Μια συμφωνία κυρίων με όρους απατεώνων #Libya

Η Λιβύη και η συμφωνία στο Βερολίνο: Εάν “ζορίσετε” πολύ τα μάτια σας, μπορεί να δείτε μια αχτίδα ελπίδας στη γενικά ζοφερή έκβαση της διάσκεψης του Βερολίνου για τον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης: τουλάχιστον ο Χαλίφα Χαφτάρ δεν αποχώρησε οργισμένος και με πάταγο.

Ο διοικητής των δυνάμεων των ανταρτών που πολιορκούν την Τρίπολη δεν επανέλαβε τη στάση του της προηγούμενης εβδομάδας, όταν έφυγε από τη Μόσχα, χωρίς καν να ζητήσει τη σχετική άδεια από τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλάντιμιρ Πούτιν.
Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ κατάφερε να αποκομίσει μια ελάχιστη εκδήλωση ευγένειας από τον Χαφτάρ, πείθοντάς τον να μείνει μέχρι το τέλος της διάσκεψης και να παράσχει τη συναίνεσή του σε μια συμφωνία την οποία η επικεφαλής της γερμανικής κυβέρνησης προσπάθησε ηρωικά να εμφανίσει ως πρόοδο. Είναι “ένα ολοκληρωμένο σχέδιο προς τα εμπρός”, είπε, υποστηρίζοντας ότι “όλοι οι συμμετέχοντες εργάστηκαν πραγματικά εποικοδομητικά και από κοινού”.
Δεν είναι και στην πραγματικότητα δεν το έκαναν.
Επίδειξη δύναμης από τον Χαφτάρ – Η αδυναμία ΕΕ και ΗΠΑ
Εάν ο Χαφτάρ έδειξε ανάγλυφα την περιφρόνησή του για τις ειρηνευτικές προσπάθειες στη Μόσχα – αρνούμενος να υπογράψει μια συμφωνία, μολονότι ο Πούτιν και ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν είχαν πείσει την διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης, με έδρα την Τρίπολη, να βάλει τη δική της, στο Βερολίνο το σήμα της περιφρόνησής του για τις διαπραγματεύσεις δόθηκε πριν καν αυτές ξεκινήσουν. Την παραμονή της συνόδου, ανέστειλε τις εξαγωγές πετρελαίου από λιμάνια που βρίσκονται υπό τον έλεγχό του, μειώνοντας στην πράξη την παραγωγή αργού της Λιβύης κατά περισσότερο από το ήμισυ.
Επρόκειτο για μια επίδειξη δύναμης πριν τη σύναξη των εμπόλεμων και όλων των εμπλεκόμενων στη λιβυκή σύγκρουση σε γερμανικό έδαφος και φυσικά αυτή προστέθηκε στον κατάλογο των διαφορών επί των οποίων θα έπρεπε να μεσολαβήσουν οι “μεσάζοντες”. Οι Ευρωπαίοι, με επικεφαλής τη Μέρκελ και οι ΗΠΑ, εκπροσωπούμενες από τον υπουργό Εξωτερικών τους, Μάικ Πομπέο, δεν μπόρεσαν να αποσπάσουν από τον Χαφτάρ μια στέρεα δέσμευση ότι τα λιμάνια θα ξανανοίξουν.
Το μόνο που κατάφεραν να λάβουν από τον διοικητή των ανταρτών και τον ηγέτη της GNA Φαγέζ Αλ Σάρατζ ήταν δέσμευση για περαιτέρω διαπραγματεύσεις. Ο καθένας τους πρόκειται να ορίσει από μια πενταμελή ομάδα προκειμένου να πραγματοποιηθούν συναντήσεις και συνομιλίες στη Γενεύη.
