Για μία ακόμη φορά η Τουρκία “κάνει τα δικά της” στο ΝΑΤΟ. Η στάση της γείτονος συζητείται διεξοδικά στο πλαίσιο της συνόδου κορυφής στο Λονδίνο για τα 70 χρόνια της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά αγοράζει οπλικά συστήματα από τη Ρωσία και όχι από τις ΗΠΑ, ενώ εισβάλλει χωρίς καμία προσυνεννόηση στη βόρεια Συρία. Η συμπεριφορά της Τουρκίας αποτελεί ένα από τα “αγκάθια” στη σύνοδο κορυφής για τα 70 χρόνια της Ατλαντικής Συμμαχίας στο Λονδίνο. Ωστόσο, όλοι οι ενδιαφερόμενοι, σε πρόσφατες δηλώσεις τους, έχουν επισημάνει την ιδιαίτερη σημασία που έχει η συμμετοχή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ.
Η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ δηλώνει ότι “η Τουρκία πρέπει να παραμείνει μέλος του ΝΑΤΟ κι εμείς πρέπει να στηρίξουμε τη συμμετοχή της”, ενώ ο γενικός γραμματέας της Ατλαντικής Συμμαχίας Γιενς Στόλτενμπεργκ τονίζει ότι “η Τουρκία αποτελεί σημαντικό κομμάτι της Συμμαχίας” και κάνει “πιο ισχυρό το ΝΑΤΟ”.
Αλλά και ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας, σε πρόσφατη δήλωσή του, είχε επισημάνει ότι “η Τουρκία είναι και παραμένει σημαντικός σύμμαχος για τη Γερμανία”. Ξεκάθαρα μηνύματα που ασφαλώς βρίσκουν απήχηση στον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. “Ευτυχώς υπάρχουν στο ΝΑΤΟ και στην Ευρώπη έμπειροι πολιτικοί με κοινό νου, οπότε δεν έχουν σημασία όλα αυτά που λέγονται στη Γαλλία”, λέει ο Ερντογάν.
Συνεχής αντιπαράθεση με τη Γαλλία
Τί ακριβώς λέγεται στη Γαλλία; Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν επικρίνει τις τουρκικές επιχειρήσεις στη βόρεια Συρία. Επιπλέον δε, υποστηρίζει ότι το ΝΑΤΟ είναι “εγκεφαλικά νεκρό”, υπονοώντας προφανώς ότι ορισμένα κράτη-μέλη της Συμμαχίας επιδίδονται σε μονομερείς ενέργειες, χωρίς να ενημερώνουν τους υπόλοιπους ενδιαφερόμενους.
Η κριτική Μακρόν προκάλεσε δημόσια έκρηξη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με ασυνήθιστη ένταση. “Λέει ότι το ΝΑΤΟ είναι εγκεφαλικά νεκρό. Κύριε Μακρόν, σας το λέω από την Τουρκία και θα το ξαναπώ στο ΝΑΤΟ: να εξετάσετε πρώτα τον δικό σας εγκεφαλικό θάνατο”, δήλωσε προ ημερών ο Ερντογάν.
Η διαμάχη της Τουρκίας με τη Γαλλία δεν είναι κάτι καινούριο. Εδώ και πολλούς μήνες η Άγκυρα επικρίνει τον πρόεδρο Μακρόν, ο οποίος υποδέχεται στο Παρίσι ηγετικά στελέχη της κουρδικής πολιτοφυλακής “Μονάδες Προστασίας του Λαού” (YPG) και επαινεί τις στρατιωτικές επιτυχίες τους απέναντι στο αποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος. Επιπλέον ο Μακρόν αντιμετωπίζει ως “επιθετική ενέργεια” την τουρκική επίθεση στη βόρεια Συρία.
Αλλά για τον Ερντογάν οι Κούρδοι πολιτοφύλακες είναι τρομοκράτες και η επίθεση στη Συρία εξυπηρετεί τα συμφέροντα όχι μόνο της Τουρκίας, αλλά και της Ευρώπης, καθώς απομακρύνει τον κίνδυνο της τρομοκρατίας από τη γηραιά ήπειρο. “Δεν ξέρω τι σημαίνει η Γαλλία για το ΝΑΤΟ, πάντως η Τουρκία είναι το πιο σημαντικό μέλος σε αυτή τη συμμαχία από πολιτική και στρατιωτική άποψη. Η ασφάλεια της Τουρκίας εγγυάται και την ασφάλεια της ευρώπης. Αν η Τουρκία δεν είναι ασφαλής, τότε δεν θα είναι ούτε η Ευρώπη, να μην το ξεχνάμε αυτό…” υποστηρίζει ο Ερντογάν.
Μία Τουρκία εκτός ΝΑΤΟ;
Κάποιοι πιστεύουν ότι η Ρωσία επιδιώκει την απόσχιση της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ για δικούς της γεωπολιτικούς λόγους. Ο Σερχάτ Γκιβέντς, καθηγητής διεθνών σχέσεων σε πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, θεωρεί ότι αυτό το σενάριο δεν ευσταθεί: “Αυτό που μάλλον θέλει η Ρωσία είναι να μείνει η Τουρκία στο ΝΑΤΟ αλλά να διαταράσσει τις εσωτερικές ισορροπίες του. Για τη Ρωσία αυτό είναι πιο σημαντικό από την αποχώρηση της Τουρκίας”. Το σίγουρο είναι ότι δεν μπορεί κανείς να αποβάλει την Τουρκία από το ΝΑΤΟ, άλλωστε κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται στο καταστατικό της Ατλαντικής Συμμαχίας.
Αλλά υπάρχει το – θεωρητικό επί του παρόντος- σενάριο να αποχωρήσει η ίδια η Τουρκία από το ΝΑΤΟ. Όπως επισημαίνει ο απόστρατος στρατηγός Αχμέτ Γιαβούζ “το ΝΑΤΟ δεν προσφέρει πια τίποτα στην Τουρκία. Δεν λέω ότι προτείνω έξοδο της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ. Αλλά όταν γίνουμε αρκετά ισχυροί, τότε μπορούμε να σκεφτούμε την έξοδο…”
Για τον Αχμέτ Γιαβούζ η Τουρκία θα είναι “αρκετά ισχυρή” όταν ολοκληρώσει τα τεράστια προγράμματα εξοπλισμών που υλοποιεί και μειώσει την εξάρτησή της από εισαγωγές, για παράδειγμα από τη Γερμανία. Ήδη η Τουρκία παράγει δικά της στρατιωτικά ελικόπτερα και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, καθώς και πυραύλους μικρού βεληνεκούς. Η συνεργασία με τις ΗΠΑ για την προμήθεια πολεμικών αεροσκαφών F 35 τερματίστηκε μετά την απόφαση της Άγκυρας να προμηθευτεί πυραύλους από τη Ρωσία. Αλλά για τον Αχμέτ Γιαβούς, το ΝΑΤΟ έτσι κι αλλιώς έχει πλέον εξελιχθεί σε …αμερικανική οργάνωση.
“Υπάρχει ήδη κάποια αποξένωση, γιατί τα συμφέροντα του ΝΑΤΟ και της Τουρκίας έχουν μετατοπιστεί. Σήμερα το ΝΑΤΟ είναι μία συμμαχία που προστατεύει τα συμφέροντα των πλουσίων χωρών. Αλλά η Τουρκία δεν είναι πλούσια χώρα…”, λέει ο Τούρκος στρατηγός.
Κάριν Ζεντς
Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου