Λουδοβίκος ΙΣΤ': "Είμαι αθώος κύριοι και εύχομαι το αίμα μου να σφραγίσει τουλάχιστον την ευτυχία των Γάλλων"

Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄, γεννημένος ως Λουδοβίκος Αύγουστος (Βερσαλλίες, 23 Αυγούστου 1754 – Παρίσι, 21 Ιανουαρίου 1793) από τον Οίκο των Βουρβόνων, ήταν βασιλιάς της Γαλλίας και της Ναβάρρας από το 1774 έως το 1791, και βασιλιάς των Γάλλων από το 1791 έως το 1792.

Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ γεννήθηκε στο παλάτι των Βερσαλλιών και ήταν γιος του δελφίνου Λουδοβίκου, μοναδικού υιού του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου ΙΕ΄ και της συζύγου του Μαρίας Λεζίνσκας. Μητέρα του ήταν η Μαρία Ιωσηφίνα της Σαξονίας. Ήταν επίσης αδελφός άλλων δύο μετέπειτα βασιλέων, του Λουδοβίκου ΙΗ΄ και του Καρόλου Ι΄, και πατέρας του Λουδοβίκου ΙΖ΄ που πέθανε στην φυλακή το 1795.
Ο πατέρας του πέθανε σε ηλικία 35 ετών πριν τον βασιλιά παππού του. Η μητέρα του Μαρία Ιωσηφίνα της Σαξονίας (1731 – 1767) ήταν κόρη του Φρειδερίκου Αυγούστου Β΄ εκλέκτορα της Σαξονίας και βασιλιά της Πολωνίας.
Ήταν ο μεγαλύτερος από 8 παιδιά, εκ των οποίων τα τρία πέθαναν σε βρεφική ηλικία. Οι γονείς του τον παραμέλησαν αφού λάτρευαν τον άλλον τους γιο Λουδοβίκο της Βουργουνδίας που πέθανε το 1761 σε ηλικία 10 ετών. Δυνατό και υγιές παιδί, είχε μεγάλο ενδιαφέρον για την Αγγλική ιστορία και αστρονομία. Ο πρόωρος θάνατος του πατέρα του έφερε τεράστια κατάθλιψη στην μητέρα του, που πέθανε και αυτή λίγο αργότερα από την λύπη της. Τότε σε ηλικία 11 ετών ορίστηκε δελφίνος και διάδοχος του Γαλλικού θρόνου.
Ο παππούς του, βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΕ΄ της Γαλλίας, απέτυχε να προετοιμάσει τον εγγονό του στον πολύ δύσκολο ρόλο του βασιλιά της Γαλλίας. Μετά τον θάνατο και τις μητέρας του τέθηκε αυτός και τα υπόλοιπα αδέλφια του υπό την φροντίδα των άγαμων θείων τους: Αδελαΐδας, Βικτωρίας, Σοφίας και Λουίζας Μαρίας.
Βασιλιάς της Γαλλίας
Ο νέος βασιλιάς χαρακτηριζόταν από αφηρημάδα που πολλοί την απέδιδαν στην ισχυρή μυωπία του: μετά βίας μπορούσε να ξεχωρίσει ακόμα και το συνομιλητή του. Ήταν εξαιρετικά μελετηρός και τα ενδιαφέροντα του ήταν η ιστορία, η γεωγραφία και οι τέχνες. Το ναυτικό το έκανε προτεραιότητα της πολιτικής του, κάτι στο οποίο η χώρα του μειονεκτούσε σε σχέση με την μεγάλη της αντίπαλο, την γειτονική Αγγλία. Σχεδίαζε να ανατρέψει την δυσχερή Συνθήκη των Παρισίων. Το ενδιαφέρον του για το ναυτικό οφειλόταν και στον ενθουσιασμό του όταν είδε για πρώτη φορά τη θάλασσα.
Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ στόχευε απειλώντας τους ευγενείς της αυλής να μειώσει το κύρος τους μπροστά στην απέραντη βασιλική ισχύ. Υπήρχε αυστηρό ιεραρχικό σύστημα με επικεφαλής τον ίδιο τον βασιλιά, και οποιαδήποτε προσπάθεια ανεξαρτητοποίησης από την βασιλική ισχύ κατέληγε σε αποτυχία. Ο Λουδοβίκος ο 16ος στόχευε να ανατρέψει το συγκεκριμένο σύστημα, μειώνοντας την βασιλική ισχύ και δίνοντας περισσότερες εξουσίες στον λαό.
Ήταν ο πρώτος Γάλλος μονάρχης που γνώριζε άπταιστα την αγγλική γλώσσα, και όλες τις ιδέες του διαφωτισμού. Ο στόχος του ήταν μια φωτισμένη μοναρχία με Σύνταγμα στα πρότυπα του βασιλιά της Πρωσίας Φρειδερίκου Β΄. Αλλά η απροθυμία της συζύγου του, Μαρίας Αντουανέτας, και των μελών του Κοινοβουλίου να προχωρήσουν σε μεταρρυθμίσεις αμαύρωσαν την εικόνα του. Ο λαός τον παρεξήγησε, μην κατανοώντας τις αρχικές καλές του προθέσεις.

Οικογένεια
Από το γάμο του το 1770 με τη Μαρία-Αντουανέττα των Αψβούργων-Λωρραίνης, κόρη του Φραγκίσκου Γ΄ δούκα της Λωρραίνης και της Μαρίας-Θηρεσίας των Αψβούργων της Αυστρίας, Ουγγαρίας, Βοημίας & Γερμανίας, ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ απέκτησε τα εξής τέκνα:
Μαρία-Θηρεσία 1778-1851, παντρεύτηκε τον εξάδεφό της Λουδοβίκο-Αντώνιο δούκα τού Ανγκουλέμ (Λουδοβίκο ΙΘ΄).
Λουδοβίκος ΙΖ΄ 1785–1795, βασιλιάς της Γαλλίας.
απεβίωσαν νωρίς: Λουδοβίκος-Ιωσήφ, 8 ετών και Σοφία, 1 έτους.
Ανατροπή και σύλληψη της βασιλικής οικογένειας
Στις 5 Οκτωβρίου 1789 ένα εξαγριωμένο γυναικείο πλήθος βάδισε στο παλάτι των Βερσαλλιών, όπου ζούσε η βασιλική οικογένεια, και επιχείρησαν να σκοτώσουν την βασίλισσα που συσχετιζόταν με τον βασιλικό αυταρχισμό. Ολόκληρη η βασιλική οικογένεια μεταφέρθηκε από το πλήθος αιχμάλωτη στο Παρίσι, στο Ανάκτορο Κεραμεικού.
Ο βασιλιάς Λουδοβίκος παρ’όλα αυτά δεν ήταν τόσο αντιπαθής, αφού συσχετιζόταν με πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές προοδευτικές αναμορφώσεις. Αρρώστησε όμως και άρχισε να υποφέρει από κρίσεις αϋπνίας, που τον έφερναν σε σταδιακές κρίσεις παραλυσίας κάτι που εκμεταλλεύτηκε η Μαρία Αντουανέτα, προκειμένου να εξασκήσει ολοκληρωτική εξουσία.
Ταυτόχρονα οι επαναστάτες άρχισαν να αναζητούν τρόπους δημοκρατικής διακυβέρνησης και Συντάγματος. Το επαναστατικό τους κίνημα έδινε μήνυμα σε όλα τα Ευρωπαϊκά κράτη με παρόμοια καθεστώτα. Μερικοί ισχυροί άντρες όπως ο Μιραμπώ προσπαθούσαν μυστικά να επαναφέρουν τον βασιλιά σαν κυβερνήτη με ένα δημοκρατικό Σύνταγμα, αλλά ο ξαφνικός θάνατος του Μιραμπώ και η κατάπτωση του Λουδοβίκου εξασθένησαν αυτές τις προσπάθειες.
Ο Λουδοβίκος προσπαθούσε με κάθε τρόπο να δείξει ότι στηρίζει την δημοκρατική κυβέρνηση, γιατί φοβόταν για την ζωή και την ασφάλεια της οικογένειας του, που βρισκόταν αιχμάλωτη στο Ανάκτορο του Κεραμεικού στο Παρίσι. Η Μαρία Αντουανέτα δεχόταν την ταπείνωση να έχει επαναστατικούς στρατιώτες για φύλαξη ακόμα και στο ίδιο της το δωμάτιο, ενώ της αρνήθηκε η παρουσία εξομολόγου.
Ο Λουδοβίκος επιχείρησε να δραπετεύσει από το Παρίσι μεταφέροντας την οικογένεια του στον ασφαλή πύργο του Μοντμεντί, στα βορειοανατολικά Γαλλικά σύνορα, ώστε να μπορεί να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις έχοντας την οικογένεια του σε ασφάλεια. Αναγνωρίστηκε όμως την τελευταία στιγμή σε μια συναλλαγή, όπου ο έμπορος τον αναγνώρισε από το νόμισμα που του έδωσε και είχε την μορφή του, και επέστρεψαν στην αιχμαλωσία στο Παρίσι.
Αποτυχία των ξένων δυνάμεων να τον επαναφέρουν
Οι άλλοι μονάρχες της Ευρώπης είδαν με μεγάλη δυσπιστία το επαναστατικό κίνημα στην Γαλλία, διότι δικαιολογημένα φοβόντουσαν και την δική τους θέση. Εξέφρασαν την συμπαράσταση τους στο βασιλικό ζεύγος, με πρώτον απ’ όλους τον ίδιο τον αδελφό της βασίλισσας, αυτοκράτορα των Αψβούργων της Αυστρίας Λεοπόλδο Β΄. Ο Λεοπόλδος, και ο Φρειδερίκος Γουλιέλμος Β΄ της Πρωσίας σε συνεργασία με Γάλλους ευγενείς ανακοίνωσαν στις 27 Αυγούστου 1791 την Διακήρυξη του Πίλινιτζ, που εξέφραζε επίσημα το ενδιαφέρον των μοναρχών της Ευρώπης απέναντι στον Λουδοβίκο και την οικογένεια του.
Στην πραγματικότητα ο Λεοπόλδος είχε βλέψεις και σε Γαλλικά εδάφη επωφελούμενος την αναστάτωση, με πρώτο στόχο την Αλσατία. Το επαναστατικό συμβούλιο απάντησε στέλνοντας ευγενείς στις Αυστριακές Κάτω Χώρες, προκειμένου να ξεσηκώσουν τον λαό και να προκαλέσουν προβλήματα στον αυτοκράτορα, κηρύσσοντας επίσημα τον πόλεμο στον Λεοπόλδο στις 20 Απριλίου 1792 μετά από μια σειρά αποτυχημένων διαπραγματεύσεων με τον Γάλλο υπουργό Εξωτερικών Φρανσουά Ντιμουριέ.
Αλλά οι Γάλλοι στρατιώτες ήταν ανέτοιμοι για οποιαδήποτε μάχη. Ενώ προσπαθούσαν να αναδιοργανώσουν τον στρατό του, ο Πρωσσικός στρατός υπό την ηγεσία του δούκα του Μπράουνσβαϊκ Καρόλου Γουλιέλμου Φερδινάνδου επιτέθηκε στον Ρήνο στο Κόμπλεντζ και κατέλαβε εύκολα τα φρούρια της περιοχής. Τότε θεωρώντας τον εαυτό του νικητή έκανε στις 25 Ιουλίου την διακήρυξη του Μπράουνσβαϊκ υπογεγραμμένη και από τους Αυστριακούς, σύμφωνα με την οποία ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ επανερχόταν με απόλυτη εξουσία στον Γαλλικό θρόνο, όπως και πρωτύτερα. Οι οποιοιδήποτε αμφισβητίες θα τιμωρούνταν με θάνατο.
Αποκεφαλισμός του βασιλιά και τρομοκρατία των Ιακωβίνων
Οι φανατικότεροι εχθροί του Λουδοβίκου, η λεγόμενη Κομμούνα, βρήκαν την διακήρυξη του Μπρούνσγουικ ως αφορμή να κατηγορήσουν το Λουδοβίκο για εσχάτη εθνική προδοσία της ίδιας της χώρας του από τους εχθρούς της. Ο λαός εξοργίστηκε με τη βασιλική οικογένεια, πολιόρκησε το Ανάκτορο Κεραμεικού, όπου ζούσε, και τους συνέλαβε.
Αφού δικάστηκε με συνοπτικές διαδικασίες με την κατηγορία της εθνικής προδοσίας καταδικάστηκε σε θάνατο με αποκεφαλισμό, και οδηγήθηκε στην γκιλοτίνα στις 21 Ιανουαρίου του 1793 με το υποτιμητικό για τον ίδιο ονοματεπώνυμο Λουδοβίκος Καπέτος.

Πριν την καταδίκη του ο Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος είπε:
ο Λουδοβίκος Καπέτος πρέπει να πεθάνει για να σωθεί η χώρα.
Χειρόγραφη επιστολή του αρχιδήμιου του Παρισιού Σαρλ Ανρί Σανσόν, αποκαλύπτει τα τελευταία λόγια του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΣΤ’: όταν ανήλθε στο ικρίωμα ρώτησε τον δήμιό του αν θα συνέχιζαν να ηχούν τα τύμπανα κι εκείνος του απάντησε πως δεν γνώριζε. Τα τελευταία του λόγια ήταν Είμαι αθώος κύριοι και εύχομαι το αίμα μου να σφραγίσει τουλάχιστον την ευτυχία των Γάλλων.
Τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου αποκεφαλίσθηκαν και οι ηγέτες των Γιρονδίνων.
Μετά τον αποκεφαλισμό τους, οι Ιακωβίνοι πήραν την εξουσία και επιδόθηκαν σε εκτελέσεις των αντιπάλων τους καταδικάζοντας σε θάνατο μέσα σε έναν χρόνο 2.000 φιλομοναρχικούς. Η τρομοκρατία των Ιακωβίνων έληξε με την ανατροπή τους έπειτα από πραξικόπημα, και με τον αποκεφαλισμό του Ροβεσπιέρου το 1794.
wikipedia