Σταμάτης Μερκούρης -Μια σπουδαία προσωπικότητα

Ο Σταμάτης Μερκούρης (1895 – 7 Ιουλίου 1967) ήταν Έλληνας αξιωματικός του Στρατού Ξηράς και πολιτικός, που διετέλεσε βουλευτής και υπουργός. Ήταν ο πατέρας της Μελίνας Μερκούρη.

Φωτογραφία: O αξιωματικός του ιππικού Σταμάτης Μερκούρης. Τη φωτογραφία, η οποία βρίσκεται στο σαλόνι της κ. Καίτης Δαπόντε-Χάρου, έστειλε ο Μερκούρης με αφιέρωση στην οικογένεια Δαπόντε που τον φιλοξένησε στα Κύθηρα.
από eleniharou
Γεννήθηκε το 1895 στην Αθήνα και ήταν γιος του Σπυρίδωνα Μερκούρη, επί σειρά ετών δημάρχου Αθηναίων και αδελφός του Γεωργίου Μερκούρη, βουλευτή και υπουργού με ακροδεξιές πολιτικές απόψεις, με τον οποίο ο Σταμάτης θα ερχόταν σε σύγκρουση. Ήταν επίσης δισέγγονος του οπλαρχηγού της επανάστασης και μετέπειτα βουλευτή Ερμιονίδας Σταμάτη Μήτσα, του οποίου έφερε το όνομα. Μέσω της οικογένειας Μήτσα είχε εξ´αγχιστείας συγγένεια με την ιστορική Ζακυνθινή οικογένεια των Μοτσενίγων.
Αποφοίτησε από τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων ως ανθυπίλαρχος (ανθυπολοχαγός του Ιππικού) και πολέμησε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στην Μικρασιατική εκστρατεία.
Στη συνέχεια ασχολήθηκε με την πολιτική και πήρε μέρος στη συγκρότηση του Λαϊκού Κόμματος, όμως το 1929 προσχώρησε στο Εθνικό Ριζοσπαστικό Κόμμα του Γεωργίου Κονδύλη και την περίοδο 1929 – 1934 διετέλεσε γενικός διευθυντής του Δήμου Αθηναίων, επί της τελευταίας δημαρχίας του πατέρα του. Το 1935 διετέλεσε υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ στην κυβέρνηση Κονδύλη.
Την περίοδο από το 1936 έως το 1939 εκτοπίστηκε από τη δικτατορία του Μεταξά στα Κύθηρα αλλά με την κήρυξη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου ανακλήθηκε στην ενεργό υπηρεσία και ανέλαβε τη διεύθυνση του 2ου Επιτελικού Γραφείου (Πληροφοριών) του Α΄ Σώματος Στρατού.
Στις 11 Μαρτίου 1941 συναντήθηκε με τον Γερμανό στρατιωτικό ακόλουθο στην Αθήνα, Κλεμ φον Χόεμπεργκ , και του ζήτησε να μάθει αν ήταν εφικτή η αποφυγή της γερμανικής επίθεσης κατά της Ελλάδας και πως μπορούσαν να δρομολογηθούν ελληνογερμανικές συνεννοήσεις για τον σκοπό αυτό. Στις 15 Μαρτίου οι δύο άντρες ξανασυναντήθηκαν και δηλώνοντας στον Γερμανό συνομιλητή του πως αυτή η συνάντηση ήταν γνωστή στον πρωθυπουργό Κορυζή και τον βασιλιά Γεώργιο Β΄, ο Μερκούρης του πρότεινε την παύση του πολέμου στην Αλβανία με τη διαφύλαξη της τιμής της Ελλάδος και την αποχώρηση των Άγγλων, ζητώντας ως αντάλλαγμα να κρατήσει η Ελλάδα τα εδάφη της Βορείου Ηπείρου και να μην πραγματοποιηθεί γερμανική επίθεση προς στήριξη των Ιταλών.
Στις 18 Μαρτίου ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόακιμ φον Ρίμπεντροπ σε απάντησή του στον στρατιωτικό ακόλουθο εξέφρασε την έντονη δυσπιστία του και ζήτησε αυτή η πρωτοβουλία και άλλες ανάλογες να αντιμετωπίζονται με άκρα επιφύλαξη.
Τον Ιανουάριο του 1942 ο Σταμάτης Μερκούρης ίδρυσε την αντιστασιακή ομάδα «Ριζοσπαστική Οργάνωσις» που εξέδιδε ομώνυμη εφημερίδα, η οποία μετά την απελευθέρωση μετονομάστηκε σε «Ριζοσπαστική Ηχώ». Τμήμα της ομάδος του ανήκε στην αντιστασιακή οργάνωση «Alice» που φυγάδευε Άγγλους και Έλληνες στη Μέση Ανατολή και υποστηρίζονταν από δίκτυο ασυρμάτων. Μετά την απελευθέρωση διετέλεσε υπουργός Δημόσιας Τάξης (1945 – 1946) και υπουργός Δημοσίων Έργων (1946).
Το 1946 ίδρυσε το Δημοκρατικό Προοδευτικό Κόμμα μαζί με τον Εμμανουήλ Τσουδερό και βοήθησε στην προσέγγιση του με τον Νικόλαο Πλαστήρα. Το 1950 ορίστηκε αντιπρόσωπος της Ελλάδας στη Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης και την ίδια χρονιά εκλέχθηκε βουλευτής Αθηνών με την ΕΠΕΚ του Πλαστήρα. Το 1952 προσχώρησε στον Ελληνικό Συναγερμό του Παπάγου και το 1955 έλαβε μέρος στην τριμερή διάσκεψη του Λονδίνου για το Κυπριακό.
Από το 1956 συνεργαζόταν με την Αριστερά (ΕΔΑ), της οποίας και εκλέχθηκε βουλευτής Α΄ Αθηνών το 1958, το 1963 και το 1964.
Για πολλά χρόνια συμμετείχε στη διοίκηση του Παναθηναϊκού Αθλητικού Ομίλου.
Πέθανε στο Λονδίνο στις 7 Ιουλίου 1967. Ο Μερκούρης, σύμφωνα με δήλωση της κόρης του, Μελίνας Μερκούρη έμεινε άταφος σε παρεκκλήσιο του Λονδίνου και θάφτηκε στην Ελλάδα, μόνο μετά την πτώση της χούντας, το 1974.
wikipedia