Ο Πομπέο, όπως και η Μέρκελ, προσπάθησε αρχικά να χρυσώσει το χάπι και να παρουσιάσει τα πράγματα πολύ πιο ρόδινα απ’ όσο είναι στην πραγματικότητα, ωστόσο στη συνέχεια εγκατέλειψε την προσπάθεια. “Υπήρξε πρόοδος προς μια πλήρη κατάπαυση του πυρός, μια εκεχειρία, μια προσωρινή αμοιβαία υποχώρηση”, είπε φεύγοντας από το Βερολίνο. “Υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά να γίνει”.
Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν πολλά πράγματα τα οποία να μπορούν ή να είναι διατεθειμένοι να πράξουν οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί. Τους “μοχλούς” των εξελίξεων στη Λιβύη κρατούν τώρα στα χέρια τους η Ρωσία, η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα από την πλευρά του Χαφτάρ και η Τουρκία από την πλευρά της πολιορκούμενης στην Τρίπολη GNA του Αλ Σάρατζ.
Στο Βερολίνο, όλοι αυτοί οι παίκτες δήλωσαν ότι επιθυμούν ειρήνη, δεσμεύθηκαν να τερματίσουν τη στρατιωτική στήριξη των αντιμαχόμενων στρατοπέδων και υπέγραψαν συμφωνία για την τήρηση του εμπάργκο όπλων που έχουν επιβάλει στη Λιβύη τα Ηνωμένα Έθνη. Υπήρξαν επίσης σχέδια για διεθνή παρακολούθηση της κατάπαυσης του πυρός.
Κούφιες υποσχέσεις και διακηρύξεις
Αυτές οι υποσχέσεις ακούγονται οικείες και είναι στην πραγματικότητα κούφιες. Ακόμη και αν η Αίγυπτος και τα ΗΑΕ ήταν απολύτως ειλικρινείς στη εκπεφρασμένη βούλησή τους για ειρήνευση, δεν θα συμφωνούσαν ποτέ με όρους οι οποίοι θα άφηναν την Τουρκία – μέσω της φιλικής προς την Άγκυρα GNA – να αποκτήσει σταθερά “πατήματα” στη Λιβύη. Ούτε ο Ερντογάν έχει οποιαδήποτε διάθεση να κάνει πίσω: την παραμονή της διάσκεψης του Βερολίνου, επανέλαβε τη δέσμευσή του να στείλει τουρκικά στρατεύματα προς βοήθεια της Τρίπολης. Κάνοντας τα πράγματα ακόμη πιο περίπλοκα, η Άγκυρα φαίνεται να έχει ήδη αποστείλει εκατοντάδες φιλοτούρκους Σύρους μαχητές στη Λιβύη, προκειμένου να κρατήσουν το μέτωπο εναντίον του Χαφτάρ.
Το μόνο μέρος σε αυτή τη διαπραγμάτευση που αντιμετωπίζει ένα κάποιο δίλημμα είναι η Ρωσία. Ο Πούτιν υποστηρίζει εδώ και καιρό τον Χαφτάρ και έχει καλλιεργήσει θερμές σχέσεις με την Αίγυπτο, ωστόσο θεωρεί μεγάλης αξίας τη σχέση του με τον Ερντογάν. Σε μια ανοιχτή μάχη μεταξύ των δυνάμεων των Λίβυων ανταρτών του Χαφτάρ και τουρκικών στρατευμάτων, μπορούν οι Ρώσοι να σταθούν ουδέτεροι;
Ο Χαφτάρ είναι έμπειρος στην εκμετάλλευση των αντιθέσεων μεταξύ των εμπλεκόμενων στη σύγκρουση δυνάμεων προς όφελός του, ενώ τα αχανή και ελάχιστα φρουρούμενα σύνορα της Λιβύης υπονομεύουν κάθε προσπάθεια να επιβληθεί πραγματικό εμπάργκο όπλων στη χώρα. Γνωρίζει εξάλλου ότι η συμφωνία του Βερολίνου δεν είναι παρά μια διαπραγμάτευση “κυρίων” που διεξήχθη με όρους απατεώνων και άρα είναι καταδικασμένη να αποτύχει.
Πηγή: Bloomberg View