
Απαγχονισθέντες νεκροί ήρωες από 19 μέχρι 24 ετών:
Απαγχονίστηκαν μαζί στις 10 Μαϊου 1956. Μιχαήλ Καραολής – Ανδρέας Δημητρίου
Απαγχονίστηκαν μαζί στις 9 Αυγούστου 1956. Ανδρέας Ζάκος, Ιάκωβος Πατάτσος, Χαρίλαος Μιχαήλ.
Απαγχονίσθηκαν μαζί στις 14 Μαρτίου. Μιχαήλ Κουτσόφτας, Στέλιος Μαυρομμάτης, Ανδρέας Παναγίδης.
Σε δεκάδες διαδηλώσεις και εκδηλώσεις συμμετείχε το 1955 – 1959, συγκινητικά ο αδελφός Ελληνικός Λαός και πολλές φορές πλήρωσε με αίμα την ηρωική πράξη του αυτή…Εύγε!
Τελευταίος ήρωας αγωνιστής και φλογερός ποιητής, που απαγχονίσθηκε στις 14 Μαρτίου 1957 ήταν ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, ο οποίος βαδίζοντας αγέρωχα προς την αγχόνη απάγγελλε επικά ποιήματα που ο ίδιος έγραψε και υμνούσε την Ένωση και στα τελευταία δραματικά σκαλοπάτια του ικριώματος έψαλλε τον Εθνικό Ύμνο όπως όλοι απαγχονισθέντες.
«Ανδρείος ο περί τον καλόν θάνατον αδεής.» Αριστοτέλης
Ανδρείος είναι αυτός που δεν φοβάται τον τιμημένο θάνατο.
Τέσσερεις ακόμη αγωνιστές που έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι κατά των Άγλλων αποικιοκρατών και θάφτηκαν στα Φυλακισμένα Μνήματα, Μάρκος Δράκος, Γρηγόρης Αυξεντίου, Στυλιανός Λένας, Κυριάκος Μάτσης. Οι δεκάδες άλλοι πεσόντες ήρωες της ΕΟΚΑ, που τα ιερά σώματα τους έπεφτα στα χέρια της ΕΟΚΑ, θάβονταν με τιμές στα κοιμητήρια των χωριών τους ή ακόμη και εκεί που έπεφταν μαχόμενοι.
Πάνω από τα Φυλακισμένα Μνήματα υπάρχει επιτύμβια στήλη που ανεξίτηλα γραφει:

Η Αγχόνη.

Οι κατακτητές δόλιοι Βρεττανοί, όταν ήδη απαγχόνιζαν, ή έκαιγαν τους αγωνιστές, αλλά και δολοφονούσαν μικρά παιδιά, μαθητές, γυναικόπαιδα και βασάνιζαν μέχρι θανάτου…, «κατάγγελλαν» τη ΕΟΚΑ, σαν τρομοκρατική οργάνωση στον ΟΗΕ. «Αντί να έτριζε το αμάξι έτριζε ο αμαξηλάτης…»
Έγγραφο Α/3204 12 Νοεμβρίου 1956. Α/3874 25-11-1958 κλπ διαβήματα των κατακτητών.
Γράφει λυρικά και συγκινητικά ο Κώστας Μόντης, για τους ήρωες….
Αποσπάσματα.
(35) Τελευταίος ασπασμός.( Στιγμές 1958)
Εκείνον τον τελευταίο ασπασμό
Που ένοιωσαν τα παιδιά
ποιος του έδινε
πως τους του έδιναν;
Μας αντιπροσώπευσε ο τελευταίος σου ασπασμός.
Το ευαγγέλιο τ΄άγιασε ξανά ένα παιδί
δεκαοκτώ χρονών,
που το κράτησε στα χέρια του,
που κρεμάστηκε απάνω του,
Την τελευταία στιγμή.
Που τρέχουν όλοι αυτοί;
Γιατί τόση αναταραχή;
Για να σκοτώσουν τρία παιδικά χαμόγελα;
Γιατί φοβούνται πως είναι τόσο δύσκολο
να σκοτώσουν αυτά τα χαμόγελα;
Για τον αγωνιστή ποιητή Ευαγόρα Παλληκαρίδη γράφει:
«Όταν εμείς εξακολουθούσαμε να γράφουμε στίχους,
εκείνος διέκοπτε κι΄ ανέβαινε στην αγχόνη…»
Ενώπιο του Αγγλικού δικαστηρίου στις 25 Φεβροαυαρίου 1957, ο Παλληκαρίδης «παλληκαρίσια» δήλωνε:
«Γνωρίζω ότι θα με κρεμάσετε . Εκείνο το οποίο έχω να πω είναι τούτο: Ότι έκαμα το έκαμα ως Έλλην Κύπριος που ζητεί την Ελευθερία του. Τίποτε άλλο!»
Και το δικαστήριο…. «Καταδικάζεσαι εις θάνατον, δι΄απαγχονισμου.»…
Και ο μελλοθάνατος ήρωας απαξιωτικά τους κοίταξε και με υπερήφανο χαμόγελο, άρχισε «Ν΄ ανεβαίνει τα σκαλοπάτια που παν΄ στη Λευτεριά», που ο ίδιος στα ποιήματα του ύμνησε και τον ηρωικό θάνατο με περηφάνεια προσδοκούσε.
Η ίδια επική στιχομυθία επαναλαμβανόταν πολλές φορές, από όλους τους καταδικασθέντες ήρωες στα Αγγλικά δικαστήρια …
‘Όταν τα σκαλοπάτια της αθανασίας ανέβαινε ο Ευαγόρας με απαράμιλλο θάρρος όπως και οι άλλοι συναγωνιστές του, τραγουδούσε εμβατήρια, ψαλμωδούσε, απάγγελε τα επικά του ποιήματα, με συνοδεία των άλλων φυλακισμένων αγωνιστών…Αψήφησε τον θάνατο μέχρι, που η σθεντόρεια φωνή του σίγησε από την απεχθή βάρβαρη θηλειά της αγχόνης…
Ο Ευαγόρας όπως και όλοι οι ήρωες ποιητές της ΕΟΚΑ στα λυρικά και επικά τους ποιήματα ύμνησαν την πατρίδα, την λευτεριά.
Πολιτικά πιστεύω δεν είχαν…. Σ΄ ένα και μόνο ιδανικό πίστευαν και μια αγνή ιδεολογία, την αγαπημένη τους πατρίδα Κύπρο…Μακάρι αυτό να συνέβαινε και σήμερα …διότι ο πατριωτισμός είναι μια γνήσια ανιδιοτελής αγάπη προς την πατρίδα και δεν έχει σχέση με πολιτικές πεποιθήσεις…Ως εκ τούτου ας είμαστε «απολίτικοι», ενωμένοι φιλοπάτριδες «πατριώτες» μόνο..!
Η Κύπρος είναι μία. Ας γίνουμε και εμείς ένα. «Ένας για όλους και όλοι για τον καθένα», ειδικά σήμερα, που η πατρίδα μας περνά δύσκολες στιγμές και πάλι, ας παραμερίσουμε τις πολιτικές μας διαφορές…Η Τουρκία, σαν «γκρίζος λύκος», το αδηφάγο στόμα της, ούτε το ΄κλεισε, ούτε και θα το κλείσει..
« Αν λαχταράς τη λευτεριά, σε ξένους μην ελπίζεις, πάρ΄ την ο ίδιος, αν μπορείς αλλοιώς δεν την αξίζεις.» Νίκος Καζαντζάκης
Είπε και για την ιδιαίτερη του πατρίδα αδελφή Κρήτη… «Ώπα. Μόνο μ΄αίμα θρέφεται βλαστούς και ρίζες κάνει..»… όπως και η Κύπρος.
«Νόμιζε την παρίδα οίκον τους δε πολίτας εταίρους.» Ξενοφών
«Ουδέν γαρ΄φίλτερον άλλο πατρίς.» Θέογνις.
«Νοιώθω για σε πατρίδα μου, στα σπλάχνα χαλασμό.» Αριστοτέλης Βαλαωρίτη
Ο Βαγορής, όπως τον αποκαλούσαν οι σύντροφοι τους, ο ρομαντικός ονειροπόλος, ερωτικός., έγραψε και το χιλιοτραγουδημένο ποίημα, «Την Ελλάδα αγαπώ, αλλά κι΄εσένα», ένα ποίημα που αγγίζει τις ρομαντικές ευαισθησίες κάθε ανθρώπου και συγκινεί…
Το μελοποίησε ο αξέχαστος Μάριος Τόκας και το ερμήνευσε ο Κώστα Χατζηχριστοδούλου, αλλά και ο Τόκας ο οποίος εκτός από στιχουργός τραγουδούσε συχνά.
(36) Την Ελλάδα αγαπώ, αλλά κι΄ εσένα. Του ήρωα ποιητή Ευαγόρα Παλληκαρίδη.
Ρώτησε τα μάτια / που δακρύζουν,/ κάποια αλήθεια να σου/ πουν,/κλαίνε πικρά να σ΄/ αντικρύσουν/ γιατί μπορεί να σ΄ αγαπούν.
Την Ελλάδα αγαπώ αλλά κι΄/ εσένα/ μ΄έναν έρωτα μεγάλο,/ αληθινό,/ τα γαλάζια σου τα μάτια, τα/ θλιμμένα,/ τον καθάριο της, θυμίζουν,/ ουρανό.
Ρώτησε εκείνη, φλογισμένο/ όταν σε δούν, γιατί σιωπούν,/ θα κινηθούν κι΄αυτά/ θλιμμένα/ για να σου πουν πως σ΄αγαπούν.
Την Ελλάδα αγαπώ αλλά κι/ εσένα/ μ΄έναν έρωτα μεγάλο,/ αληθινό,/ τα γαλάζια σου τα μάτια, τα/ θλιμμένα,/ τον καθάριο της, θυμίζουν./ ουρανό.
Η ηρωομάνα, του Παλληκαρίδη,
Αφροδίτη και ο πατέρας Μιλτιάδης,
όταν Τούρκος αξιωματικός,
τους είπε ο γιος τους να προδώσει,
και ο Άγγλος κυβερνήτης χάρη να του δώσει,
πήρε την επική απάντηση,
πρώτα από τον πατέρα Μιλτιάδη,
«ΟΧΙ», λακωνικά τ΄ απάντησε ο πατέρας,
και η ηρωομάνα οργισμένη είπε ….
«Δεν γέννησα εγώ παιδί που θα το πουν,
προδότη, χαλάλιν της πατρίδας μου,
το γαίμα του παιδκιού μου…..»
Σε λίγες ώρες ο εικοσάχρονος Παλληκαρίδης,
στην αγχόνη οδηγείται, περήφανος,
με το ποίημα του στα χείλη.
«Θα πάρω μια ανηφοριά,
Θα πάρω μονοπάτια,
Να βρω τα σκαλοπάτια
Που παν στην Λευτεριά….»
Έγραψε σε ένα από τα δεκάδες ποιήματα του και ο άλλος ήρωας ποιητής Παρίδης, που και αυτός άφησε ιστορική ποιητική παρακαταθήκη, για την νέα γενιά, που επιβάλλεται να διαβάζει αυτά τα ποιήματα των ηρώων ποιητών αγωνιστών. Είναι λογοτεχνικά, επικά, λυρικά πατριωτικά που σε διδάσκουν, σε συγκινούν, είναι ιερά ποιητικά ευαγγέλια της Κύπρου.
Επιφοίτηση είχαν οι ποιητές αγωνιστές όταν τα έγραφαν…
« Να συντρίψουμε τις αλυσίδες,
που μας κρατάν δεμένους στα κελιά.
Στον αγώνα να ριχτούμε και πάλι,
για να βρούμε ΘΑΝΑΤΟ ή ΛΕΥΤΕΡΙΑ.»
Στο κρησφύγετο, σαν εμβατήριο τραγουδούσαν οι αγωνιστές το επικό ποίημα του Μιχαλάκη Παρίδη, «Τ΄αντάρτικο»
(41) Τώρα που στα βουνά της Κύπρου μας,/ τ΄αντάρτικο τον τύρανο κτυπάει/ κι η Παναγιά παρθένα μας/ του Διγενή το όπλο ευλογάει/ Τώρα που η σκλάβα γη ποτίστηκε/ με αίμα από κρεμάλα κι από βόλι/ της λευτεριά το δένδρο θέριεψε/ και θ΄ αγκαλιάσει πια την Κύπρο όλη.
Ο ήρωας ποιητής Παρίδης, ο «Ανταίος», περικυκλώθηκε στο κρησφύγετο του στο χωριό Βάβλα την 27η Αυγούστου 1958. Δεκάδες Άγγλοι βαριά οπλισμένοι άρχισαν να πολυβολούν το κρησφύγετο και να καλούν τον Παρίδη να παραδοθεί. Εκτός της επικής απάντησης «Εγώ δεν παραδίδομαι», ο αγωνιστής ανταποδίδει τα πυρά και κατατροπώνει τους Άγγλους, που έχουν ήδη τους πρώτους νεκρούς…Ο Παρίδης όρθιος και αγέρωχος συνεχίζει με πείσμα να πολεμά και πέφτει ηρωικά μαχόμενος…
Από το ιστορικό βιβλίο Εσχάτη ικεσία του Αντώνη Αντωνά
www.ledrastory.com cyprushellenica.blogspot.com